گنجور

غزل شمارهٔ ۱۵۱۴

در کف هر که بود ساغر می، خاتم ازوست
هر که در عالم آب است همه عالم ازوست
هر که پوشید نظر، گوهر بینایی یافت
هر که پرداخت دل از وسوسه جام جم ازوست
هوس تخت سلیمان گرهی بر بادست
هر که در حلقه انصاف بود خاتم ازوست
دم جان بخش همین قسمت روح الله نیست
هر که لب از سخن بیهده بندد دم ازوست
به من کار فرو بسته کجا پردازد؟
آن که پیشانی گل در گره شبنم ازوست
دم همت ز لب خامش پیمانه طلب
که درین عهد گلستان کرم را نم ازوست
به جز از خامه صائب نتوان داد نشان
رگ ابری که همه روی زمین خرم ازوست

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در کف هر که بود ساغر می، خاتم ازوست
هر که در عالم آب است همه عالم ازوست
هوش مصنوعی: هر کسی که در دستش جام می باشد، همان‌طور که انگشتر نشانه شخصیت اوست، نشان از اوست. و هر که در این دنیا آب دارد، در واقع همه چیز به او برمی‌گردد و اوست که بر همه عالم تسلط دارد.
هر که پوشید نظر، گوهر بینایی یافت
هر که پرداخت دل از وسوسه جام جم ازوست
هوش مصنوعی: هر کسی که توانسته باشد آگاهی و بینش خود را از نظرها و حواشی دور کند، به حقیقت و زیبایی دست پیدا کرده است. و هر کس که دل خود را از وسوسه‌ها و خواسته‌های بی‌مورد رها کند، به درک و حقیقتی عمیق‌تر خواهد رسید.
هوس تخت سلیمان گرهی بر بادست
هر که در حلقه انصاف بود خاتم ازوست
هوش مصنوعی: هر کسی که بر مبنای انصاف و عدالت عمل کند، به جایگاه و مقامات باارزش خواهد رسید، حتی اگر وضعیتی ناپایدار داشته باشد. در واقع، افراد با انصاف می‌توانند به دستاوردهای بزرگ و واقعی دست یابند.
دم جان بخش همین قسمت روح الله نیست
هر که لب از سخن بیهده بندد دم ازوست
هوش مصنوعی: روح الله، به عنوان منبع زندگی و جان‌بخشی، در این بخش وجود دارد؛ هر کسی که از گفتن سخنان بیهوده خودداری کند، در واقع به او (روح الله) نگریسته و به او وابسته است.
به من کار فرو بسته کجا پردازد؟
آن که پیشانی گل در گره شبنم ازوست
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اگر کسی در شرایط سخت و دشواری قرار گرفته باشد، چگونه می‌تواند از آن خلاص شود؟ او به شخصی اشاره می‌کند که پیشانی‌اش مانند گل با شبنم گره خورده و به نوعی بر زیبایی و لطافت آن دلالت دارد. در واقع، این تصویر به یک حالت آسیب‌پذیری و شکنندگی اشاره دارد که در شرایط سخت نمی‌تواند به آسانی از آن رها شود.
دم همت ز لب خامش پیمانه طلب
که درین عهد گلستان کرم را نم ازوست
هوش مصنوعی: بایستی با اراده و تلاش، خواسته‌های خود را جستجو کنیم؛ زیرا در این زمان، دیگر خبری از نعمت‌ها و مهر و محبت در دسترس نیست.
به جز از خامه صائب نتوان داد نشان
رگ ابری که همه روی زمین خرم ازوست
هوش مصنوعی: جز از قلم صائب، هیچ نشانی از رگ‌های آبی که تمام زمین را سرسبز کرده، نمی‌توان پیدا کرد.