گنجور

حکمت شمارهٔ ۳۳

هر چه زود بر آید دیر نپاید.

خاکِ مشرق شنیده‌ام که کنند
به چهل سال کاسه‌ای چینی
صد به روزی کنند در مَردَشت
لاجَرَم قیمتش همی‌بینی
مرغک از بیضه برون آید و روزی طلبد
و آدمی‌بچه ندارد خبر و عقل و تمیز
آن که ناگاه کسی گشت، به چیزی نرسید
وین به تمکین و فضیلت بگذشت از همه چیز
آبگینه همه جا یابی از آن قدرش نیست
لعل دشخوار به دست آید از آن است عزیز

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌نبشته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هر چه زود بر آید دیر نپاید.
هر چیزی که زود به دست بیاید زود هم از بین می‌رود
خاکِ مشرق شنیده‌ام که کنند
به چهل سال کاسه‌ای چینی
شنیده‌‌ام که در مشرق‌زمین کاسه‌ی چینی را در چهل سال می‌سازند [که بسیار گران‌بها است]
صد به روزی کنند در مَردَشت
لاجَرَم قیمتش همی‌بینی
در مردشت صد کاسه را فقط در یک روز می‌سازند. در نتیجه، قیمتش این‌چنین که می‌بینی ارزان است.
مرغک از بیضه برون آید و روزی طلبد
و آدمی‌بچه ندارد خبر و عقل و تمیز
جوجه وقتی از تخم بیرون می‌آید در همان روزهای اول به دنبال روزی می‌رود در حالی که نوزاد انسان تا چند سال اصلا عقل و دانش و آگاهی ندارد و نمی‌تواند حتی خوب و بد را تشخیص دهد. 
آن که ناگاه کسی گشت، به چیزی نرسید
وین به تمکین و فضیلت بگذشت از همه چیز
کسی که به طور ناگهانی و بدون تلاش به هدفی رسید، در واقع به موفقیتی نرسیده است. اما کسی که به آرامی و با فضیلت پیش می‌رود، از همه چیز برتر می‌شود.
آبگینه همه جا یابی از آن قدرش نیست
لعل دشخوار به دست آید از آن است عزیز
شیشه و بلور چون همه‌جا هستند و زود به دست می‌آیند کم‌ارزش هستند اما سنگ‌های جواهر، چون به‌سختی به‌دست می‌آیند و کمیاب هستند عزیز و باارزش هستند. 

خوانش ها

بخش ۳۳ به خوانش سهیل قاسمی
بخش ۳۳ به خوانش حمیدرضا محمدی
حکمت شمارهٔ ۳۳ به خوانش ابوالفضل حسن زاده
حکمت شمارهٔ ۳۳ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1395/07/04 10:10
محمد ضیااحمدی

این خط حذف شده " مرغک از ببضه رون آید و روزی طلبد
وآدمی زاده ندارد خبر و عقل و تمیز"
آنکه ناگاه ...... الخ

1396/06/25 12:08
زهرا شفیع‌زاده

صد بروزی کنند در مغرب

1396/06/30 09:08
رهام

نسخه مرحوم فروغی "صد بروزی کنند در مردشت "را ثبت نموده ودرست هم بنظر میرسد زیرا در اینجا سعدی که خود از خطه استان فارس است به صنعتگران حرفه سفالگری یا چینی سازی شهر مردشت (مرودشت کنونی )توصیه میکند که مانند چینی سازان کشور چین در ساخت کاسه ها و ظروف چینی (که در آن روزها در بین بازرگانان به کیفیت و ظرافت زبانزد بودند ) ظرافت و زیبایی به خرج دهند .

1396/06/30 09:08
رهام

ابیات زیر نیز در نسخه فروغی در دنباله این شعر آمده است:
مرغک از بیضه برون آید و روزی طلبد
و آدمی بچه ندارد خبر و عقل و تمیز
آنکه ناآگاه کسی گشت به چیزی نرسد
وین به تمکین و فضیلت بگذشت از همه چیز
آبگینه همه جا یابی از آن قدرش نیست
لعل دشخوار بدست آید از آن است عزیز

1398/02/20 08:05
م.م

آنکه ناگه کسی گشت به جایی نرسید
وین به تمکین و ...........