غزل شمارهٔ ۳۸۰۹
ز گرمی نگهت آب در گهر سوزد
ز خنده نمکینت دل شکر سوزد
شکر به کار مبر بیش ازین که از تب رشک
به آن رسیده که چون شمع نیشکر سوزد
ز لاله دعوی عشق سمنبران خام اوست
هزار رنگ اگر داغ بر جگر سوزد
مبر پناه به تدبیر از گزند سپهر
که برق تیغ قضا اول این سپر سوزد
ز سوز دل قلمی سر کنم که نامه من
چو شمع زیر پر مرغ نامه بر سوزد
ثمر به خاک فکن آب زندگانی نوش
که باغبان قضا شاخ بی ثمر سوزد
چو آفتاب ز دل سبزه تمنا را
به یک نظر بدماند، به یک نظر سوزد
اگر نه روشنی عالم از می است، چرا
چراغ در شب آدینه بیشتر سوزد؟
خوشا کسی که چو صائب ز گرم رفتاری
ز نقش پای چراغی به هر گذر سوزد
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ز گرمی نگهت آب در گهر سوزد
ز خنده نمکینت دل شکر سوزد
هوش مصنوعی: نگاه گرمت مانند آبی است که در دل سنگ میسوزد و خندهی شیرین تو دلی را که شکرین است، میسوزاند.
شکر به کار مبر بیش ازین که از تب رشک
به آن رسیده که چون شمع نیشکر سوزد
هوش مصنوعی: منظور این است که بیش از حد به شکر و نعمتها وابسته نباشید، چرا که این وابستگی میتواند به خواستههای نابجایی بینجامد. در نهایت، این احساس میتواند آسیبزننده باشد، مانند شمعی که در اثر حرارت خود میسوزد. پس بهتر است از چیزهایی که داریم، به درستی و با اعتدال استفاده کنیم.
ز لاله دعوی عشق سمنبران خام اوست
هزار رنگ اگر داغ بر جگر سوزد
هوش مصنوعی: عشق لاله، یک ادعای بیپایه از سمنبران است، چرا که اگرچه هزاران رنگ دارد، اما در عمق وجودش، تنها یک داغ سوزان بر دل میگذارد.
مبر پناه به تدبیر از گزند سپهر
که برق تیغ قضا اول این سپر سوزد
هوش مصنوعی: به هیچ وجه به تدبیر خود تکیه نکن تا از آسیبهای روزگار در امان بمانی، زیرا که اولین ضربه تقدیر میتواند این محافظت را از بین ببرد.
ز سوز دل قلمی سر کنم که نامه من
چو شمع زیر پر مرغ نامه بر سوزد
هوش مصنوعی: از عمق درد و سوز دل، قلم به دست میگیرم و نامهای مینویسم که مانند شمع، در زیر بال پرندهای که نامه را حمل میکند، بسوزد.
ثمر به خاک فکن آب زندگانی نوش
که باغبان قضا شاخ بی ثمر سوزد
هوش مصنوعی: میوهها را به زمین بسپار و آب زندگی را بنوش، زیرا باغبان تقدیر به زودی شاخههای بیثمر را میسوزاند.
چو آفتاب ز دل سبزه تمنا را
به یک نظر بدماند، به یک نظر سوزد
هوش مصنوعی: وقتی آفتاب به دل سبزه نگاه کند، یک لحظه میتواند آن را زنده و شاداب کند و در یک لحظه دیگر میتواند آن را بسوزاند و خشک کند.
اگر نه روشنی عالم از می است، چرا
چراغ در شب آدینه بیشتر سوزد؟
هوش مصنوعی: اگر می در حقیقت باعث روشنایی دنیا نیست، پس چرا در شبهای جمعه، چراغها بیشتر روشن میشوند؟
خوشا کسی که چو صائب ز گرم رفتاری
ز نقش پای چراغی به هر گذر سوزد
هوش مصنوعی: خوشا به حال کسی که مانند صائب با رفتار گرم و صمیمیاش، در هر لحظه و هر مکانی مانند نوری تابنده، دلها را روشن کند و موجب امید و زندگی در اطرافش شود.