گنجور

غزل شمارهٔ ۱۷۰۹

همیشه دیده سوزن ازان به دنبال است
که قبله نظرش رشته های آمال است
به خرمن دگران هر که می پرد چشمش
هزار رخنه فزون در دلش چو غربال است
غبار کوچه عشق است کیمیای مراد
خوشا سری که درین رهگذار پامال است
به ظلمتی که ز دوران رسد گرفته مباش
که خنده شب ادبار، صبح اقبال است
ز طعن بیخردان اهل دل نیندیشند
که نقل مجلس دیوانه سنگ اطفال است
دل و زبان چو یکی شد، سخن بلند شود
به هیچ جا نرسد طایری که یک بال است
هوای عالم آزادگی است بر یک حال
ز برگریز خزان سرو فارغ البال است
اگر به چشم بصیرت نظر کنی صائب
چه نیشها که نهان در پرند اقبال است

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

همیشه دیده سوزن ازان به دنبال است
که قبله نظرش رشته های آمال است
هوش مصنوعی: سوزن همیشه به دنبال نخ‌هایی است که آرزوها را به هم می‌دوزند و گره می‌زنند.
به خرمن دگران هر که می پرد چشمش
هزار رخنه فزون در دلش چو غربال است
هوش مصنوعی: هر کس به کار و تلاش دیگران چشم می‌دوزد و به آن سرکشی می‌کند، در دلش هزاران نگرانی و درد وجود دارد، مانند غربالی که نمی‌تواند چیزی را نگه دارد.
غبار کوچه عشق است کیمیای مراد
خوشا سری که درین رهگذار پامال است
هوش مصنوعی: غبار عشق در کوچه‌ها نشان‌دهنده‌ی ارزش و هدفی است که در زندگی جستجو می‌شود. خوشا به حال کسی که در این مسیر فانی شده و آماده پذیرش سختی‌هاست.
به ظلمتی که ز دوران رسد گرفته مباش
که خنده شب ادبار، صبح اقبال است
هوش مصنوعی: به تاریکی‌هایی که از گذر زمان به وجود می‌آید، گرفتار نشوید؛ زیرا خنده‌های شبانه که به خاطر ناامیدی است، در واقع نوید بخش صبحی پربار و خوشبختی است.
ز طعن بیخردان اهل دل نیندیشند
که نقل مجلس دیوانه سنگ اطفال است
هوش مصنوعی: بی‌خبران بی‌خرد متوجه نیستند که قضاوت آنها درباره اهل دل، مانند پرتاب سنگ به سوی کودکان دیوانه است.
دل و زبان چو یکی شد، سخن بلند شود
به هیچ جا نرسد طایری که یک بال است
هوش مصنوعی: زمانی که دل و زبان با هم هماهنگ شوند و به یکدیگر همسو گردند، سخن به شکوه و بلندی برمی‌خیزد. اما اگر طایری فقط یک بال داشته باشد، هرگز نمی‌تواند به جایی پرواز کند.
هوای عالم آزادگی است بر یک حال
ز برگریز خزان سرو فارغ البال است
هوش مصنوعی: آسمان دنیا پر از آزادی و رهایی است و در این فضا، درخت سرو از افتادن برگ‌هایش در فصل خزان بی‌توجه و راحت است.
اگر به چشم بصیرت نظر کنی صائب
چه نیشها که نهان در پرند اقبال است
هوش مصنوعی: اگر با دقت و بینش عمیق به مسائل نگاه کنی، صائب، می‌بینی که چه فرصتها و نعمت‌هایی در دل وقایع پنهان است که ممکن است به چشم نیایند.