گنجور

غزل شمارهٔ ۶۷۳۸

از بلند و پست نبود چاره تا گرد رهی
گرد هستی برفشان از خود اگر مرد رهی
خاکساران می شوند آخر ز مطلب کامیاب
دامنی خواهی به دست آورد اگر گرد رهی
سختی راه طلب سنگ فسان رهروست
رو مگردان از دم شمشیر اگر مرد رهی
خواب هیهات است گردد جمع با درد طلب
پای خواب آلوده ای تا فارغ از درد رهی
کی توانم چشم در دامان منزل گرم کرد؟
این چنین کز سستی کوشش تو دلسرد رهی
با تن آسانی به مقصد راه برون مشکل است
دور گرد منزلی تا نازپرورد رهی
از هدف چون تیغ کج رزق تو خاک تیره است
در طلب افتان و خیزان تا تو چون گرد رهی
فرد را نتوان پریشان همچو دفتر ساختن
جمع چون خورشید کن خود را اگر فرد رهی
تیغ عریان می کند کوته زبان خصم را
پا مکش صائب به دامن گر هماورد رهی

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از بلند و پست نبود چاره تا گرد رهی
گرد هستی برفشان از خود اگر مرد رهی
هوش مصنوعی: هیچ راهی برای رفع مشکلات از طریق مقام یا جایگاه نیست؛ تا زمانی که در مسیر زندگی با سختی‌ها مواجه هستیم، باید از خود و درون خود تلاش کنیم و با قدرت پیش برویم.
خاکساران می شوند آخر ز مطلب کامیاب
دامنی خواهی به دست آورد اگر گرد رهی
هوش مصنوعی: افراد خاکی و humble در نهایت به مقامی خواهند رسید. اگر به دنبال به دست آوردن چیزی با ارزش هستی، باید در مسیر تلاش و کوشش قرار بگیری.
سختی راه طلب سنگ فسان رهروست
رو مگردان از دم شمشیر اگر مرد رهی
هوش مصنوعی: در مسیر جستجو و رسیدن به هدف، ممکن است با موانع و چالش‌های زیادی روبرو شوی. اما اگر به دنبال حقیقت و موفقیت هستی، نباید از خطرات و سختی‌ها بترسی. شجاعت و استقامت در مواجهه با مشکلات، تو را به مقصد نزدیک‌تر خواهد کرد.
خواب هیهات است گردد جمع با درد طلب
پای خواب آلوده ای تا فارغ از درد رهی
هوش مصنوعی: خواب برای کسی که در پی چیزی است، ناممکن است. کسی که به درد طلب دچار است، نمی‌تواند به راحتی بخوابد و باید از این درد رهایی یابد.
کی توانم چشم در دامان منزل گرم کرد؟
این چنین کز سستی کوشش تو دلسرد رهی
هوش مصنوعی: چه زمانی می‌توانم در آغوش خانه‌ام آرامش یابم؟ وقتی که این‌گونه از بی‌توجهی و سستی تو دلم پر از ناامیدی است.
با تن آسانی به مقصد راه برون مشکل است
دور گرد منزلی تا نازپرورد رهی
هوش مصنوعی: راهیابی به هدف زمانی که با تن آسانی و بی‌تلاشی مواجه‌ای، کار دشواری است. برای رسیدن به منزلی که در آن آرامش و راحتی را جستجو می‌کنی، باید سختی‌ها را تحمل کنی و تلاش بیشتری داشته باشی.
از هدف چون تیغ کج رزق تو خاک تیره است
در طلب افتان و خیزان تا تو چون گرد رهی
هوش مصنوعی: از آنجا که قصد داری به هدف برسی، اما به خاطر وضعیت سختی که در آن هستی، تلاش می‌کنی که به جلو بروی و گاهی نیز به عقب برگردی، به گونه‌ای که مانند گردی در مسیر هستی.
فرد را نتوان پریشان همچو دفتر ساختن
جمع چون خورشید کن خود را اگر فرد رهی
هوش مصنوعی: برای فرار از پراشیدگی و آشفتگی، لازم است مانند یک دفتر منظم و دسته‌بندی شده عمل کنی. اگر خود را به مانند خورشید که در یک راستا و با وضوح می‌درخشد، تنظیم کنی، می‌توانی به تنهایی در مسیر خود موفق شوی.
تیغ عریان می کند کوته زبان خصم را
پا مکش صائب به دامن گر هماورد رهی
هوش مصنوعی: این شعر به این معنا است که اگر با کسی که از نظر گفتاری به او تسلطی ندارد، رو به رو شوی، نیازی نیست که خودت را درگیر کنی. به عوض، می‌توانی با آرامش و بدون به تنگی کشیدن خود، از موقعیت به نفع خود بهره‌برداری کنی.