سعدیغزل شمارهٔ ۲۵
اگر خدای نباشد ز بنده‌ای خشنود
شفاعت همه پیغمبران ندارد سود
قضای کن فیکون است حکم بار خدای
بدین سخن سخنی در نمی‌توان افزود
نه زنگ عاریتی بود بر دل فرعون
که صیقل ید بیضا سیاهیش نزدود
بخواند و راه ندادش کجا رود بدبخت؟
ببست دیدهٔ مسکین و دیدنش فرمود
نصیب دوزخ اگر طلق بر خود انداید
چنان در او جهد آتش که چوب نفط اندود
قلم به طالع میمون و بخت بد رفته‌ست
اگر تو خشمگنی ای پسر وگر خشنود
گنه نبود و عبادت نبود و بر سر خلق
نبشته بود که این ناجی است و آن مأخوذ
مقدر است که از هر کسی چه فعل آید
درخت مقل نه خرما دهد نه شفتالود
به سعی ماشطه اصلاح زشت نتوان کرد
چنان که شاهدی از روی خوب نتوان سود
سیاه زنگی هرگز شود سپید به آب؟
سپید رومی هرگز شود سیاه به دود؟
سعادتی که نباشد طمع مکن سعدی
که چون نکاشته باشند مشکل است درود
قلم به آمدنی رفت اگر رضا به قضا
دهی و گر ندهی بودنی بخواهد بود
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
اگر خدای نباشد ز بنده‌ای خشنود
شفاعت همه پیغمبران ندارد سود
هوش مصنوعی: اگر خداوندی وجود نداشته باشد، شفاعت هیچ پیامبری برای بندگان فایده‌ای نخواهد داشت.
قضای کن فیکون است حکم بار خدای
بدین سخن سخنی در نمی‌توان افزود
هوش مصنوعی: الهی که هر چیزی به خواست و اراده تو ایجاد می‌شود، حکم خداوند است. به این گفته، هیچ کلمه‌ای نمی‌توان اضافه کرد.
نه زنگ عاریتی بود بر دل فرعون
که صیقل ید بیضا سیاهیش نزدود
هوش مصنوعی: این شعر بیان می‌کند که دل فرعون از طبیعت واقعی‌اش تغییر نکرد و هیچ چیز نمی‌توانست آن را پاک کند. حتی قدرت و معجزه‌ای مانند ید بیضا هم نتوانست سیاهی و زشتی درون او را از بین ببرد. در واقع، او هرگز نتوانست به خاطر کارهای نادرستش از زشتی‌هایش فاصله بگیرد.
بخواند و راه ندادش کجا رود بدبخت؟
ببست دیدهٔ مسکین و دیدنش فرمود
هوش مصنوعی: او را صدا زد و اجازه نداد کجا برود، بدبختی او را کجا خواهد برد؟ چشمان این بیچاره را بست و دستور داد که او را ببیند.
نصیب دوزخ اگر طلق بر خود انداید
چنان در او جهد آتش که چوب نفط اندود
هوش مصنوعی: اگر کسی به جهنم برود و خود را در آن شرایط سخت قرار دهد، همان‌طور که چوبی که با نفت پوشیده شده آتش می‌گیرد و شعله‌ور می‌شود، او نیز در آتش جهنم به شدت به درد و رنج خواهد افتاد.
قلم به طالع میمون و بخت بد رفته‌ست
اگر تو خشمگنی ای پسر وگر خشنود
هوش مصنوعی: اگر تو خشمگینی، به نظر می‌رسد که نوشتن و خوشبختی به طالع نیامده است. اما اگر راضی و خوشحال باشی، اوضاع بهتر خواهد بود.
گنه نبود و عبادت نبود و بر سر خلق
نبشته بود که این ناجی است و آن مأخوذ
هوش مصنوعی: هیچ گناهی نبوده و عبادتی هم در کار نبوده است. اما بر سر مردم نوشته شده بود که این شخص نجات‌دهنده است و آن شخص گرفتار است.
مقدر است که از هر کسی چه فعل آید
درخت مقل نه خرما دهد نه شفتالود
هوش مصنوعی: سرنوشت تعیین کرده است که هر فردی چه عمل و رفتاری از خود نشان می‌دهد. درختی نمی‌تواند محصولی بلااستثنا بدهد؛ نه از آن درخت خرما می‌توان توقع میوه داشت و نه از آن شفتالو.
به سعی ماشطه اصلاح زشت نتوان کرد
چنان که شاهدی از روی خوب نتوان سود
هوش مصنوعی: با تلاش و کوشش نمی‌توان یک زشتی را به زیبایی تبدیل کرد، همان‌طور که از زیبایی یک چهره نمی‌توان بهره‌برداری کرد.
سیاه زنگی هرگز شود سپید به آب؟
سپید رومی هرگز شود سیاه به دود؟
هوش مصنوعی: آیا ممکن است چیز سیاه هرگز به وسیله آب سفید شود؟ و آیا ممکن است چیز سفید هرگز به خاطر دود سیاه شود؟
سعادتی که نباشد طمع مکن سعدی
که چون نکاشته باشند مشکل است درود
هوش مصنوعی: اگر خوشبختی نباشد، به آن امید نبند. سعدی می‌گوید که چون چیزی را نکاری، انتظار برداشت خوب و خوشایند از آن می‌رود که دشوار خواهد بود.
قلم به آمدنی رفت اگر رضا به قضا
دهی و گر ندهی بودنی بخواهد بود
هوش مصنوعی: اگر قلم ثبت کرد که چیزی به وجود بیاید و تو بخواهی با رضایت یا عدم رضایت خود نسبت به سرنوشت عمل کنی، در هر حال آن چیز خواهد آمد.
حاشیه ها
1389/06/19 00:09
مهرزاد شایان
کن فیکون***
ترکیبی است که چندین بار در قرآن آمده
بدین مضمون :
خداوند اگر اراده آفرینش چیزی کند می گوید ( کن ) یعنی باش پس آن موجود می شود ( فیکون ) آیه 117 سوره بقره و آیات بسیار دیگر
1389/06/19 00:09
مهرزاد شایان
*** ید بیضا :
دست سفید ، اشاره به یک از معجزات حضرت موسی که دست خود را در گریبان می برد و چون بیرون می آورد سفید و درخشان بود
آیه 22 سوره طه
وَاضْمُمْ یَدَکَ إِلَی جَنَاحِکَ تَخْرُجْ بَیْضَاء مِنْ غَیْرِ سُوءٍ آیَةً أُخْرَی
1397/01/31 23:03
۷
به سعی ماشطه اصلاح زشت نتوان کرد
چنانکه شاهدی از روی خوب نتوان سود
ماشطه: آرایشگر(زن)
برخی نوعروسان در شب عروسی به سعی ماشطه در چشم خویش هم ناآشنا می آیند چه برسد به شوهر و مادر شوهر مگر روز دوم