غزل شمارهٔ ۴۱۴۸
مردم ز فیض عالم بالا چه دیده اند
غیر از حباب وموج ز دریا چه دیده اند
ما پیش پای خویش ندیدیم همچو شمع
تا دیگران ز دیده بیناچه دیده اند
ما سر تیره بختی خود را نیافتیم
تا روشنان عالم بالا چه دیده اند
جمعی که بسته اند کمر در شکست ما
غیر از صفا ز آینه ما چه دیده اند
دل چون گشاده نیست چه صحرا چه کوچه بند
سوداییان ز دامن صحرا چه دیده اند
آنها که ترک دولت جاوید کرده اند
زین پنج روز دولت دنیا چه دیده اند
جمعیت است سلسله جنبان افتراق
مردم ز جمع کردن دنیا چه دیده اند
ما حاصلی ز پرورش خود نیافتیم
تا نه فلک ز پرورش ما چه دیده اند
صد زخم می خورند و ز دنبال می روند
مردم ز خار خار تمنا چه دیده اند
پوشیده چشم می گذرند از در بهشت
تا اهل دل ز رخنه دلها چه دیده اند
جمعی که راه عقل به پایان رسانده اند
جز ماندگی وآبله پا چه دیده اند
چون نرگس این گروه که ارباب بینشند
جز پیش پا ز دیده بینا چه دیده اند
چون می کند به وعده وفا عاقبت کریم
این شوخ دیدگان ز تقاضا چه دیده اند
در پیش پای خویش نبینند از غرور
نادیدگان ز خویشتن آیاچه دیده اند
چون کار کردنی است هم امروز خوشترست
این کاهلان ز مهلت فردا چه دیده اند
از عقل نیست دل به سر زلف باختن
یاران موشکاف در اینجا چه دیده اند
در حیرتم که نغمه سرایان این چمن
در گل بغیر خنده بیجا چه دیده اند
در چشم بستن است تماشای هر دوکون
این کور باطنان ز تماشاچه دیده اند
صائب چو در شکستن خود امید نصرت است
احباب در شکستن اعدا چه دیده اند
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
مردم ز فیض عالم بالا چه دیده اند
غیر از حباب وموج ز دریا چه دیده اند
هوش مصنوعی: مردم چیزی جز زیباییهای سطحی دنیا را ندیدهاند و مانند حباب و موج دریا، فقط به ظواهری از زندگی توجه میکنند و از عمق و حقیقت آن غافلند.
ما پیش پای خویش ندیدیم همچو شمع
تا دیگران ز دیده بیناچه دیده اند
هوش مصنوعی: ما در برابر خودمان چیزهایی را نمیبینیم، مانند شمعی که نورش فقط به خود میرسد. اما دیگران با چشم باز و بصیرت خود، آنچه را که نیاز است میبینند.
ما سر تیره بختی خود را نیافتیم
تا روشنان عالم بالا چه دیده اند
هوش مصنوعی: ما نتوانستیم علت بدبختی خود را بفهمیم و نمیدانیم که افراد خوشبخت چه تجربیاتی دارند.
جمعی که بسته اند کمر در شکست ما
غیر از صفا ز آینه ما چه دیده اند
هوش مصنوعی: جمعی که در تلاشند تا به ما آسیب برسانند، جز از درخشش و زیبایی آینه وجود ما، چیز دیگری ندیدهاند.
دل چون گشاده نیست چه صحرا چه کوچه بند
سوداییان ز دامن صحرا چه دیده اند
هوش مصنوعی: دل که بسته و تنگ باشد، فرقی نمیکند که در صحرا باشی یا در کوچه؛ افرادی که دیوانهوار دنبال خوشی و زیبایی هستند، از دامن طبیعت چه چیزی دیدهاند.
آنها که ترک دولت جاوید کرده اند
زین پنج روز دولت دنیا چه دیده اند
هوش مصنوعی: افرادی که از حکومت پایدار و ابدی کنار رفتهاند، در این پنج روز زندگی دنیوی چه تجربهای داشتهاند؟
جمعیت است سلسله جنبان افتراق
مردم ز جمع کردن دنیا چه دیده اند
هوش مصنوعی: جمعیت انسانی به عنوان یک گروه، در تلاش برای ایجاد نظم و وحدت است. اما در واقع، اختلافات میان مردم به دلیل دنیا و تجارب زندگیشان باعث شده که نتوانند به یک جمع واحد تبدیل شوند و هر کدام به نوعی زندگی خود را سر کنند.
