گنجور

غزل شمارهٔ ۴۳۹۳

اندیشه چرا عشق ز کس داشته باشد
پروانه چه پروای عسس داشته باشد
در سینه صد چاک نگنجد دل عارف
سیمرغ محال است قفس داشته باشد
چشمی که در او نور حیا پرده نشین نیست
ره در همه جا همچو مگس داشته باشد
رخساره چون ماه تو امروز گرفته است
آیینه که راپیش نفس داشته باشد
چشمی است که برهم زده از موی زیادست
تا دل رگ خامی ز هوس داشته باشد
از مردم کم ظرف نیاید سفر بحر
پیداست حبابی چه نفس داشته باشد
شادآن دل صد چاک که در خلوت محمل
راه سخنی همچو جرس داشته باشد
در میکده صائب چه نفس راست نماید
از سایه خود هرکه عسس داشته باشد

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اندیشه چرا عشق ز کس داشته باشد
پروانه چه پروای عسس داشته باشد
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر به تضاد بین عشق و ترس اشاره می‌کند. او می‌گوید که چرا عشق باید از دیگران بترسد، همان‌طور که پروانه‌ای که به شمع نزدیک می‌شود، نباید نگران دسیسه‌ی عسس (پلیس) باشد. به عبارت دیگر، عشق باید آزاد و بی‌پرواتر از محدودیت‌ها و خطرات باشد.
در سینه صد چاک نگنجد دل عارف
سیمرغ محال است قفس داشته باشد
هوش مصنوعی: دل عارف پر از عشق و آرزوست و نمی‌تواند در محدودیت‌ها و قیدها جا بگیرد؛ مانند پرنده‌ای که هرگز در قفس نمی‌تواند زندگی کند. این نشان‌دهنده‌ی آزادی و بی‌نهایت بودن احساسات عارف است.
چشمی که در او نور حیا پرده نشین نیست
ره در همه جا همچو مگس داشته باشد
هوش مصنوعی: چشمی که در آن شرم و حیا وجود نداشته باشد، در هر جا مثل مگس پرسه می‌زند و به هر سو سرک می‌کشد.
رخساره چون ماه تو امروز گرفته است
آیینه که راپیش نفس داشته باشد
هوش مصنوعی: چهره‌ات مثل ماه امروز غمگین و گرفته است، چه کسی می‌تواند در آینه به خود نگاه کند وقتی که نفسش در چنین حالتی است؟
چشمی است که برهم زده از موی زیادست
تا دل رگ خامی ز هوس داشته باشد
هوش مصنوعی: چشمی وجود دارد که به خاطر داشتن موهای بسیار، بسته شده است تا دل آدمی از خواسته‌های بی‌پایه و آرزوهای ناپخته دور بماند.
از مردم کم ظرف نیاید سفر بحر
پیداست حبابی چه نفس داشته باشد
هوش مصنوعی: اگر کسی ظرفیت و قابلیت کمی داشته باشد، نمی‌تواند به عمق دریا برود و فقط مانند حبابی در سطح آب باقی می‌ماند؛ هرچه که درونش باشد، به اندازه‌ی خودش است.
شادآن دل صد چاک که در خلوت محمل
راه سخنی همچو جرس داشته باشد
هوش مصنوعی: دل شاد و خوشحالی که با وجود شکست‌هایش، در درون خود توانایی برقراری ارتباطی عمیق و همچون صدای جرس را دارد.
در میکده صائب چه نفس راست نماید
از سایه خود هرکه عسس داشته باشد
هوش مصنوعی: در میکده، کسانی که نگهبان و محافظ دارند، می‌توانند با اطمینان بیشتری نفس راحتی بکشند و از سایه خود مراقبت کنند.