سلام
در مصراع سوم «را» نوشته نشده است:
آن را که نداد از سببی خالی نیست ...

آن را که نداد !!! درستش کنید 

بنام آرام بخش درون

------

دادار که بر ما در قسمت بگشاد

1- کلمه «قسمت» یعنی  نصیب، بهره ی هرکس از رزق و روزی. و نیز رزق و روزی هرکس که خدا تعیین کند.  در ضرب المثل «قسمت هیچکس را هیچکس نتواند خورد» قسمت به همین معناست  و در تعبیر «به هر کس هرچه قسمت بود دادند»  هم این معنا مدنظر است.

2- تعبیر «درِ قسمت گشودن»  یعنی نصیب و بهره رزق و روزی را دادن. 

سعدی می گوید گشاینده در قسمت و سهم و رزق و روزی ، خداوند است. این نکته در روایات ما هم هست. پیامبر اعظم فرمود:

إِنَّ لِکُلِّ امْرِئٍ رِزْقاً هُوَ یَأْتِیهِ لَا مُحَالَةَ هر کس روزی ای دارد که حتما به او خواهد رسید.  (اعلام الدین ص 342)

بنیاد جهان چنانکه بایست نهاد

3- کلمه «بنیاد»  اسم مرکب است . یعنی مرکب  از «بن » بمعنی پایان و «یاد»، به معنی اساس.

4- «بایست» مصدر مرخم بایستن به معنای ضروری است. آنچه ضروری و واجب و نیاز و حاجت است.

پس معنای این بیت از رباعی سعدی چنین است : از وقتی که خداوند بزرگ نصیب و بهره هر موجودی را از هستی و از رزق و روزی داد ، اساس و قاعده جهان را  چنان که ضروری و نیاز است پی ریزی کرد.»

در ادامه سعدی گفته:

آن را که نداد از سببی خالی نیست

اگر برخی موجودات را سهم و نصیبی نداد حتما سبب و حکمتی دارد. مثلا به  گربه «بال» برای پروازکردن نداد. گرچه خیلی دوست دارد. اما به گنجشک این سهم را داد. چرا؟ چون «گربه مسکین اگر پر داشتی - تخم گنجشک از زمین برداشتی». سعدی اما در ادامه مثال دیگری می زند: 

دانست سرو به خر نمی‌باید داد

کلمه «سُرو» اسم است و ظاهرا یک لغت پهلوی  است. در واقع «سُرو»  مطلق شاخ را گویند خواه شاخ گاو باشد خواه شاخ گاومیش و شاخ گوسفند و مانندِ آن

سعدی می گوید: اگر برخی موجودات را سهم و نصیبی نداد حتما سبب و حکمتی دارد. مثلا خر را شناخت و به او شاخ نداد. 

اشاره سعدی به ضرب المثل معروفی است که گفت: 

«خدا خر را شناخت بهش شاخ نداد»

یعنی آدم های ضعیف اگر قدرت داشتند، روزگار دیگران را سیاه می کردند ..