گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۱۶ - در ستایش حضرت رسول (ص)

ماه فروماند از جمال محمد
سرو نباشد به اعتدال محمد
قدر فلک را کمال و منزلتی نیست
در نظر قدر با کمال محمد
وعدهٔ دیدار هر کسی به قیامت
لیلهٔ اسری شب وصال محمد
آدم و نوح و خلیل و موسی و عیسی
آمده مجموع در ظلال محمد
عرصهٔ گیتی مجال همت او نیست
روز قیامت نگر مجال محمد
وآنهمه پیرایه بسته جنت فردوس
بو که قبولش کند بلال محمد
همچو زمین خواهد آسمان که بیفتد
تا بدهد بوسه بر نعال محمد
شمس و قمر در زمین حشر نتابد
نور نتابد مگر جمال محمد
شاید اگر آفتاب و ماه نتابند
پیش دو ابروی چون هلال محمد
چشم مرا تا به خواب دید جمالش
خواب نمی‌گیرد از خیال محمد
سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی
عشق محمد بس است و آل محمد

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ماه فروماند از جمال محمد
سرو نباشد به اعتدال محمد
هوش مصنوعی: ماه نمی‌تواند با زیبایی محمد رقابت کند و هیچ سروی به اعتدال و راستای او نمی‌رسد.
قدر فلک را کمال و منزلتی نیست
در نظر قدر با کمال محمد
هوش مصنوعی: سرشت و جایگاه آسمان هیچ ارزشی در مقایسه با مقام و کمال محمد ندارد.
وعدهٔ دیدار هر کسی به قیامت
لیلهٔ اسری شب وصال محمد
هوش مصنوعی: هر کسی در روز قیامت، در شب وصال محمد (ص)، به ملاقات وعده داده شده خواهد رسید.
آدم و نوح و خلیل و موسی و عیسی
آمده مجموع در ظلال محمد
هوش مصنوعی: آدم، نوح، خلیل (ابراهیم)، موسی و عیسی به همراه هم در سایه و نور محمد (پیامبر اسلام) آمده‌اند.
عرصهٔ گیتی مجال همت او نیست
روز قیامت نگر مجال محمد
هوش مصنوعی: در این دنیا امکان نشان دادن جدیت و تلاش و کوشش او وجود ندارد، اما در روز قیامت، عظمت و مقام محمد دیده می‌شود.
وآنهمه پیرایه بسته جنت فردوس
بو که قبولش کند بلال محمد
هوش مصنوعی: در اینجا به توصیف باغ بهشتی اشاره شده که پر از زینت و زیبایی است، و به نحوی به شخصیت بلال، یکی از نزدیک‌ترین یاران پیامبر، اشاره می‌شود که او برگزیده و شایسته است تا این زیبایی‌ها را بپذیرد و درک کند. این تصویر به نوعی از معرفت و توانایی بلال در اعتراف به واقعیت‌های بالاتر و روحانی اشاره دارد.
همچو زمین خواهد آسمان که بیفتد
تا بدهد بوسه بر نعال محمد
هوش مصنوعی: آسمان مانند زمین آرزو دارد که بیفتد تا بتواند بر پای محمد بوسه بزند.
شمس و قمر در زمین حشر نتابد
نور نتابد مگر جمال محمد
هوش مصنوعی: در روز قیامت، نور و روشنایی فقط از زیبایی و جمال محمد پدیدار خواهد شد و نه از خورشید و ماه.
شاید اگر آفتاب و ماه نتابند
پیش دو ابروی چون هلال محمد
هوش مصنوعی: شاید اگر خورشید و ماه هم تابش نکنند، زیبایی دو ابروی هلالی مانند محمد به چشم بیاید.
چشم مرا تا به خواب دید جمالش
خواب نمی‌گیرد از خیال محمد
هوش مصنوعی: چشم من به خاطر دیدن زیبایی او خواب نمی‌تواند ببندد و از فکر محمد غافل نمی‌شود.
سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی
عشق محمد بس است و آل محمد
 اگر عاشق باشی و جوانی، عشق به محمد و خانواده‌اش کافی است.

خوانش ها

خوانش قصیدهٔ شمارهٔ ۱۶ بر اساس نسخهٔ دکتر غلامحسین یوسفی به خوانش دکتر احمد عزتی پرور
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۶ - در ستایش حضرت رسول (ص) به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1390/11/05 14:02
masoud

من که شعری از این غزل حضرت سعدی علیه الرحمه زیباتر و رساتر که حق پیامبر خاتم را ادا نماید نیافتم.شما اگر سراغ دارید برای من بفرستید
با تشکر از زحمات شما عزیزان

1390/11/08 12:02
امین نوری

بیت هشتم "نتابد" صحیح است به جای "نتباد".

