گنجور

غزل شمارهٔ ۶۴۸۶

خوشدلی می خواهی از هوش و خرد بیگانه شو
بر جنون زن کامیاب از عشرت طفلانه شو
از خرابی می توان شد خازن گنج گهر
در گذر چون سیل از تعمیر خود، ویرانه شو
پله افتادگی را سرفرازی در قفاست
چوند روزی در زمین خاکساری دانه شو
از فضولی میهمان بر میزبان گردد گران
در برون درگذار این خلق، صاحب خانه شو
می تواند سبحه صد دانه شد هر مشت گل
سعی در پرداز دل کن گوهر یکدانه شو
روزگار زندگانی را به غفلت مگذران
در بهاران مست و در فصل خزان دیوانه شو
خانه ای کز وی نیاساید ولی، دربسته به
پیش خواب آلودگان شیرینی افسانه شو
در حضور هوشیاران حرف را سنجیده گوی
در حریم می پرستان نعره مستانه شو
ترک افیون را علاجی بهتر از تقلیل نیست
اندک اندک ز آشنایان جهان بیگانه شو
نیست راهی قرب را از سوختن نزدیکتر
در طریق عشقبازی امت پروانه شو
مشرق خمیازه می سازد دهن را حرف پوچ
مستی بی دردسر خواهی لب پیمانه شو
خانه دل را ز نقش غیر چون پرداختی
خواه در بیت الحرام و خواه در بتخانه شو
مهره گل پیش طفلان به ز عقد گوهرست
چون به دست زاهد افتی سبحه صددانه شو
ریزش پیر مغان را خواهشی در کار نیست
چون سبوی می به دست بسته در میخانه شو
صرف کن در عشق اوقات عزیز خویش را
در بهاران عندلیب و در خزان پروانه شو
نیست آسان، ساختن صائب سخن را بی گره
چاک کن دل را، دگر در زلف معنی شانه شو

