گنجور

رباعی شمارهٔ ۱۴

از می طرب افزاید و مردی خیزد
وز طبع گیا خشکی و سردی خیزد
در بادهٔ سرخ پیچ و در روی سپید
کز خوردن سبزه، روی زردی خیزد

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)
قالب شعری: رباعی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از می طرب افزاید و مردی خیزد
وز طبع گیا خشکی و سردی خیزد
از شراب، شادی و نیرو بر می‌آید و از گیا (حشیش) خشکی و ضعف و سردی بر می‌آید.
در بادهٔ سرخ پیچ و در روی سپید
کز خوردن سبزه، روی زردی خیزد
به باده و شراب سرخ مشغول شو و سرحال و سپیدرو شو (یا با ماهرویان سپیدرو درآمیز)؛ زیرا از خوردن سبزه ضعف و روی‌زردی برمی‌خیزد. 

خوانش ها

رباعی شمارهٔ ۱۴ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1402/07/10 18:10
فاطمه دِل سَبُک (مهر۱۳۲۵ - تیر۱۴۰۲/یزد)

این شعر در مخالفت با گیاهخواری و پرهیزگاری است!

1402/12/16 02:03
محمدرضا کاکائی

تا جایی که یادمه بیت دوم به جای روی سپید، واژه دیگری هست که عینا نمیشه آورد

از می طرب افزاید و مردی خیزد

وز طبع گیا خشکی و سردی خیزد

در بادهٔ سرخ پیچ و در......سپید

کز خوردن سبزه، روی زردی خیزد

1404/06/08 16:09
Delkhaste

 به گمانم این شعر در ترجیح شراب بر حشیش سروده شده است.

معنی کلمات شعر مطابق لغت‌نامه از این قرار است :

مردی : ۱- شجاعت ۲- نیروی جنسی مردانه (ظاهراً به هر دو معنی ایهام دارد)

خشکی (متضاد مردی) : بی‌میلی، عدم تمایل، و همین رباعی سعدی را شاهد آورده.

سردی (متضاد طرب) : بی‌مهری (در اینجا یعنی کج‌خلقی)

سبزه : وَرَق الخیال، حشیش، بَنگ؛ مثال :

«هرگَه که من از ‹سبزه› طَرَبناکْ شَوَم

شایستهٔ سَبزْخِنگِ اَفلاک شوم

با سَبزْخَطان ‹سبزه› خورَم بر سبزه

زآن پیش که همچو سبزه در خاک شوم

(مَلِک فَخْرالدینْ محمّدِ کَرْت) »

پس روی هم رفته معنی شعر این می‌شود : 

نوشیدنِ شراب موجب نشاط و تقویتِ مَردی می‌شود؛ ولی خوردنِ بنگ باعث بی‌میلی و بداخلاقی است. پیوسته مشغولِ باده‌نوشی و التذاذ از خوبرویان باش و به دنبال بنگ نرو که زردرویی می‌آورَد.

در بیت دوم میان «سرخ» و «سپید» و «سبز» و «زرد» تناسب است.

این رباعی احتمالاً الحاقی است.