گنجور

شمارهٔ ۳۶

آنکه هفت اقلیم عالم را نهاد
هر کسی را هر چه لایق بود داد
گر توانا بینی ار کوتاه دست
هر که را بینی چنان باید که هست
این که مسکین است اگر قادر شود
بس خیانت‌ها کزو صادر شود
گربهٔ محروم اگر پر داشتی
تخم گنجشک از زمین برداشتی

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آنکه هفت اقلیم عالم را نهاد
هر کسی را هر چه لایق بود داد
هوش مصنوعی: آن کسی که هفت اقلیم جهان را آفرید، هر فردی را با توجه به شایستگی‌اش مورد بخشش قرار داد.
گر توانا بینی ار کوتاه دست
هر که را بینی چنان باید که هست
هوش مصنوعی: اگر قدرت داری و می‌بینی کسی دستش کوتاه است، باید او را همان‌طور که هست بپذیری.
این که مسکین است اگر قادر شود
بس خیانت‌ها کزو صادر شود
هوش مصنوعی: اگر کسی انسان ضعیفی باشد و قادر به سوءاستفاده و خیانت شود، این جای تأسف دارد.
گربهٔ محروم اگر پر داشتی
تخم گنجشک از زمین برداشتی
هوش مصنوعی: اگر گربه‌ای که از چیزی محروم است، پر داشته باشد، می‌تواند تخم گنجشک را از زمین بردارد.

خوانش ها

شمارهٔ ۳۶ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1392/08/29 08:10
شکیبا

آن که هفت اقلیم عالم را نهاد هر کسی را آنچه لایـــــق بود داد
گر توانایی و گر کوتاه دست هر که را بینی چنان باید که هست
مرد دون همت اگر قادر شود بس خیانت ها کزو صادر شــــــود
گربه مسکین اگــر پر داشتی تخــــم گنجشک از جهان برداشتی
آن دو شاخ گاو اگر خر داشتی یک شکم در آدمی نگذاشتی

1393/04/23 12:06
حسین انجو

گربه مسکین اگر پر داشتی
تخم گنجشک از زمین برداشتی
در کتابهای مختلف بیت را بدینگونه دیده ام.

1397/06/14 21:09
محمدحسین دهسرایی

گربه مسکین اگر پر داشتی
تخم کفتر در هوا نگذاشتی

1397/07/18 08:10

بهتر است به عوض محروم مسکین نوشته شود.

1398/02/05 14:05
جمشید پیمان

یکی از بد ترین موعظه های سعدی است. تبلیغ به پذیرفتن وضع موجود و توجیه اینکه کسی مسؤل وضع و موقعیت خودش نیست. اختیارش دست خدا است . تمثیل هائی هم که آورده است در رابطه با ایده ای که القا می کند مغلطه است. وارد توضیح نمی شوم زیرا موضوع به اندازه کافی واضح است. به این بسنده می کنم که این موعظه حتا با تعلیم و دستور قرآنی در تضاد است. در قرآن به صراحت ذکرشده است :فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ ....وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ!! و نیز :وَأَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَی !! در شگفتم از سعدی که در داستان درویش دعل و روباه شل به زیبائی تمام بر کوشش و تلاش انسان تاکید کرده است،چگونه در این چند بیت بطور غیر مستقیم و تلویحی او را به قبول وضع موجود اندرز می دهد!

1400/09/03 14:12
فریبرز فرامرزی

کسی در این شعر به پذیرفتن وضع موجود توصیه نکرده، بلکه پیام این است که وضعیت موجود شما حاصل رفتار و اعمال خود شماست و لیاقت شما همین وضع موجود است، در واقع نکته‌ی اصلی این است که دیگران و زمین و زمان را بخاطر اوضاع بد خود سرزنش نکنید و آگاه باشید که خود شما مسئول شرایط فعلی‌تان هستید، و اگر میخواهید لایق شرایط بهتری باشید باید خودتان را تغییر بدهید. 

1401/06/25 03:08
Mahmood Shams

درود عالی بود ، پاسخ عالی دادید بنده ام با شما موافق و هم نظرم و دوستانی که ایراد گرفته اند یا متوجه نشدن و برداشت اشتباهی کردند ،  یا از ر‌وی غرض و خشم نظر دادند که برای اهل علم و ادب و فضل حضرت سعدی در جایگاه و مرتبه بالایی قرار دارد و  فهم کوته نظران  عاجز 

1398/05/29 18:07
۷

در تنگنای حیرتم از نخوت رقیب
یا رب مباد آن که گدا معتبر شود

1398/05/29 19:07
۷

کرمک شبتاب اگر پا داشتی
مه و مهر از آسمان برداشتی

1398/06/05 13:09
گویان

عجیبه
سعدی چندین جا خودش را نقض میکنه
گربه مسکین شاید چنان کند اگر پر داشت
اما ایا میشه نتیجه گرفت که هر کس در هر
موقعیی هست حقش بوده؟
این باعث سواستفاده های زیادی میشه

1398/11/05 21:02
محمد اسماعیل علیا

دوستانی که حاشیه زده اند مقصود سعدی را متوجه نشده اندmm. انچه مد نظر اوست عالم خلق وتکوین است که خداوند به هرموجودی حسب اقتضای وجودیش اسباب وقابلیت هایی را عط کرده،سرو بلدوبی بار وبیسایه اما راست فامت، بید میانه وپهن وپرسایه گردو بلند وپهن وپر بار.
القصه موضوع در این شعر عالم تشریع یا تکلیف نیست که ادمی در ان ایفای نقش میکند بلکه عالم خلقت است که فقط خداوند متعال نقش افرین است همانگونه مه در ابیات قبل توضیح داده است. اسماعیل علیا

1399/02/29 23:04
لیلی رابربند

جناب شیخ اجل درست فرمودند هرکسی هرکجا که هست لیاقتش دقیقا همان جایگاه است

1399/02/29 23:04
لیلی رابربند

هرکسی مسئول و‌مسبب جایگاهی که درش قرار داره ، خودش خواسته هیچ جبر وتقدیری در کار نیست

1399/06/11 21:09
Polestar

سعدی به مذهب اشعری پایبند بود که به جبر معتقدند و این ابیات موافق با مذهبشه.