گنجور

غزل شمارهٔ ۱۱۵۵

سرکشی از قامت آن دلربا زیبنده است
مد احسان هر قدر باشد رسا زیبنده است
نقد جان را مصرفی چون خاک پای یار نیست
سرو را آب روان در زیر پا زیبنده است
خوشنما باشد شراب لعل در جام بلور
پنجه سیمین خوبان را حنا زیبنده است
ماه در ابر تنک جولان دیگر می کند
سرو سیمین را قبای ته نما زیبنده است
از کریمان هر قدر لطف و تواضع خوشنماست
سرکشی و بی نیازی از گدا زیبنده است
سبزه امید خشک از ابر بی باران شود
در لباس شرم عرض مدعا زیبنده است
پرده پوشی می کند دولت سر بی مغز را
استخوان در سایه بال هما زیبنده است
می نماید تیغ غیرت جوهر خود در نیام
فقر را در آستین دست دعا زیبنده است
تا هوا را اهل دولت زیر دست خود کنند
پایه تخت سلیمان بر هوا زیبنده است
صفحه های ساده را مسطر بود نقش مراد
بر تن درویش نقش بوریا زیبنده است
صائب از زرین کلاهان خاکساری خوشنماست
شاخ نرگس را نظر بر پشت پا زیبنده است

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سرکشی از قامت آن دلربا زیبنده است
مد احسان هر قدر باشد رسا زیبنده است
هوش مصنوعی: سرکشی و آزادی آن دلربا، هرچه باشد، شایسته است و هر مقدار لطف و مهربانی باشد، درخور است.
نقد جان را مصرفی چون خاک پای یار نیست
سرو را آب روان در زیر پا زیبنده است
هوش مصنوعی: جان انسان ارزش و اهمیت خودش را دارد و نباید آن را به سادگی خرج کرد، مانند خاکی که زیر پای محبوب است. همچنین، برای درخت سرو، آب روان زیر پای او زیبا و شایسته است.
خوشنما باشد شراب لعل در جام بلور
پنجه سیمین خوبان را حنا زیبنده است
هوش مصنوعی: شراب قرمز رنگ در جام شفاف بسیار زیباست و حنای روی دست‌های نازک و زیبای محبوبان نیز به آن‌ها جلوه و زیبایی می‌بخشد.
ماه در ابر تنک جولان دیگر می کند
سرو سیمین را قبای ته نما زیبنده است
هوش مصنوعی: ماه که در ابر ضعیفی پنهان شده، به آرامی در حال حرکت است و در این حین، قامت زیبا و باریک یک سرو نقره‌ای به خوبی درخشیده و زیبایی خاصی به خود گرفته است.
از کریمان هر قدر لطف و تواضع خوشنماست
سرکشی و بی نیازی از گدا زیبنده است
هوش مصنوعی: محبت و تواضع کریمان هر چقدر زیبا باشد، اما همچنین نشان دادن قدرت و بی‌نیازی از نیازمندان هم جذابیت خاصی دارد.
سبزه امید خشک از ابر بی باران شود
در لباس شرم عرض مدعا زیبنده است
هوش مصنوعی: اگر باران نیفتد، سبزه‌های امید هم پژمرده و خشک می‌شوند. در چنین شرایطی، بیان خواسته‌ها و آرزوها در حالتی شرم‌آور و ناپسند به نظر می‌رسد.
پرده پوشی می کند دولت سر بی مغز را
استخوان در سایه بال هما زیبنده است
هوش مصنوعی: دولت به آرامی و بدون توجه، بر روی سر بی‌مغز خود پوششی را می‌کشد و سایه بال هما (پرنده‌ای افسانه‌ای) به خوبی بر روی استخوان‌ها می‌افتد.
می نماید تیغ غیرت جوهر خود در نیام
فقر را در آستین دست دعا زیبنده است
هوش مصنوعی: این جمله به ما می‌گوید که غیرت و دلاوری انسان، مانند تیغی است که نشان قدرت او را به نمایش می‌گذارد. همچنین، فقر و تنگدستی نمی‌تواند مانع از درخواست و دعا کردن انسان باشد و در واقع، این دعا همانند لباس زیبا و شایسته‌ای است که در آستین ما قرار دارد. این بیان به اهمیت توانایی‌های درونی و کیفیت روحی انسان‌ها اشاره دارد، حتی در شرایط سخت و دشوار.
تا هوا را اهل دولت زیر دست خود کنند
پایه تخت سلیمان بر هوا زیبنده است
هوش مصنوعی: برای اینکه افراد دارای قدرت و ثروت، کنترل اوضاع را در دست بگیرند، تخت سلیمان باید در آسمان قرار گیرد و بر آن تکیه بزند.
صفحه های ساده را مسطر بود نقش مراد
بر تن درویش نقش بوریا زیبنده است
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که طراحی و نقش‌های ساده بر روی کاغذ، مانند نقش و نگاری است که بر روی وجود یک درویش نقش می‌بندد، و این که زیبایی و جدیت در سادگی و زندگی روزمره آن‌ها نهفته است. در واقع، هر چیز ساده و بی آلایش می‌تواند نشان‌دهنده معنایی عمیق باشد.
صائب از زرین کلاهان خاکساری خوشنماست
شاخ نرگس را نظر بر پشت پا زیبنده است
هوش مصنوعی: زرین‌کلاهان، افرادی هستند که به ظواهر و مال دنیا اهمیت می‌دهند، اما در واقعیت، خاکساری و فروتنی ارزش بیشتری دارد. مانند شاخ نرگس که زیبایی‌اش تنها زمانی قابل توجه است که بر زمین نکاود و از پشت پا دیده نشود. این بیان اشاره به این دارد که برخی چیزها در موقعیت مناسب خود زیباتر و باارزش‌تر به نظر می‌رسند.