گنجور

غزل شمارهٔ ۳۴۳۷

قبله زن صفتان آینه زر باشد
مرد را آینه زندان سکندر باشد
از خموشی دهن غنچه پر از زر باشد
صدف از بسته لبی مخزن گوهر باشد
در سپرداری سیمین بدنان آفتهاست
که گریبان صدف چاک ز گوهر باشد
باطن و ظاهر خود هر که کند صاف چو بحر
ظاهر و باطن او عنبر و گوهر باشد
در خطرگاه جهان صید سلامت جو را
جوشنی بهتر ازان نیست که لاغر باشد
بی نیازند ز دنیای دنی ناموران
سکه را روی محال است که در زر باشد
دشمن خانگی از خصم برونی بترست
بیشتر شکوه یوسف ز برادر باشد
پا به دامن چو کشیدی به بهشت افتادی
دل چو شستی ز طمع چشمه کوثر باشد
ناله و آه ندارد اثری در دل عشق
تیغ آسوده ز پیچ و خم جوهر باشد
بس که ترسیده ام از صورت بی معنی خلق
ننهم پا به سرایی که مصور باشد!
در کف عشق جوانمرد، دل چاک، مرا
ذوالفقاری است که در قبضه حیدر باشد
عالم خاک بود منتظم از پست و بلند
مصلحت نیست ده انگشت برابر باشد
نیست جز چشم تهی رزق حباب از دریا
باده خوب است به اندازه ساغر باشد
هر که را خوف و رجا نیست زمین گیر بود
به کجا می رسد آن مرغ که یک پر باشد؟
در قیامت که شود آب ز گرمی دل سنگ
چه خلل دارد اگر دامان ما تر باشد؟
ما به یک سجده خشکیم ز بیرون قانع
تا که را راه به آن مجلس انور باشد
نیست ممکن به فراغت نکشد همواری
بستر رشته هموار ز گوهر باشد
دیده سیر به دست آر درین عرصه که دام
از تهی چشمی با خاک برابر باشد
نیست چون شعله جواله قرارش صائب
شعله گر بستر و بالین سمندر باشد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قبله زن صفتان آینه زر باشد
مرد را آینه زندان سکندر باشد
هوش مصنوعی: زنان زیبا همچون آینه‌ای از زر و طلا هستند که زیبایی و جذابیت را به نمایش می‌گذارند، در حالی که مردان ممکن است به زندانی شبیه شوند که یادآور سکندر است، یعنی در محدودیت و سختی به سر می‌برند.
از خموشی دهن غنچه پر از زر باشد
صدف از بسته لبی مخزن گوهر باشد
هوش مصنوعی: اگر غنچه خاموش بماند، دهانش پر از زیبایی و ارزش خواهد بود. همچنین، صدفی که بسته است می‌تواند جایگاهی برای گوهری گرانبها باشد.
در سپرداری سیمین بدنان آفتهاست
که گریبان صدف چاک ز گوهر باشد
هوش مصنوعی: آسیب‌های زیادی در زیبایی و ظرافت وجود دارد، مانند اینکه اگر صدفی که مروارید در آن است، آسیب ببیند، خود گوهر نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
باطن و ظاهر خود هر که کند صاف چو بحر
ظاهر و باطن او عنبر و گوهر باشد
هوش مصنوعی: هر کسی که درون و بیرون خود را به‌خوبی هماهنگ کند و پاک نماید، همانند دریای زلال است و جوانه‌های خوب و ارزشمندی در وجودش وجود دارد.
در خطرگاه جهان صید سلامت جو را
جوشنی بهتر ازان نیست که لاغر باشد
هوش مصنوعی: در دنیای پرخطر، برای به دست آوردن سلامتی، بهترین گزینه این نیست که تنها به دنبال ظاهری لاغر و ضعیف باشی.
بی نیازند ز دنیای دنی ناموران
سکه را روی محال است که در زر باشد
هوش مصنوعی: افرادی که از دنیا و لذت‌های آن بی‌نیازند، هرگز نمی‌گذارند نام و شهرت بر سکه و ثروت آنان تأثیر بگذارد. بنابراین، بدست آوردن ثروت واقعی و اعتبار در زندگی، به سادگی امکان‌پذیر نیست.
