گنجور

غزل شمارهٔ ۶۷۴۳

مکن طول امل را پیروی تا پیشوا گردی
عنان خود به هر موجی مده تا ناخدا گردی
خس و خاشاک ساحل این سخن با موج می گوید
که در دریا برون آیی اگر بی دست و پا گردی
درین وادی که هر سو چون خضر آواره ای دارد
نمی گردی بیابان مرگ اگر از خود جدا گردی
به قدر آشنایان از سخن بیگانگی داری
در بیگانگی زن تا به معنی آشنا گردی
به ترک آرزو بر آرزو دل دست می یابد
برآید مدعاهایت اگر بی مدعا گردی
به دنبال هوای دل ز غفلت می روی، اما
به جان خواهی رسیدن زین سفر روزی که واگردی
درین درگاه سعی هیچ کس ضایع نمی ماند
به قدر آنچه فرمان می بری فرمانروا گردی
تجلی تیغ بازی می کند در هر سر سنگی
به گرد طور تا کی در تمنای لقا گردی؟
مسمای کسی خوب است با اسمش یکی باشد
تو با این نام، صائب تا به کی گرد خطا گردی؟

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مکن طول امل را پیروی تا پیشوا گردی
عنان خود به هر موجی مده تا ناخدا گردی
هوش مصنوعی: به دنبال آرزوهای بی‌پایان نباش، زیرا ممکن است به شخصی ناتوان تبدیل شوی. همچنین، اجازه نده به راحتی تحت تأثیر حوادث قرار گیری، زیرا ممکن است کنترل زندگی‌ات را از دست بدهی.
خس و خاشاک ساحل این سخن با موج می گوید
که در دریا برون آیی اگر بی دست و پا گردی
هوش مصنوعی: این جمله بیانگر این است که در زندگی، اگر انسان دست و پا نداشته باشد و قدرت عمل و تلاش نکند، نمی‌تواند از مشکلات و موانع عبور کند و به موفقیت برسد. در واقع، اشاره به این دارد که برای رسیدن به هدف‌ها و خارج شدن از شرایط دشوار، لازم است که تلاشی جدی و فعال صورت گیرد.
درین وادی که هر سو چون خضر آواره ای دارد
نمی گردی بیابان مرگ اگر از خود جدا گردی
هوش مصنوعی: در این دیار، هر جا که نگاه کنی، مانند خضر (شخصیتی که به جستجوی دانش و زندگی جاویدان شناخته می‌شود) افرادی سرگردان وجود دارند. اگر از خود واقعی‌ات فاصله بگیری، در بیابان مرگ سرگردان خواهی شد.
به قدر آشنایان از سخن بیگانگی داری
در بیگانگی زن تا به معنی آشنا گردی
هوش مصنوعی: تا حدی که با آشنایان رابطه داری و درک می‌کنی، در برخورد با بیگانگان هم باید تلاش کنی تا آنها را بهتر بشناسی و به معنا و مفهوم ارتباط با آنها پی ببری.
به ترک آرزو بر آرزو دل دست می یابد
برآید مدعاهایت اگر بی مدعا گردی
هوش مصنوعی: اگر از آرزوهایت دست بکشی و بی‌هیچ خواسته‌ای زندگی کنی، در آن صورت به خواسته‌هایت در نهایت دست خواهی یافت.
به دنبال هوای دل ز غفلت می روی، اما
به جان خواهی رسیدن زین سفر روزی که واگردی
هوش مصنوعی: تو در پی خوشی‌های دل هستی و در این راه غفلت را پشت سر می‌گذاری، اما در نهایت روزی خواهی رسید که به حقیقت و خودِ واقعی‌ات پی ببری و به منزلت واقعی‌ات برگردی.
درین درگاه سعی هیچ کس ضایع نمی ماند
به قدر آنچه فرمان می بری فرمانروا گردی
هوش مصنوعی: هر کس در اینجا تلاش کند، زحماتش بی‌اثر نخواهد بود و به اندازه‌ی اطاعت از دستورات، به مقام و منزلت خواهد رسید.
تجلی تیغ بازی می کند در هر سر سنگی
به گرد طور تا کی در تمنای لقا گردی؟
هوش مصنوعی: چهره زیبایی در هر سنگی نمایان می‌شود و به دور کوه طور پرسه می‌زند. تا چه زمانی در انتظار دیدار او خواهی بود؟
مسمای کسی خوب است با اسمش یکی باشد
تو با این نام، صائب تا به کی گرد خطا گردی؟
هوش مصنوعی: نیکوست که نام یک شخص با ویژگی‌ها و صفات او هماهنگ باشد. تو، صائب، چرا همچنان در اشتباهات و نادرستی‌ها باقی هستی در حالی که چنین نامی داری؟