گنجور

شمارهٔ ۹

مشک است توده توده نهاده بر ارغوان
زلفین حلقه حلقه آن ماه دلستان
زان توده توده، توده مشک آیدم حقیر
زین حلقه حلقه، حلقه تنگ آیدم جهان
چون قطره قطره آب لطیف است عارضش
وز نور شعله شعله نهاده بر ارغوان
زان قطره قطره قطره آب است در بخار
زین شعله شعله، شعله نارست چون دخان
هر روز دجله دجله ببارم من از دو چشم
کو طرفه طرفه گل شکفاند به بوستان
زان دجله دجله، دجله بغداد دردمند
زین طرفه طرفه، طرفه بغداد شد نوان
تا پشته پشته بار فراقش همی کشم
چو ذره ذره کرد مرا در هوا، هوان
زان پشته پشته، پشته چو کاه آیدم سبک
زین ذره ذره، ذره چو کوه آیدم گران
هجرانش پاره پاره زمن برد خواب و خور
من خیره خیره داده به دست عنا، عنان
زان پاره پاره،پاره شود مر مرا جگر
زین خیره خیره، خیره شود چشم خون فشان
چون نکته نکته در غزل آرم ز وصف او
بختم ز تحفه تحفه دولت دهد نشان
زان نکته نکته، نکته رنج و جراحت است
زین تحفه تحفه، تحفه قبول خدایگان

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مشک است توده توده نهاده بر ارغوان
زلفین حلقه حلقه آن ماه دلستان
هوش مصنوعی: عطر مشک مانند توده‌ای انباشته بر روی گل‌های ارغوانی زلف‌های حلقه‌دار آن ماه زیبای دل‌انگیز است.
زان توده توده، توده مشک آیدم حقیر
زین حلقه حلقه، حلقه تنگ آیدم جهان
هوش مصنوعی: از آنجا که دلم پر از عشق و احساس است، خود را در میان این حلقه‌های تنگ و محدود احساس می‌کنم. دنیا را با تمامی زیبایی‌ها و چالش‌هایش در کنار خود دارم، اما همچنان در این تنگناهای احساسی به سر می‌برم.
چون قطره قطره آب لطیف است عارضش
وز نور شعله شعله نهاده بر ارغوان
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به زیبایی و لطافت چیزی که مانند قطرات آب نرم و با ملاحت است، و در عین حال نوری گرم و درخشانی بر آن تابیده است و آن را درخشان و جذاب‌تر کرده است. رنگ ارغوانی نیز به این زیبایی جلوه‌ای خاص می‌بخشد.
زان قطره قطره قطره آب است در بخار
زین شعله شعله، شعله نارست چون دخان
هوش مصنوعی: این بیت به تصویر کشیدن حالتی از آب و آتش می‌پردازد. قطره‌ای از آب در بخار موجود در کنار شعله‌ای از آتش، نشان‌دهنده تضاد و تعامل میان آب و آتش است. در واقع، ترکیب این دو عنصر، به نوعی به تلاطم و تغییرات موجود در طبیعت اشاره دارد که در آن، قطره آب به بخار تبدیل می‌شود و شعله‌های آتش شکل می‌گیرد. از این طریق، شاعر به زیبایی تضادهای طبیعی و تأثیرات آن‌ها بر یکدیگر را به تصویر می‌کشد.
هر روز دجله دجله ببارم من از دو چشم
کو طرفه طرفه گل شکفاند به بوستان
هوش مصنوعی: هر روز اشک‌هایم مانند دجله سرازیر می‌شود، در حالی که گل‌ها به زیبایی در باغ شکوفا می‌شوند.
زان دجله دجله، دجله بغداد دردمند
زین طرفه طرفه، طرفه بغداد شد نوان
هوش مصنوعی: دجله، که رودخانه‌ای در بغداد است، به خاطر درد و رنجی که به مردمش وارد کرده، تبدیل به یک منبع پیشرفت و تغییرات مهم در شهر شده است. در اینجا، تغییرات و تاثیرات جدیدی که در بغداد به وجود آمده را اشاره می‌کند.
تا پشته پشته بار فراقش همی کشم
چو ذره ذره کرد مرا در هوا، هوان
هوش مصنوعی: من به خاطر جدایی او چنان بار فراق را بر دوش می‌کشم که گویی مانند ذرات ریز هوا، روح و جانم را در بر گرفته است.
زان پشته پشته، پشته چو کاه آیدم سبک
زین ذره ذره، ذره چو کوه آیدم گران
هوش مصنوعی: از آن توده‌ای که مانند کاه جمع شده است، من سبک و راحت پیش می‌روم. اما از این ذرات ریز که به هم جمع شده‌اند، وقتی وزن بگیرند، مانند کوهی سنگین و سخت می‌شوم.
هجرانش پاره پاره زمن برد خواب و خور
من خیره خیره داده به دست عنا، عنان
هوش مصنوعی: فراق و دوری او باعث شده است که من خواب و خوراک خود را از دست بدهم و در این وضعیت سردرگم و غمگین هستم. حالا همه چیز به طوری شده که زندگی‌ام در دستان دست سرنوشت و مشکلات قرار گرفته است.
زان پاره پاره،پاره شود مر مرا جگر
زین خیره خیره، خیره شود چشم خون فشان
هوش مصنوعی: از آن تکه‌های پاره‌پاره، دل من به درد می‌آید و از این نگاه‌های نگران و نامفهوم، چشمانم به اشک می‌افتد.
چون نکته نکته در غزل آرم ز وصف او
بختم ز تحفه تحفه دولت دهد نشان
هوش مصنوعی: وقتی که در شعر هر جزئی را از وصف او می‌نویسم، از روی شانس و بخت خوبم، نشانه‌ای از نعمت و خوشبختی دریافت می‌کنم.
زان نکته نکته، نکته رنج و جراحت است
زین تحفه تحفه، تحفه قبول خدایگان
هوش مصنوعی: این بیت به بیان این مفهوم می‌پردازد که از هر نکته‌ای می‌توان به درد و رنج اشاره کرد و جراحت را در آن دید. همچنین، در میان هدایایی که داریم، برخی از آن‌ها قابل قبول و ارزشمند هستند. به عبارتی، در زندگی با تلخی‌ها و چالش‌هایی روبرو هستیم، اما در عین حال، باید به نکات مثبت و ارزشمند نیز توجه کنیم.