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خوشدلی می خواهی از هوش و خرد بیگانه شو
بر جنون زن کامیاب از عشرت طفلانه شو
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی خوشدل باشی، خود را از فکر و عقل دور کن و به حالت شور و جنون درآی. برای رسیدن به لذت و شادی، مثل یک کودک بیاندیش و عمل کن.
از خرابی می توان شد خازن گنج گهر
در گذر چون سیل از تعمیر خود، ویرانه شو
هوش مصنوعی: از خرابی و نابودی می‌توان به گنج و ثروتی دست یافت، مانند سیل که با وجود ویرانی، می‌تواند به تعمیر و بازسازی کمک کند.
پله افتادگی را سرفرازی در قفاست
چوند روزی در زمین خاکساری دانه شو
هوش مصنوعی: افتادگی و تواضع راهی به سرفرازی و سربلندی است. زیرا در روزی که بر روی زمین در حال خاکساری و humility هستی، می‌توانی به دانه‌ای تبدیل شوی که رشد کرده و بالاتر می‌رود.
از فضولی میهمان بر میزبان گردد گران
در برون درگذار این خلق، صاحب خانه شو
هوش مصنوعی: زمانی که میهمان بی‌موقع و بی‌اجازه وارد شود، ممکن است برای میزبان مشکل‌ساز شود. بهتر است در کار دیگران فضولی نکرده و به جای دخالت در امور آن‌ها، خود را در موقعیت صاحب‌خانه قرار دهیم.
می تواند سبحه صد دانه شد هر مشت گل
سعی در پرداز دل کن گوهر یکدانه شو
هوش مصنوعی: می‌توانی با تلاش و کوشش، به یک گوهری با ارزش تبدیل شوی و از زیبایی‌های زندگی به بهترین شکل بهره‌برداری کنی. به جای اینکه فقط به ظواهر بپردازی، سعی کن عمق وجودت را پرورش دهی و به یک فرد خاص و منحصر به فرد تبدیل شوی.
روزگار زندگانی را به غفلت مگذران
در بهاران مست و در فصل خزان دیوانه شو
هوش مصنوعی: زندگی را بی‌توجهی نگذران، در بهار شاد و سرمست باش و در پاییز، به حال دیوانه‌وار زندگی کن.
خانه ای کز وی نیاساید ولی، دربسته به
پیش خواب آلودگان شیرینی افسانه شو
هوش مصنوعی: خانه‌ای که هیچ‌گاه آرامش نداشته باشد، اما در برابر خواب‌آلودگان، درهایش به روی قصه‌های شیرین بسته باشد، به راحتی قابل درک است.
در حضور هوشیاران حرف را سنجیده گوی
در حریم می پرستان نعره مستانه شو
هوش مصنوعی: در جلسه و جمع افراد آگاه و دانا، با دقت و احتیاط صحبت کن، اما در جمع کسانی که به مستی و شادی روی آورده‌اند، با شور و هیجان خود را ابراز کن.
ترک افیون را علاجی بهتر از تقلیل نیست
اندک اندک ز آشنایان جهان بیگانه شو
هوش مصنوعی: برای ترک عادت‌های ناپسند، بهترین راه کاهش تدریجی آن است. به مرور زمان، از آشنایان دنیای خود فاصله بگیر و خود را از آن‌ها جدا کن.
نیست راهی قرب را از سوختن نزدیکتر
در طریق عشقبازی امت پروانه شو
هوش مصنوعی: برای رسیدن به مقامات والا و عشق حقیقی، هیچ راهی به اندازه سوختن و از خودگذشتگی نزدیک نیست. به نوعی باید خود را مانند پروانه‌ای که برای عشق شعله می‌کشد، تسلیم کنی.
مشرق خمیازه می سازد دهن را حرف پوچ
مستی بی دردسر خواهی لب پیمانه شو
هوش مصنوعی: صبح به آرامی و به تدریج آغاز می‌شود و با خود خبر از روز جدیدی می‌آورد. اگرچه گاهی اوقات در زندگی با چالش‌ها و بی‌معنایی روبه‌رو هستیم، اما می‌توانیم با قبول حقیقت و پذیرش زندگی به سادگی از آن لذت ببریم. در این مسیر، می‌توانیم از نوشیدن شراب لذت ببریم و به آرامش برسیم.
خانه دل را ز نقش غیر چون پرداختی
خواه در بیت الحرام و خواه در بتخانه شو
هوش مصنوعی: وقتی دل خود را از تأثیرات و نقش‌های دنیوی پاک کنی، می‌توانی در هر مکان مقدسی قرار بینی، چه در حرم خدا و چه در مکان‌های دیگر.
مهره گل پیش طفلان به ز عقد گوهرست
چون به دست زاهد افتی سبحه صددانه شو
هوش مصنوعی: مهره‌های گل در برابر بچه‌ها از گوهر باارزش‌تر است. وقتی که سبحه‌ای با صد دانه در دست زاهد می‌افتد، به زیبایی و ارزشش توجه می‌شود.
ریزش پیر مغان را خواهشی در کار نیست
چون سبوی می به دست بسته در میخانه شو
هوش مصنوعی: پیر مغان بدون هیچ تمایل و خواسته‌ای می‌ریزد، زیرا که سبوی شراب در دست به طور طبیعی در میخانه جاری می‌شود.
صرف کن در عشق اوقات عزیز خویش را
در بهاران عندلیب و در خزان پروانه شو
هوش مصنوعی: وقت گرانبهای خود را در عشق بگذران، در بهار مانند بلبل خوش歌 باش و در پاییز مانند پروانه.
نیست آسان، ساختن صائب سخن را بی گره
چاک کن دل را، دگر در زلف معنی شانه شو
هوش مصنوعی: سخن گفتن به آسانی نیست، پس دلت را آزاد کن و به جستجوی معانی بپرداز.