گنجور

غزل شمارهٔ ۲۳۰۶

مکن دراز به طعن فلک زبان گستاخ
ترنج دست قضا را مکن نشان گستاخ
نهاده اند ز هر خار در کمان تیری
مکن نگاه به گلهای بوستان گستاخ
ز داغ شاه، نظرهاست هر شکاری را
مده ز دست درین صیدگه عنان گستاخ
نشان تیر هوایی همان کماندارست
به قصد چرخ منه تیر در کمان گستاخ
ز کاوکاو، شرربار می شود آتش
منه به حرف کس انگشت در بیان گستاخ
ز عقل نیست به تیغ قضا زبان بازی
میار زمزمه عشق بر زبان گستاخ
ز برق خرمن گل خانمان شبنم سوخت
به شاخ گل مگذارید آشیان گستاخ
حریف ناوک غیرت نمی شوی صائب
به هر شکاری لاغر مکش گمان گستاخ

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مکن دراز به طعن فلک زبان گستاخ
ترنج دست قضا را مکن نشان گستاخ
هوش مصنوعی: بهتر است سرنوشتی که تقدیر برای ما رقم زده را به چالش نکشیم و به سرنوشت خود اعتراضی نکنیم. برای جلوگیری از دردسر، بهتر است از زبان تند و توهین‌آمیز پرهیز کنیم و زیر بار مشکلات نرویم.
نهاده اند ز هر خار در کمان تیری
مکن نگاه به گلهای بوستان گستاخ
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که در میان هر خاری که در کمان وجود دارد، تیری وجود دارد. بنابراین به گل‌های بوستان بی‌پروا نگاه نکنید، چرا که ممکن است به خطر بیفتید. به نوعی، cautioned against recklessness و تأکید بر دقت و احتیاط در مواجهه با زیبایی‌ها وجود دارد.
ز داغ شاه، نظرهاست هر شکاری را
مده ز دست درین صیدگه عنان گستاخ
هوش مصنوعی: از نظر داغ و غم ناشی از فقدان شاه، هر شکارچی باید احتیاط کند و به نرمش در این مکان صید بیفزاید. نباید بی‌محابا کار خود را ادامه دهد و کنترل را از دست بدهد.
نشان تیر هوایی همان کماندارست
به قصد چرخ منه تیر در کمان گستاخ
هوش مصنوعی: نشان دادن اثر تیر در هوا به خاطر تیرانداز آن است. پس بی‌جهت نشوید و تیر را در کمان بگذارید.
ز کاوکاو، شرربار می شود آتش
منه به حرف کس انگشت در بیان گستاخ
هوش مصنوعی: به این معناست که اگر کسی به تو بی‌احترامی کند و در کار تو دخالت کند، نباید تحت تأثیر قرار بگیری. از رفتار بی‌ملاحظه دیگران دلگیر نشو و خودت را در آتش خشم نسوزان.
ز عقل نیست به تیغ قضا زبان بازی
میار زمزمه عشق بر زبان گستاخ
هوش مصنوعی: با عقل و خرد نمی‌توان با سرنوشت درافتاد، پس در این زمینه به خودت زحمت نده. بهتر است عشق را با زبان آزاد و بی‌پرده بیان کنی.
ز برق خرمن گل خانمان شبنم سوخت
به شاخ گل مگذارید آشیان گستاخ
هوش مصنوعی: از درخشش خرمن گل، شبنم بر شاخ گل سوزانده شده است. به آشیانه‌ای که در آن تظاهر و جسارت وجود دارد، نگذارید!
حریف ناوک غیرت نمی شوی صائب
به هر شکاری لاغر مکش گمان گستاخ
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر به اهمیت غیرت و استقامت اشاره دارد و می‌گوید که در برابر خطرها و چالش‌ها نباید بی‌احتیاط و بی‌گدار به آب زد. همچنین به این نکته اشاره می‌کند که هر شکاری که به نظر می‌رسد بی‌اهمیت و ضعیف است، نمی‌تواند شما را به اشتباه بیندازد و باید با احتیاط عمل کنید.