گنجور

حکمت شمارهٔ ۱۸

خشم بیش از حد گرفتن وحشت آرد و لطف بی وقت هیبت ببرد. نه چندان درشتی کن که از تو سیر گردند و نه چندان نرمی که بر تو دلیر شوند.

درشتی و نرمی به هم در به است
چو فاصد که جراح و مرهم نه است
درشتی نه گیرد خردمند پیش
نه سستی که ناقص کند قدر خویش
نه مر خویشتن را فزونی نهد
نه یکباره تن در مذلت دهد
شبانی با پدر گفت: ای خردمند
مرا تعلیم ده پیرانه یک پند
بگفتا: نیکمردی کن نه چندان
که گردد خیره گرگ تیز دندان

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌نبشته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خشم بیش از حد گرفتن وحشت آرد و لطف بی وقت هیبت ببرد. نه چندان درشتی کن که از تو سیر گردند و نه چندان نرمی که بر تو دلیر شوند.
هوش مصنوعی: اگر به شدت عصبانی شوی، دیگران را می‌ترسانی و اگر خیلی مهربان باشی، ارزش تو را پایین می‌آورند. بنابراین نه باید آن‌قدر تند و خشن باشی که مردم از تو دور شوند و نه آن‌قدر ملایم که آنها جرات و جسارت پیدا کنند.
درشتی و نرمی به هم در به است
چو فاصد که جراح و مرهم نه است
هوش مصنوعی: خشونت و لطافت هر دو لازم و ضروری هستند، مانند رابطه میان جراح و داروی زخم که هر یک برای درمان نیازمند دیگری است.
درشتی نه گیرد خردمند پیش
نه سستی که ناقص کند قدر خویش
هوش مصنوعی: عاقل و دانا هرگز به خاطر مشکلات و سختی‌ها، باید خود را ضعیف و ناتوان نشان ندهد و ارزش و مقام واقعی خود را کم نکند.
نه مر خویشتن را فزونی نهد
نه یکباره تن در مذلت دهد
هوش مصنوعی: نه خود را در مقام و رتبه بالا می‌برد و نه به یک‌باره به ذلت و حقارت تن می‌دهد.
شبانی با پدر گفت: ای خردمند
مرا تعلیم ده پیرانه یک پند
هوش مصنوعی: پسر برای پدرش گفت: ای فرزانه، از تجربیات خود به من یاد بده و نصیحتی به من کن.
بگفتا: نیکمردی کن نه چندان
که گردد خیره گرگ تیز دندان
هوش مصنوعی: شخصی گفت: مرد نیکو باش و به اندازه‌ای عمل کن که باعث نشود دیگری از راه راست منحرف و به بی‌راهه برود.

خوانش ها

بخش ۱۸ به خوانش سهیل قاسمی
بخش ۱۸ به خوانش حمیدرضا محمدی
حکمت شمارهٔ ۱۸ به خوانش ابوالفضل حسن زاده
حکمت شمارهٔ ۱۸ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1389/06/26 10:08
ناشناس

مصرع اول این است:
درشتی و نرمی به هم در به است
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1389/06/26 21:08
نگین شکروی

بادرود وسپاس فراوان
" بگفتا نیک مردی کن نه چندان" صحیح است.
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1391/07/14 17:10
ناشناس

درشتی و نرمی به هم در به است
چو فاصد که جراح و مرهم نه است
درشتی نگیرد خردمند پیش
نه سستی که ناقص کند قدر خویش
نه مر خویشتن را فزونی نهد
نه یکباره تن در مذلّت دهد
شبانی با پدر گفت ای خردمند
مرا تعلیم ده پیرانه یک پند
بگفتا نیک مردی کن نه چندان
که گردد چیره گرگ تیز دندان

1392/10/06 11:01
غلامحسین درویشی

این شعر نشان میدهد سعدی واقعا افصح المتکلین است بسامدی از آرایه های پیدا و پنهان آن نشان دهنده ی این ادعاست که علی رغم این همه سلاست و بلاغت موجود، ذره ای از فصاحت فروگذار نشده است. گویی همین امروز این شعر سروده شده است

1393/08/12 11:11
ناشناس

کنون نه آن فرمانروایان اند و نه آن فرمانبرداران. آنچه منفعت بود آن کند.

1394/07/26 06:09
حمید سامانی

دوست ناشناس "فرمانروایان اند" اشتباه است، انتظار میرود که شما املای کلمات را بهتر بدانید، "فرمانروایانند" صحیح است، ضمیرها و شناسه های صرفی را درست به کار ببرید، کلماتی که به "ه" ختم میشوند بعد از "ه" به خود "الف" میگیرند و به جای "ند" از "اند" استفاده میشود و دلیل آن برای تلفظ راحت است
خانه => خانه ام
نامه => نامه اش
ولی فرضاً نمینویسیم: کتاب اش یا دفتر اش، مینویسیم کتابش یا دفترش
فرمانروایان + هستند یا (ند) = فرمانروایان هستند یا فرمانروایانند

1396/02/07 04:05
پریشان روزگار

جناب سامانی
می فرمایید " اند " ضمیر یا شناسه صرفی است؟؟
فرمانروایان هستند؟؟
کجا تشریف دارند ؟؟
ام، ای، است، ایم ، اید ،اند کوتاه شده
استم ، استی و...... می باشند و
م، ت ،ش و.... ضمیر ملکی اند.

در روش تربیتی این دوران این فرمایش سعدی کنار گذاشته شده و متاسفانه گاه در امر آموزش از بس به نرمی عمل کرده اند گاه با خیره سری هایی روبرو میشویم که قابل تحمل نیست

1399/01/19 06:04
بهروز

همین الان به قلبم اومد
درشتی و نرمی به هم در به است
واسه همین سرچ کردم و اینجا پیداش کردم.
:)

1403/08/29 10:10
مبارکه عابدپور

کتاب گلستانی که در دست منه شبانی باپدر گفت جوانی قید شده 

جوانی با پدر گفت:ای خردمند

مرا تعلیم ده پیرانت یک پند