گنجور

غزل شمارهٔ ۴۲۱۶

آنها که در چمن قدح مل نمی زنند
دست نشاط در کمر گل نمی زنند
رسم است گل به سقف زدن موسم بهار
طفلان چرا به سقف قفس گل نمی زنند
هستند چرب ونرم به هنگام اخذ وجر
تا تیغ می زنند تغافل نمی زنند
در روزگار زلف پریشان نواز او
سبزان باغ شانه به کاکل نمی زنند
بر فرق سرو جای دهند آشیان زاغ
بر سنگ غیر بیضه بلبل نمی زنند
خونش به جوش آمده از روی گرم گل
از خار گل چرا رگ بلبل نمی زنند
زندان بود به طول امل پیشگان حرص
آنجا که حرف عرض تجمل نمی زنند
تیغی کشیده از پی دشمن فتاده ای
آزادگان به خصم تغافل نمی زنند
بی مشورت مباش که سرکردگان راه
یک گام بی صلاح توکل نمی زنند
صائب غنیمت است که این طفل مشربان
آتش به آشیانه بلبل نمی زنند

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آنها که در چمن قدح مل نمی زنند
دست نشاط در کمر گل نمی زنند
هوش مصنوعی: افرادی که در باغ به نوشیدن مشغول نیستند، از شور و شوق زندگی و شادی گل‌ها بی‌بهره‌ هستند.
رسم است گل به سقف زدن موسم بهار
طفلان چرا به سقف قفس گل نمی زنند
هوش مصنوعی: در بهار، گل‌ها به آسمان پرواز می‌کنند و زیبایی‌های خود را به نمایش می‌گذارند، اما چرا بچه‌ها که مثل گل‌ها شاداب هستند، نمی‌توانند به قفس خود پرواز کنند و آزادانه شادی خود را ابراز کنند؟
هستند چرب ونرم به هنگام اخذ وجر
تا تیغ می زنند تغافل نمی زنند
هوش مصنوعی: در زمان تسلط و قدرت، برخی افراد نرم و دلنشین برخورد می‌کنند، اما زمانی که فرمانروایی را به دست می‌گیرند، نشان می‌دهند که از نیرنگ و فریب دست نمی‌کشند.
در روزگار زلف پریشان نواز او
سبزان باغ شانه به کاکل نمی زنند
هوش مصنوعی: در زمانی که زیبایی و جذابیت او در اوج است، دیگران به شانه زدن و مرتب کردن موهای خود نمی‌پردازند.
بر فرق سرو جای دهند آشیان زاغ
بر سنگ غیر بیضه بلبل نمی زنند
هوش مصنوعی: زاغ در بالای سرو آشیانه می‌سازد، ولی بلبل بر سنگ نمی‌خواند. این جمله به ما می‌گوید که هر پرنده‌ای باید در مکان مناسب خود زندگی کند و فعالیت کند. زاغ در جایی قرار گرفته که برای او مناسب است، در حالی که بلبل نمی‌تواند در مکان نامناسب صدایش را بلند کند. این بیان به تضاد در انتخاب مکان و فعالیت اشاره دارد.
خونش به جوش آمده از روی گرم گل
از خار گل چرا رگ بلبل نمی زنند
هوش مصنوعی: خونش به جوش آمده به خاطر این که گل‌های زیبا را می‌بیند. چرا با وجود این همه زیبایی و شوق، بلبل‌ها صدای خود را بلند نمی‌کنند؟
زندان بود به طول امل پیشگان حرص
آنجا که حرف عرض تجمل نمی زنند
هوش مصنوعی: زندان به اندازهٔ آرزوهای طولانی افرادی است که در آنجا، سخنی از خودنمایی و تجمل نمی‌گویند.
تیغی کشیده از پی دشمن فتاده ای
آزادگان به خصم تغافل نمی زنند
هوش مصنوعی: آزادگان برای مبارزه آماده‌اند و به دشمنان خود بی‌توجهی نمی‌کنند، حتی اگر به نظر بیاید که در حال عقب‌نشینی هستند.
بی مشورت مباش که سرکردگان راه
یک گام بی صلاح توکل نمی زنند
هوش مصنوعی: بدون مشورت عمل نکن، زیرا رهبران و پیشتازان همیشه با دقت و حساب شده قدم برمی‌دارند و هیچ گامی را بدون تأمل و برنامه‌ریزی برنمی‌دارند.
صائب غنیمت است که این طفل مشربان
آتش به آشیانه بلبل نمی زنند
هوش مصنوعی: این کودک شیرین‌زبان که در آتش می‌سوزد، برای بلبل خوش‌صدا و دوست‌داشتنی، خطرناک نیست و تهدیدی برای آرامش او به شمار نمی‌آید.