غزل شمارهٔ ۴۴۱۲
در کوی خرابات گروهی که خموشند
از صافدلی چون خم سربسته به جوشند
از دور نیفتند به صد شیشه لبریز
در بزم می آنها که چوپیمانه خموشند
سیلاب خجل می روداز کوی خرابات
کاین قوم سراسر چو سبو خانه بدوشند
در پرده اگرهست ترا خرده رازی
چون غنچه خمش باش که گلها همه گوشند
منمای به اخوان زمان گوهر خود را
کاینها همه یوسف به زر قلب فروشند
ما در چه شماریم که خورشید عذاران
از هاله خط ماه ترا حلقه بگوشند
از باده سرجوش دماغی برسانید
تا نغمه سرایان چمن برسرجوشند
از دیدن خوبان نتوان قطع نظر کرد
گر دشمن عقلند و گر رهزن هوشند
از خار حسد ترکش نیشند چو ماهی
در ظاهر اگر اهل جهان چشمه نوشند
صائب نگشایند به گفتار لب خویش
در عهد کلام تو گروهی که بهوشند
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
در کوی خرابات گروهی که خموشند
از صافدلی چون خم سربسته به جوشند
هوش مصنوعی: در محل خرابات، افرادی هستند که سکوت میکنند، اما در دلشان احساسات و پاکی وجود دارد و مانند شراب در بطری، این احساسات درونشان جوشان و زنده است.
از دور نیفتند به صد شیشه لبریز
در بزم می آنها که چوپیمانه خموشند
هوش مصنوعی: افرادی که در جمع شراب مینوشند و به آرامی و سکوت مشغولاند، هرگز از دیگران دور نمیشوند، حتی اگر در دل شیشههای شراب غرق شوند.
سیلاب خجل می روداز کوی خرابات
کاین قوم سراسر چو سبو خانه بدوشند
هوش مصنوعی: سیلاب که در اصل به معنای آبهای طغیانی و پرخروش است، از محلهای که به مشروبات الکلی و فساد نسبتی دارد، میگذرد، زیرا این مردم تماماً مانند ظرفهایی هستند که در حال حمل و نقلند و هیچ ثباتی ندارند.
در پرده اگرهست ترا خرده رازی
چون غنچه خمش باش که گلها همه گوشند
هوش مصنوعی: اگر در پنهان چیزی از تو مخفی است، مانند یک غنچه خاموش باش تا دیگران به آن گوش دهند و متوجه شوند.
منمای به اخوان زمان گوهر خود را
کاینها همه یوسف به زر قلب فروشند
هوش مصنوعی: به دیگران نشان نده که چه ارزشی داری، زیرا همهی این افراد مثل یوسف هستند که قلبشان را با طلا میفروشند.
ما در چه شماریم که خورشید عذاران
از هاله خط ماه ترا حلقه بگوشند
هوش مصنوعی: ما در چه حاویتی هستیم که خورشید درخشان صبحگاهی، با نور خود، به دور خط ماه به ما توجه کند و ما را در شمار آورد؟
از باده سرجوش دماغی برسانید
تا نغمه سرایان چمن برسرجوشند
هوش مصنوعی: لطفاً مقداری از شراب بنوشید تا حال و هوای خوش و جشنوارهای که در چمنزار برپا شده است، شعلهورتر شود و سرودخوانان بتوانند با شور و شوق بیشتری آهنگ بخوانند.
از دیدن خوبان نتوان قطع نظر کرد
گر دشمن عقلند و گر رهزن هوشند
هوش مصنوعی: نمیتوان از زیبایی خوبان غافل شد، حتی اگر دشمن عقل و فکری درست باشند یا باعث به هم ریختن حواس شوند.
از خار حسد ترکش نیشند چو ماهی
در ظاهر اگر اهل جهان چشمه نوشند
هوش مصنوعی: حسد مانند خاری است که میتواند انسان را آزار دهد. اگرچه افراد دنیا به ظاهر خوشحال و شاداب به نظر میرسند، اما در باطن ممکن است از این حسد رنج ببرند.
صائب نگشایند به گفتار لب خویش
در عهد کلام تو گروهی که بهوشند
هوش مصنوعی: گروهی از افراد باهوش در زمان تو چیزهایی را که میگویند، با احتیاط و دقت بیان میکنند و به راحتی رازها و حرفهای خود را فاش نمیکنند.

صائب