1391/07/13 14:10
isa

بیت هشتم “نتابند” صحیح است به جای “نتباد”.

1392/08/24 09:10
نورالدین

بیت 6 به جای بو که « بود که »

1392/11/24 20:01
محد رضا عابدی

بهتری شعرکه در وصف حضرت رسو ل اکرم دیدم همین شعر است آرایه های ادبی زیبا این شعر بر زیبایی این شعر افزوده است. (ودر آخر بهترین شاعر جهان در ایرن)

1392/11/15 16:02
جوادبیگی

موسی وعیسی دراین شعر چگونه تلفظ میشودباذکردلیل

1393/01/09 15:04

قافله ی دلم ره از طرف حجاز میکند/از سر وصل مصطفی باز نماز میکند
جان ببرم چگونه در چون که زیاره شد به سر/زان که مه مدینه را باز نیاز میکند
یوسف من صهیب را یک نگهی تو خرج کن/دان که صهیب زین نگه نذر و نیاز میکند
ناز زمین به جسم تو ناز فلک به روح تو/آز من از فروغ تو سر به فراز میکند
خاک نشین کوی تو طایر گلشن قدس/نیست گدای درگهی تا به تو راز میکند
توبه شکسته گشت باز از می ناب دیده ات/بار خدای توبه را باز نیاز میکند؟
نیست هوای دیگرم جز طلب زیارتش /اشتر عازم مرا اوست جحاز میکند
بیش مگوی پیشگو سرح محمد نکو/زان که ز گفتگوی او سینه گداز میکند

1393/10/08 16:01
محمد

باسلام
من آواز خونم و اشعار رو بیشتر تجربی می خونم تا علمی.
دلیلش رو نمی دونم ولی زیباترین حالتی که خونده میشه موسی و عیسا هستش.

1393/11/05 04:02
موحد

دوستان اولا مطابق وزن وضرب آهنگ شعر رو بخونن دوما moosio eisi درست هست در پناه خدای محمد باشید

1395/02/05 11:05
tb

درود
بیت ششم "بو که قبولش کند" صحیح است. کلمه " بو" به معنی امید و ارزو است، بنابراین معنی مصرع این است : به ارزوی اینکه بلال محمداو را بپذیرد. در پناه حق

1395/09/18 01:12
سید محمد ازغندیa۱۳۲۵

کلمه نتباد بغیراز نرساندن معنی ازنظر لغوی نیز بنظرنمیرسد درست باشد وزن شعرهم دچاراشکال میشود ولی چون دربیتی دیگرنتابند رااورده است ازکلام فصیح شیخ اجل دوراست که دراینجا هم نتابد یا نتابند باشد بازنزدیکتربه لفط ومعنی کلمه نتاباد است که معنی کاملی میتواند داشته باشد وشاید دراستنساخ الف ان افتاده باشد

1395/09/18 01:12
سید محمد ازغندیa۱۳۲۵

بنظرمیرسد نتاباد نزدیکتر به معنی بوده وازتکرار نتابد یانتابند که دربیتی دیگراورده شده وخلاف فصاحت شیخ اجل است مناسبترباشد وشاید الف دوم درکلمه نتاباد دراستنساخ افتاده باشد

1397/08/07 17:11
امین

سلام خسته نباشید . ( بو که) درست است و نیازی به تغییر ندارد !
در قدیم بو به معنی آرزو بود و معنی بیت هم درست است

1397/10/25 15:12
آرمین عبدالحسینی

دوستان عزیز
این شعر بر وزن ""بوی گل و سوسن و یاسمن آید"" آمده و می توانیم این شعر را با آهنگ این سرود بخوانیم هم چنین در تقطیع هجایی و با توجه به اختیارات شاعری و آهنگ وزن در بیت 4 mosi و easi خوانده می شود

1401/03/25 00:05
علی محمد refigh۹۷rezazade@gmail.com

سلام، در کتاب ادبیات فارسی دوران مدرسه بیت اول اینگونه بود: سرو نروید به اعتدال محمد. که به نظرم زیباتر بود.

1402/11/15 12:02
امیر ایرانی

گویا در گویش بختیاری بو به معنای باشد استفاده می شود ، برگزیدن این معنا از بو در این شعر از سعدی بزرگ وزین تر است. باشد که ....

البته استفاده از بو در معنای آرزو و شاید هم با توجه معنای کهن بو ، مشکلی در معنای شعر وارد نمی کند.