گنجور

غزل شمارهٔ ۶۷۴۰

نباشد دولت بیدار را چون انقلاب از پی؟
که دارد شبنم این باغ چشم آفتاب از پی
لب سیراب ایمن از گزند چشم چون باشد؟
که از تبخال دارد تشنگی چشم پر آب از پی
میاور بر زبان حرفی که نتوانی شنید آن را
که در کهسار باشد هر سوئالی را جواب از پی
حدیث راست در یک دم کند آفاق را روشن
که می دارد لوای صبح صادق آفتاب از پی
ز چشم زخم، غواص گهر سالم کجا ماند؟
که آب تلخ دریا را بود چشم حباب از پی
مشو زنهار ایمن از خمار باده عشرت
که دارد خنده گل گریه تلخ گلاب از پی
ز خط گفتم شود کم خواب ناز او، ندانستم
که دارد بوی ریحان لشکر سنگین خواب از پی
عجب دارم ز خواب مرگ گردد گرم مژگانش
هر آن آتش که دارد اشک جانسوز کباب از پی
نفس نشمرده کردم صرف در کار سخن صائب
ندانستم که این عقد گهر دارد حساب از پی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نباشد دولت بیدار را چون انقلاب از پی؟
که دارد شبنم این باغ چشم آفتاب از پی
هوش مصنوعی: دولت و قدرت بیدار و هوشیار چه زمانی می‌تواند با انقلاب و تغییرات شدید روبرو شود؟ زیرا مانند شبنمی که در این باغ وجود دارد، روزی خواهد آمد که خورشید نورش را بر آن میتاباند و همه چیز را بیدار و روشن می‌کند.
لب سیراب ایمن از گزند چشم چون باشد؟
که از تبخال دارد تشنگی چشم پر آب از پی
هوش مصنوعی: اگر لب‌های سیراب از آسیب‌ها در امان باشند، چگونه است که چشم از تشنگی می‌سوزد و به خاطر تبخال، به شدت نیاز به آب دارد؟
میاور بر زبان حرفی که نتوانی شنید آن را
که در کهسار باشد هر سوئالی را جواب از پی
هوش مصنوعی: به زبان نیاور چیزی را که نتوانی به خوبی بشنوی. مانند کسی که در کوهستان است و به هر سوالی نیاز دارد پاسخی بدهد.
حدیث راست در یک دم کند آفاق را روشن
که می دارد لوای صبح صادق آفتاب از پی
هوش مصنوعی: در یک لحظه، گفتار حقیقی می‌تواند جهان را روشن کند، زیرا خورشید صبح روشناییش را به دنبال دارد.
ز چشم زخم، غواص گهر سالم کجا ماند؟
که آب تلخ دریا را بود چشم حباب از پی
هوش مصنوعی: اگر ما بخواهیم به مفهوم این بیت توجه کنیم، می‌توانیم بگوییم که در برابر آسیب‌هایی که از دیگران به ما می‌رسد، به ویژه حسد و بدخواهی، حتی بهترین و ارزشمندترین چیزها نیز نمی‌توانند در امان بمانند. این نشان می‌دهد که بلایای ناخواسته و مشکلاتی که ناشی از نظر بد دیگران هستند، می‌توانند بر روی وجود ما تأثیر منفی بگذارند، درست همان‌طور که دریا با وجود عمق و عظمتش به علت حباب‌ها و امواج دچار تغییر می‌شود.
مشو زنهار ایمن از خمار باده عشرت
که دارد خنده گل گریه تلخ گلاب از پی
هوش مصنوعی: ای احتیاط کن و گول نشو که خوشی و لذتی که از باده عشق می‌چشی در واقع می‌تواند به شیوه‌ای تلخ و غم‌انگیز باشد. زیرا مانند گل که در ظاهر زیبا و خوشبوست اما در باطن، گلابی تلخ به همراه دارد.
ز خط گفتم شود کم خواب ناز او، ندانستم
که دارد بوی ریحان لشکر سنگین خواب از پی
هوش مصنوعی: از خطوطی که نوشتم، اشاره کردم که خواب ناز او کم رنگ می‌شود، اما نمی‌دانستم که خواب سنگین مانند لشکری، با بوی خوش ریحان به دنبال آن است.
عجب دارم ز خواب مرگ گردد گرم مژگانش
هر آن آتش که دارد اشک جانسوز کباب از پی
هوش مصنوعی: من شگفت‌زده‌ام که خواب مرگ چقدر روی مژگان او تأثیر می‌گذارد، چرا که هر بار که اشک می‌ریزد، همان آتش جانسوزی که در دل دارد، شعله‌ور می‌شود.
نفس نشمرده کردم صرف در کار سخن صائب
ندانستم که این عقد گهر دارد حساب از پی
هوش مصنوعی: من نفس خود را در کار سخن صرف کردم و نتوانستم بفهمم که این موضوع ارزش و عمیق بودن زیادی دارد.