دشمن خانگی از خصم برونی بترست
بیشتر شکوه یوسف ز برادر باشد
هوش مصنوعی: دشمن داخلی از دشمن خارجی بیشتر ترسناک است، مانند این که شکایت یوسف از برادرش شدیدتر است.
پا به دامن چو کشیدی به بهشت افتادی
دل چو شستی ز طمع چشمه کوثر باشد
هوش مصنوعی: زمانی که قدم به دامن بهشت بگذاری و دل خود را از آرزوهای دنیوی پاک کنی، به زندگی ای شاداب و پر از نعمت نزدیک می‌شوی.
ناله و آه ندارد اثری در دل عشق
تیغ آسوده ز پیچ و خم جوهر باشد
هوش مصنوعی: ناله و گریه در دل عشق تاثیری ندارد، چون عشق مانند تیغی است که از پیچ و خم‌های زندگی به راحتی عبور می‌کند و صیقل یافته است.
بس که ترسیده ام از صورت بی معنی خلق
ننهم پا به سرایی که مصور باشد!
هوش مصنوعی: چنان از بی‌معنی بودن افراد می‌ترسم که به جایی که تصویر و معنا باشد، پا نمی‌گذارم!
در کف عشق جوانمرد، دل چاک، مرا
ذوالفقاری است که در قبضه حیدر باشد
هوش مصنوعی: در دستان عشق و فداکاری، دلم شکسته است و سلاحی در اختیار دارم که مختص بزرگمرد حیدر، یعنی علی، است.
عالم خاک بود منتظم از پست و بلند
مصلحت نیست ده انگشت برابر باشد
هوش مصنوعی: جهان مادی شامل نقاط بالا و پایین است و به‌طور طبیعی منظم است. بنابراین، مناسب نیست که همه چیز به یک اندازه و یک شکل باشد.
نیست جز چشم تهی رزق حباب از دریا
باده خوب است به اندازه ساغر باشد
هوش مصنوعی: تنها چیزی که وجود دارد، چشم‌هایی خالی است که به دنبال رزق و روزی می‌گردند؛ نوشیدنی خوشمزه‌ای که از دریا به دست می‌آید، در حد اندازه‌ای مناسب در لیوان خوب است.
هر که را خوف و رجا نیست زمین گیر بود
به کجا می رسد آن مرغ که یک پر باشد؟
هوش مصنوعی: هر کس که نه از ترس الهی و نه از امید به رحمت او بهره‌مند باشد، در حقیقت متوقف و در جا می‌ماند. چه حاصلی دارد پرنده‌ای که تنها یک پر دارد و نمی‌تواند پرواز کند؟
در قیامت که شود آب ز گرمی دل سنگ
چه خلل دارد اگر دامان ما تر باشد؟
هوش مصنوعی: در روز قیامت که دل‌های سنگی از شدت گرما آب می‌شوند، چه اشکالی دارد اگر دامان ما خیس باشد؟
ما به یک سجده خشکیم ز بیرون قانع
تا که را راه به آن مجلس انور باشد
هوش مصنوعی: ما به خاطر یک سجده خشک و بی‌روح، از دنیا راضی و قانع شده‌ایم، تا ببینیم چه کسی می‌تواند به آن مجلس مقدس راه پیدا کند.
نیست ممکن به فراغت نکشد همواری
بستر رشته هموار ز گوهر باشد
هوش مصنوعی: تسهیل و آرامش در زندگی ممکن نیست، مگر اینکه راهی هموار و صاف وجود داشته باشد که از چیزهای باارزش و گرانبها ساخته شده باشد.
دیده سیر به دست آر درین عرصه که دام
از تهی چشمی با خاک برابر باشد
هوش مصنوعی: در این دنیا، دقت کن که چشم تو با نگاه به زمین و خاک، می‌تواند به بهترین شکل درک کند و در واقع، اگر برای دیدن نگاه کنی، حتی از نگاه خالی نیز می‌توان بهره‌برداری کرد.
نیست چون شعله جواله قرارش صائب
شعله گر بستر و بالین سمندر باشد
هوش مصنوعی: هیچ چیزی مانند شعله جواله آرامش ندارد، حتی اگر بستر و تشک آن از پوست سمندر باشد.

حاشیه ها

1393/12/25 19:02
محمد علی غلامی

در بیت چه خلل دارد اگر دامان ما ترباشد به نظر حالت صحیح آن:چه خلل دارد اگردامن ما ترباشد است!