گنجور

غزل شمارهٔ ۱۶۳۳

چشم ازان حسن به سامان چه تواند دریافت؟
مور از ملک سلیمان چه تواند دریافت؟
باده خوب است به اندازه ساغر باشد
ذره از مهر درخشان چه تواند دریافت؟
به دو صد چشم نشد زلف ازو کامروا
از رخش دیده حیران چه تواند دریافت؟
از لطافت نتوان رفتن جان را دیدن
دیده زان سرو خرامان چه تواند دریافت؟
قسمت زخم ازان کان ملاحت چه بود؟
از نمکزار، نمکدان چه تواند دریافت؟
چه قدر زخم ازان تیغ، نظر آب دهد؟
این رگ ابر ز عمان چه تواند دریافت؟
کف سطحی چه قدر غور کند در دل بحر؟
زاهد خشک ز عرفان چه تواند دریافت؟
نشود تا قدمش ز آبله سر تا پا چشم
حاجی از خار مغیلان چه تواند دریافت؟
جز دمی آب که صد چشم بود در پی آن
خضر از چشمه حیوان چه تواند دریافت؟
با حیا گل نتوان چید ز خوبان صائب
چشم پوشیده ز بستان چه تواند دریافت؟

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چشم ازان حسن به سامان چه تواند دریافت؟
مور از ملک سلیمان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: زیبایی آن چهره به قدری است که چشم هیچ‌کس قادر به درک کامل آن نیست. همچنین، مانند اینکه موری نمی‌تواند ارزش و قدرت ملک سلیمان را درک کند.
باده خوب است به اندازه ساغر باشد
ذره از مهر درخشان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: نوشیدنی زمانی خوب است که در حد معقولی مصرف شود. آیا می‌توان جزئی از محبت درخشان را درک کرد؟
به دو صد چشم نشد زلف ازو کامروا
از رخش دیده حیران چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: زلف معشوق به اندازه‌ای زیبا و جذاب است که هیچ‌کس نمی‌تواند از آن سیر شود. با وجود اینکه چشمان زیادی به آن خیره شده‌اند، اما زیبایی چهره او آنقدر حیرت‌انگیز است که هیچ بیننده‌ای نمی‌تواند به درستی آن را درک کند.
از لطافت نتوان رفتن جان را دیدن
دیده زان سرو خرامان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: لطافت و زیبایی آن سرو خمیده به قدری است که چشم نمی‌تواند از دیدن جان آن چشم‌پوشی کند. این زیبایی چنان است که نمی‌توان هیچ چیزی از آن دریافت کرد.
قسمت زخم ازان کان ملاحت چه بود؟
از نمکزار، نمکدان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: زخم و دردِ دل چه خاصیتی دارد زمانی که زیبایی و خوشی در کنار آن باشد؟ چگونه می‌توان از شور و شوق خود چیزی دریافت کرد وقتی که دریاچه‌ای از نمک، فقط تلخی را به همراه دارد؟
چه قدر زخم ازان تیغ، نظر آب دهد؟
این رگ ابر ز عمان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: این بیت به بررسی درد و زخم‌های ناشی از یک تیغ می‌پردازد و به این سوال اشاره دارد که چه مقدار می‌توان از این زخم‌ها، آب و رنج دریافت کرد. همچنین سوال می‌کند که این رگ ابر (یعنی ابری که باران می‌بارد) از سرزمین عمان چه چیزی می‌تواند برداشت کند؟ در واقع شاعر به عمق زخم‌ها و ناتوانی در یک سرزمین خاص اشاره دارد و به نوعی به ناامیدی از بارش رحمت‌ها و برکات نیز می‌پردازد.
کف سطحی چه قدر غور کند در دل بحر؟
زاهد خشک ز عرفان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: چقدر می‌تواند یک سطح کم عمق در دل دریا غوطه‌ور شود؟ شخص زاهد و خشک از فهم عرفان چه چیزی می‌تواند بفهمد؟
نشود تا قدمش ز آبله سر تا پا چشم
حاجی از خار مغیلان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: اگر پاهای او از آبله دچار شوند، آن وقت چشم حاجی به خار مغیلان چه می‌تواند ببیند؟
جز دمی آب که صد چشم بود در پی آن
خضر از چشمه حیوان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: جز دمی آب که صد چشم بود: تنها یک لحظه آب که صد چشم به دنبالش بود در پی آن خضر از چشمه حیوان چه تواند دریافت؟: در پی آن، یعنی خضر از چشمه حیوان چه می‌تواند به دست آورد؟ این عبارت بیانگر این است که تنها یک لحظه از زیبایی و نعمت‌ها که مورد توجه بسیاری قرار گرفته، برای کسی که در جستجوی wisdom و حقیقت است، نمی‌تواند درک و فهم عمیقی به همراه داشته باشد. در واقع، اشاره دارد به این که شاید در زندگی چیزهایی باشد که به صورت سطحی جذاب و مهم جلوه کنند، اما عمق و ارزش واقعی آن‌ها برای کسی که به دنبال حقیقت است، قابل درک نیست.
با حیا گل نتوان چید ز خوبان صائب
چشم پوشیده ز بستان چه تواند دریافت؟
هوش مصنوعی: هرگز نمی‌توان از افراد باوقار و باحیا چیزی خواست یا بهره‌مند شد. صائب می‌گوید اگر از زیبایی‌ها و لذت‌های دنیوی دوری کنی، از باغ زندگی چه چیزی می‌توانی به دست آوری؟