ما حاصلی ز پرورش خود نیافتیم
تا نه فلک ز پرورش ما چه دیده اند
هوش مصنوعی: ما از تربیت و پرورش خود هیچ نتیجهای نگرفتهایم، پس آسمان هم از پرورش ما چه چیزهایی دیده است؟
صد زخم می خورند و ز دنبال می روند
مردم ز خار خار تمنا چه دیده اند
هوش مصنوعی: مردم با وجود اینکه زخمهای زیادی را تحمل میکنند، همچنان به دنبال خواستهها و آرزوهایشان میروند. آنها از درد و رنجی که در این مسیر احساس میکنند، به خاطر آرزوهایشان چشمپوشی کردهاند.
پوشیده چشم می گذرند از در بهشت
تا اهل دل ز رخنه دلها چه دیده اند
هوش مصنوعی: چشمان بسته از در بهشت عبور میکنند تا ببینند اهل عشق از دلها چه حسهایی را درک کردهاند.
جمعی که راه عقل به پایان رسانده اند
جز ماندگی وآبله پا چه دیده اند
هوش مصنوعی: جمعی که به انتهای روش عقل رسیدهاند، جز از دست دادن و درد پا، چیز دیگری ندیدهاند.
چون نرگس این گروه که ارباب بینشند
جز پیش پا ز دیده بینا چه دیده اند
هوش مصنوعی: این گروه مانند نرگس، که تنها به ظاهر و جلوهها توجه دارند، جز در برابر خود چیز دیگری نمیبینند. آنها با دیدن دنیا از منظری محدود، به عمق و معنا پی نمیبرند.
چون می کند به وعده وفا عاقبت کریم
این شوخ دیدگان ز تقاضا چه دیده اند
هوش مصنوعی: وقتی که فرد سخاوتمند به وعدههایش عمل میکند، این زیبایان با چشمان خود چیزی از درخواستها ندیدهاند.
در پیش پای خویش نبینند از غرور
نادیدگان ز خویشتن آیاچه دیده اند
هوش مصنوعی: افراد مغرور نمیتوانند به جز خودشان، چیز دیگری را ببینند و درک کنند. آیا آنچه که دیگران از او میبینند، حقیقت دارد؟
چون کار کردنی است هم امروز خوشترست
این کاهلان ز مهلت فردا چه دیده اند
هوش مصنوعی: از آنجایی که امروز فرصتی برای انجام کارها داریم، بهتر است همین امروز اقدام کنیم. این تنبلها که همیشه به فردا امید دارند، چه تجربهای از آن روزها داشتهاند؟
از عقل نیست دل به سر زلف باختن
یاران موشکاف در اینجا چه دیده اند
هوش مصنوعی: عشق و وابستگی به زیبایی محبوب، از عقل و منطق فراتر است. کسانی که در اینجا حضور دارند، چه چیزهایی را در این عشق و زیبایی مشاهده کردهاند که ما نمیتوانیم درک کنیم؟
در حیرتم که نغمه سرایان این چمن
در گل بغیر خنده بیجا چه دیده اند
هوش مصنوعی: بسیار متعجبم که شاعران و آوازهخوانان این باغ، در گلها چه چیزی جز خندههای بیهوده دیدهاند.
در چشم بستن است تماشای هر دوکون
این کور باطنان ز تماشاچه دیده اند
هوش مصنوعی: گاهی اوقات، گل Blind به یک چیز مشخص توجه میکند و در واقع، به دلیل نداشتن بینش عمیقتر، قادر نیست زیبایی یا حقیقت را درست درک کند. افرادی که فقط با ظاهرها سروکار دارند و به عمق موضوعات نمیپردازند، در واقع باعث محدودیت در ادراک خود میشوند.
صائب چو در شکستن خود امید نصرت است
احباب در شکستن اعدا چه دیده اند
هوش مصنوعی: صائب وقتی که در شکست خود به کمک و حمایت دوستان امیدوار است، از دشمنان چه انتظاری میتوان داشت؟