گنجور
سعدی شیرازیسعدی

حکمت شمارهٔ ۸۵

دروغ گفتن به ضربت لازم ماند که اگر نیز جراحت درست شود، نشان بماند. چون برادران یوسف که به دروغی موسوم شدند نیز به راست گفتن ایشان اعتماد نماند. قالَ بَل سَوَّلَت لَکُم اَنفُسُکُم اَمرا.

یکی را که عادت بود راستی
خطایی رود در گذارند از او
و گر نامور شد به قول دروغ
دگر راست باور ندارند از او
حکمت شمارهٔ ۸۴: ریشی درون جامه داشتم و شیخ از آن هر روز بپرسیدی که چون است و نپرسیدی کجاست. دانستم از آن احتراز می‌کند که ذکر همه عضوی روا نباشد و خردمندان گفته‌اند هر که سخن نسنجد، از جوابش برنجد.حکمت شمارهٔ ۸۶: اَجَلّ کائنات از روی ظاهر آدمیست و اَذلّ موجودات سگ، و به اتّفاقِ خردمندان سگِ حق شناس به از آدمی ناسپاس.

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌نبشته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دروغ گفتن به ضربت لازم ماند که اگر نیز جراحت درست شود، نشان بماند. چون برادران یوسف که به دروغی موسوم شدند نیز به راست گفتن ایشان اعتماد نماند. قالَ بَل سَوَّلَت لَکُم اَنفُسُکُم اَمرا.
هوش مصنوعی: دروغ گفتن به این دلیل ضروری شد که حتی اگر زخم حاصل شود، نشانه‌ای از آن باقی بماند. همانطور که برادران یوسف به دلیل دروغی که گفتند، دیگر کسی به راستگویی آن‌ها اعتماد نکرد. به همین دلیل، آن‌ها هم در خود این احساس را ایجاد کردند که کاری که می‌کنند، درست است.
یکی را که عادت بود راستی
خطایی رود در گذارند از او
هوش مصنوعی: اگر کسی عادت به صداقت داشته باشد، ممکن است اشتباهی از او سر بزند که از آن می‌گذرند و نادیده‌اش می‌گیرند.
و گر نامور شد به قول دروغ
دگر راست باور ندارند از او
هوش مصنوعی: اگر کسی به عنوان دروغگوی معروف شناخته شود، دیگر هیچ‌کس حرف‌های راست او را هم باور نمی‌کند.

خوانش ها

بخش ۸۵ به خوانش حمیدرضا محمدی
حکمت شمارهٔ ۸۵ به خوانش سهیل قاسمی
حکمت شمارهٔ ۸۵ به خوانش ابوالفضل حسن زاده

حاشیه ها

1403/12/17 04:03
Sayednaeim Sadat

کسی که به دروغ مشهور شود راست او مورد نظر نیاید 

پس فرق دروع مصلحت انگیز با این دروغ در این است که رای صواب مورد نظر است 

1404/02/23 10:04
مهرناز

دروغ گفتن به ضربت لازم ماند ....رو معنی میکنید

1404/02/24 12:04
فرهود

لازم در اینجا شکل دیگری از «لازب» است به معنی دوسنده، چسبنده، ثابت و پابرجای.

«گفته‌اند که مکه و بکه هر دو یکیست همچون لازم و لازب ...» از کشف‌الاسرار میبدی

«ضربه لازم» یا «ضربه لازب» اصطلاح خاصی است به‌معنی ضربه‌ای که اثرش برجا بماند. مثل اثر ضربات سلاح.

همچنین از سعدی‌است: الیس لهم فی القلب ضربة لازب

بکار بردن هردو شکل، رایج بوده است.

در متن بالا، سعدی می‌گوید مانند ضربه لازب که اثرش می‌ماند، دروغ نیز بی‌اعتمادی را به‌وجود می‌آورد و این سلب‌اعتماد برای همیشه می‌ماند.