گنجور

غزل شمارهٔ ۱۲۵۱

عالم اسباب غیر از پرده های خواب نیست
دیده بیدار دل بر عالم اسباب نیست
می کند خورشید هم دریوزه آب از دیده ها
نه همین در دیده بی شرم انجم آب نیست
سیر و دور ما به سیر و دور گردون بسته است
اختیاری موج را در حلقه گرداب نیست
لرزد از ظالم فزون مظلوم در زیر فلک
گرگ را چون گوسفند اندیشه از قصاب نیست
چون به منزل پشت پا در رهنوردی می زند؟
جذبه دریا اگر خضر ره سیلاب نیست
تا مباد از قیمت نازل به خاکش افکنند
گوهر ما در صدف بی رعشه سیماب نیست
در جهان ساده لوحی نقش نامحرم بود
در حریم کعبه طاق ابروی محراب نیست
جوهر تیغ است داغ پیچ و تاب آن کمر
این قدر در موی آتش دیده پیچ و تاب نیست
همچو غواصان به جای بی نفس کن جستجو
گرچه در این نه صدف آن گوهر نایاب نیست
هوشیارانند صائب مصرف این سیم قلب
در حریم میکشان رسم تکلف باب نیست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

عالم اسباب غیر از پرده های خواب نیست
دیده بیدار دل بر عالم اسباب نیست
هوش مصنوعی: جهان علل و دلایل جز خواب و توهمات نیست و دل بیدار بر این دنیای علل نمی‌نگرد.
می کند خورشید هم دریوزه آب از دیده ها
نه همین در دیده بی شرم انجم آب نیست
هوش مصنوعی: خورشید نیز با اشتیاق و نیاز از چشمانم آب می‌خواهد، اما در چشمان بی‌شرم ستاره‌ها، آبی وجود ندارد.
سیر و دور ما به سیر و دور گردون بسته است
اختیاری موج را در حلقه گرداب نیست
هوش مصنوعی: حرکت و گردش ما به دست تقدیر و اوضاع روزگار وابسته است و در واقع، هیچ انتخابی برای موجی که در چنبره گرداب گرفتار است، وجود ندارد.
لرزد از ظالم فزون مظلوم در زیر فلک
گرگ را چون گوسفند اندیشه از قصاب نیست
هوش مصنوعی: در زیر آسمان، مظلومان از ظلم و ستم ظالمان به شدت در ترس و لرزه به سر می‌برند، همان‌طور که گرگ‌ها با وجود خطرشان به گوسفندها نزدیک می‌شوند، اما این نزدیکی و خطر، به خاطر عمل قصاب نیست.
چون به منزل پشت پا در رهنوردی می زند؟
جذبه دریا اگر خضر ره سیلاب نیست
هوش مصنوعی: وقتی به خانه می‌رسد و راهش را برمی‌گرداند، تنها می‌خواهد نشان دهد که در سفرش رنج کشیده است. اگرچه جذابیت و کشش دریا وجود دارد، اما مانند خضر (شخصیتی که در ادبیات به خرد و دانش معروف است) نمی‌تواند در برابر سیلاب و مشکلات مقاومت کند.
تا مباد از قیمت نازل به خاکش افکنند
گوهر ما در صدف بی رعشه سیماب نیست
هوش مصنوعی: نگذارید ارزش گوهر ما به دلیل قیمت نازل پایین بیفتد، چرا که جواهر ما در صدف، مانند جیوه بی‌ثبات نخواهد بود.
در جهان ساده لوحی نقش نامحرم بود
در حریم کعبه طاق ابروی محراب نیست
هوش مصنوعی: در این دنیا، بی‌خبران و ساده‌لوحان در مکان‌هایی مقدس و ارزشمند مانند حریم کعبه جا دارند، اما در واقعیت، جایگاهشان در آنجا مناسب نیست و نشان‌دهنده ناپاکی و بی‌خبر بودنشان است.
جوهر تیغ است داغ پیچ و تاب آن کمر
این قدر در موی آتش دیده پیچ و تاب نیست
هوش مصنوعی: تیغی که به شکل پیچ و تاب درآمده، به شدت داغ و تیز است. اما با وجود زیبایی و حالتی که موی آتشین دارد، هیچ‌کس نمی‌تواند به اندازه‌ی آن لبه‌ی تیز و داغ را حس کند.
همچو غواصان به جای بی نفس کن جستجو
گرچه در این نه صدف آن گوهر نایاب نیست
هوش مصنوعی: همان‌طور که غواصان در عمق دریا جستجو می‌کنند، تو نیز به دنبال حقیقت و ارزش‌های درون خود باش. هرچند ممکن است در اینجا آن گوهری که دنبالش هستی پیدا نشود.
هوشیارانند صائب مصرف این سیم قلب
در حریم میکشان رسم تکلف باب نیست
هوش مصنوعی: افراد باهوش می‌دانند که در دنیای عشق و می‌پرستی، استفاده از احساسات و قلب انسان باید بدون تظاهر و تکلف باشد. در این حریم، افراد واقعی و صادق به خودشان و احساسات‌شان می‌پردازند.