گنجور

غزل شمارهٔ ۴۵۸

ز تأثیر دل بیدار، چشم تر شود بینا
که ماه از نور خورشید بلند اختر شود بینا
نبرد از چشم سوزن قرب عیسی عیب کوری را
محال است از جواهر سرمه بد گوهر شود بینا
به چشم کم مبین ای ساده دل ما تیره روزان را
که صد آیینه از یک مشت خاکستر شود بینا
ببر زین خاکدان زنهار با خود سرمه بینش
وگرنه کور هیهات است در محشر شود بینا
نمی گردد هلال و بدر چون مه، مهر روشندل
محال است از حوادث فربه و لاغر شود بینا
نمی آید به کار پاک طینت بینش ظاهر
که افتد از بهای خویش چون گوهر شود بینا
عزیزان نیستند از پرده اسباب مستغنی
ز بوی پیرهن یعقوب پیغمبر شود بینا
بلند و پست عالم می کند افزون بصیرت را
معلم بیش در دریای بی لنگر شود بینا
ز سیل تیره حسن سعی دریا می شود ظاهر
که از آیینه تاریک، روشنگر شود بینا
مقیم آستان فیض بخش عشق شو صائب
که نابینا شود گر حلقه این در، شود بینا

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ز تأثیر دل بیدار، چشم تر شود بینا
که ماه از نور خورشید بلند اختر شود بینا
هوش مصنوعی: از تاثیر یک دل بیدار، چشم‌های اشک‌آلود نیز می‌توانند بینا و روشن شوند، مانند اینکه ماه با تابش نور خورشید، به درخشش و روشنی خود می‌رسد.
نبرد از چشم سوزن قرب عیسی عیب کوری را
محال است از جواهر سرمه بد گوهر شود بینا
هوش مصنوعی: در اینجا به موضوعی اشاره شده است که نشان می‌دهد حتی از کوچک‌ترین چیزها نیز می‌توان به عمق معانی بزرگ پی برد. اگر چه ممکن است برخی افراد از نظر بصیرت و درک دچار مشکل باشند، اما با نگاهی درست می‌توانند به درک بهتری از ارزش‌ها و زیبایی‌ها برسند. در واقع، وقتی که اصل و ماهیت چیزها را بشناسیم، می‌توانیم به حقیقت دست یابیم و مشکلات را از میان برداریم.
به چشم کم مبین ای ساده دل ما تیره روزان را
که صد آیینه از یک مشت خاکستر شود بینا
هوش مصنوعی: ای دل ساده، به چشم کم نگاه نکن! بدان که ما افراد بدبخت و تیره روز، با وجود اینکه در ظاهری معمولی به نظر می‌رسیم، می‌توانیم از دل یک مشت خاکستر، بینایی و دیدی عمیق پیدا کنیم.
ببر زین خاکدان زنهار با خود سرمه بینش
وگرنه کور هیهات است در محشر شود بینا
هوش مصنوعی: از این جهان فانی و مادی دوری کن و نگاهت را به حقایق عمیق‌تر معطوف ساز. در غیر این صورت، در روز قیامت به حقیقت و واقعیت دست نخواهی یافت و نابینا خواهی ماند.
نمی گردد هلال و بدر چون مه، مهر روشندل
محال است از حوادث فربه و لاغر شود بینا
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که هلال و ماه کامل نمی‌توانند به مانند مه، یعنی روشنی و درخشش خاصی پیدا کنند. همچنین بیانگر این است که انسان‌های روشنفکر و با دید باز، هرگز تحت تأثیر وقایع و تغییرات منفی قرار نخواهند گرفت و از دید روشنی که دارند، کم نمی‌شود.
نمی آید به کار پاک طینت بینش ظاهر
که افتد از بهای خویش چون گوهر شود بینا
هوش مصنوعی: کسی که پاک و با شخصیت است، نگاهش به ظاهر چیزها نیست. او می‌داند که ارزش واقعی انسان‌ها و چیزها فراتر از آنچه در ظاهر دیده می‌شود، است. مانند یک گوهر، که وقتی به درستی دیده شود، ارزش واقعی‌اش مشخص می‌شود.
عزیزان نیستند از پرده اسباب مستغنی
ز بوی پیرهن یعقوب پیغمبر شود بینا
هوش مصنوعی: افراد عزیز و محبوب، بدون احساسات و نشانه‌های خاص نمی‌توانند از دیگران مستقل باشند. همان‌طور که یعقوب نبی با بوی پیراهن فرزندش بینا شد، ما نیز به نشانه‌ها و حضور دیگران وابسته‌ایم.
بلند و پست عالم می کند افزون بصیرت را
معلم بیش در دریای بی لنگر شود بینا
هوش مصنوعی: معلم با دانش و بینش خود، درک و بصیرت را در افراد افزایش می‌دهد. در این فرایند، فردی که در یادگیری عمیق‌تر غوطه‌ور می‌شود، به مراتب بیشتر از آنچه که در سطوح سطحی می‌تواند ببیند، به آگاهی دست می‌یابد. در واقع این یادگیری، شبیه به شنا کردن در دریای وسیع و بی‌کران است که هرچه بیشتر برنیازیم، بیشتر می‌توانیم ببینیم و تجربه کنیم.
ز سیل تیره حسن سعی دریا می شود ظاهر
که از آیینه تاریک، روشنگر شود بینا
هوش مصنوعی: وقتی که زیبایی در آب‌های تیره و طوفانی نمایان می‌شود، مانند این است که آینه‌ای که تیره و تار است، به روشنی و بینایی تبدیل می‌شود.
مقیم آستان فیض بخش عشق شو صائب
که نابینا شود گر حلقه این در، شود بینا
هوش مصنوعی: در آستانه عشق قرار بگیر، صائب، زیرا با ورود به این مکان، آنچه که نابینا است، بینا خواهد شد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۴۵۸ به خوانش عندلیب