گنجور

غزل شمارهٔ ۲۵۸۳

خنده چون زان غنچه مستور می‌گردد بلند
از جگرگاه بدخشان شور می‌گردد بلند
دیگران را سرمه شب گرچه مهر خامشی است
ناله ما در شب دیجور می‌گردد بلند
دور گردان را به دریا رهنمایی می‌کند
دست ما گاهی اگر از دور می‌گردد بلند
بهر عبرت مردم آزاران عالم را بس است
آتشی کز خانه زنبور می‌گردد بلند
هست تا آیینه‌ای روشن درین عبرت سرا
از سر خاک سکندر نور می‌گردد بلند
عشق شورانگیز در هر جا نمک پاشی کند
از دل صد پاره ما شور می‌گردد بلند
اختیاری نیست در گفتار حق حلاج را
ناله زین پشت کمان بی زور می‌گردد بلند
کاسه چوبین گدا را نالهٔ افسوس نیست
این صدا از کاسه فغفور می‌گردد بلند
شعله آواز بلبل می‌شود صائب خموش
نالهٔ ما گر به این دستور می‌گردد بلند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خنده چون زان غنچه مستور می‌گردد بلند
از جگرگاه بدخشان شور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: وقتی خنده از درون دل و وجود انسانی برخیزد، همچون غنچه‌ای که در حال شکفتن است، به اوج و بلندی می‌رسد و شور و نشاطی را برمی‌انگیزد.
دیگران را سرمه شب گرچه مهر خامشی است
ناله ما در شب دیجور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: دیگران ممکن است در شب تنها به خاطر سکوت و زیبایی آن، بتوانند آرام بگیرند، اما ناله و درد دل ما در این شب تاریک حتی بلندتر از قبل می‌شود.
دور گردان را به دریا رهنمایی می‌کند
دست ما گاهی اگر از دور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: گاهی اوقات دست ما می‌تواند به دورگردان‌ها کمک کند تا به دریا هدایت شوند، حتی اگر خودمان از دور نظاره‌گر باشیم.
بهر عبرت مردم آزاران عالم را بس است
آتشی کز خانه زنبور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: برای عبرت‌آموزی مردم، آزاردهندگان دنیا نیاز به آتش بزرگی دارند که از خانه زنبورها بلند می‌شود. این تصویر نشان می‌دهد که برای یادآوری خطرات و مشکلات، کافی است یک واقعه قوی و اثرگذار اتفاق بیفتد تا دیگران درس بگیرند.
هست تا آیینه‌ای روشن درین عبرت سرا
از سر خاک سکندر نور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: در این دنیا هنوز هم آینه‌ای روشن وجود دارد که درس عبرتی است. نوری که از خاک سکندر برخاست، همواره می‌تواند به بالندگی و علو برسد.
عشق شورانگیز در هر جا نمک پاشی کند
از دل صد پاره ما شور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: عشق به هر جایی که سر می‌زند، مانند نمکی است که بر دل‌های ما پاشیده می‌شود و باعث می‌شود که شور و هیجان درون‌مان به اوج برسد.
اختیاری نیست در گفتار حق حلاج را
ناله زین پشت کمان بی زور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: در اینجا به این معنا اشاره دارد که در بیان حقیقت یا سخنان راست، انسانی مانند حلاج هیچ‌گونه اختیاری ندارد. بلکه مانند تیری که از کمان رها می‌شود، بی‌زور و بدون تأثیر نیروی او، ناله و فریادی به آسمان بلند می‌کند. این تصویر به نشان دادن قدرت و لزوم حقیقت و بیان آن بدون اختیار فرد اشاره دارد.
کاسه چوبین گدا را نالهٔ افسوس نیست
این صدا از کاسه فغفور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: کاسه چوبی گدا بی‌خبر از ناراحتی و غم است، زیرا این صدا از کاسه‌ای که متعلق به فغفور است به گوش می‌رسد و بسیار بلندتر و دلخراش‌تر است.
شعله آواز بلبل می‌شود صائب خموش
نالهٔ ما گر به این دستور می‌گردد بلند
هوش مصنوعی: بلبل با صدای دلنشینش آواز می‌خواند و در عین حال، سکوت ما را می‌پوشاند؛ اگر صدای ما هم به این شکل و به این زیبایی بلند شود، می‌تواند بر دل‌ها اثر بگذارد.