گنجور
سعدی شیرازیسعدی

حکایت شمارهٔ ۶

پادشاهی پسری را به ادیبی داد و گفت: این فرزند توست، تربیتش همچنان کن که یکی از فرزندان خویش.

ادیب خدمت کرد و متقبل شد و سالی چند بر او سعی کرد و به جایی نرسید و پسران ادیب در فضل و بلاغت منتهی شدند.

ملک دانشمند را مؤاخذت کرد و معاتبت فرمود که وعده خلاف کردی و وفا به جا نیاوردی.

گفت: بر رای خداوند روی زمین پوشیده نماند که تربیت یکسان است و طباع مختلف.

گرچه سیم و زر ز سنگ آید همی
در همه سنگی نباشد زر و سیم
بر همه عالم همی‌تابد سهیل
جایی انبان میکند جایی ادیم
حکایت شمارهٔ ۵: پارسازاده ای را نعمت بیکران از ترکه عمان به دست افتاد. فسق و فجور آغاز کرد و مبذری پیشه گرفت. فی‌الجمله نماند از سایر معاصی منکری که نکرد و مسکری که نخورد.حکایت شمارهٔ ۷: یکی را شنیدم از پیران مربی که مریدی را همی‌گفت: ای پسر‌! چندان که تعلق خاطر آدمی‌زاد به روزی‌ست اگر به روزی‌ده بودی به مقام از ملائکه در‌گذشتی.

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌نبشته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

پادشاهی پسری را به ادیبی داد و گفت: این فرزند توست، تربیتش همچنان کن که یکی از فرزندان خویش.
هوش مصنوعی: پادشاه یک پسر را به یک ادیب سپرد و به او گفت: این بچه متعلق به توست، او را همانند یکی از فرزندان خودت تربیت کن.
ادیب خدمت کرد و متقبل شد و سالی چند بر او سعی کرد و به جایی نرسید و پسران ادیب در فضل و بلاغت منتهی شدند.
هوش مصنوعی: ادیب تلاش زیادی کرد و هزینه‌های زیادی را تقبل کرد، اما پس از چند سال تلاش به نتیجه‌ای دست نیافت و در نهایت پسران او در زمینه دانش و بلاغت به درجات بالایی رسیدند.
ملک دانشمند را مؤاخذت کرد و معاتبت فرمود که وعده خلاف کردی و وفا به جا نیاوردی.
هوش مصنوعی: ملک از دانشمند خواست که به خاطر وعده‌ای که داده بود و به آن عمل نکرده بود، او را سرزنش کند و توبیخ نماید.
گفت: بر رای خداوند روی زمین پوشیده نماند که تربیت یکسان است و طباع مختلف.
هوش مصنوعی: او گفت: اراده خداوند بر زمین پنهان نیست که آموزش و تربیت همه افراد یکسان می‌باشد، اما ویژگی‌ها و خلق و خوی افراد متفاوت است.
گرچه سیم و زر ز سنگ آید همی
در همه سنگی نباشد زر و سیم
هوش مصنوعی: هرچند که طلا و نقره ممکن است از سنگ به دست آیند، اما این بدان معنا نیست که هر سنگی طلا و نقره است.
بر همه عالم همی‌تابد سهیل
جایی انبان میکند جایی ادیم
هوش مصنوعی: بر تمام جهان ستاره‌ای به نام سهیل می‌درخشد و در جایی بار می‌آورد و در جایی دیگر غذا و خوراکی فراهم می‌کند.

خوانش ها

حکایت شمارهٔ ۶ به خوانش حمیدرضا محمدی
حکایت شمارهٔ ۶ به خوانش ابوالفضل حسن زاده
حکایت شمارهٔ ۶ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1392/01/08 13:04
بستک

با تصحیح محمد علی فروغی- انتشارات اسوه
گر چه سیم و زر ز سنگ آید همی
در همه سنگی نباشده زر و سیم
بر همه عالم همی‌تابد سهیل
جایی انبان میکند جایی ادیم

1395/09/11 23:12
۷

بر همه عالم همی‌تابد سهیل
جایی انبان میکند جایی ادیم
سهیل که در فارسی پرک (parak) و (bargast) یا برگست خوانده شده ستاره ای که دومین ستاره درخشان آسمان پس از شباهنگ است البته بسیار بزرگتر و پرنورتر از خورشید هست و چون خیلی خیلی دورتر میباشد از شباهنگ کم نورتر به نظر میرسد.دانشمندان میگویند درخشندگی آن 10 هزار بار بیشتر از خورشید است و بیش از 300 سال نوری با زمین فاصله دارد و جرمش 9 برابر خورشید است.هر چه به سمت جنوب برویم بهتر دیده میشود مثلا در شیراز بهتر از تهران دیده میشود و باور بر این بوده که نخست در یمن دیده میشود.به دلیل همین در مثل آدم کم پیدا میگویند ستاره سهیل
نشسته چو تابان سهیل یمن
سر جعد زلفش سراسر شکن
فردوسی
چون گشت درست عشق عاشق
هم منعم خویش و هم نعیمست
او در طلب چنین درستی
در پیش سهیل چون ادیمست
سهیل شمس تبریزی نتابد در یمن ور نی
ادیم طایفی گشتی به هر جا سختیانستی
هر شب نگرانم به یمن تا: تو برآیی
زیرا که سهیلی و سهیل از یمن آید
رودکی
در قدیم بر این باور هم بودند که سرخی سیب و انگور و یا ادیم(پوست دباغی شده) بر اثر نور سهیل است.
انبان=خیک،مشک

1402/06/18 16:09
مسعود بیگدلی

بسیار زیبا بود، ای کاش اهل ادب مشارکت بیشتری کنند در دیدگاه ها تا افراد عادی مثل ما بیشتر بهره ببرند از این ادبیات

1402/09/05 14:12
امیرعلی آویش

خیلی زیبا بود ولی ای کاش صدای کسان دیگری هم می گذاشتید

1402/12/09 21:03
j.j.jnowzad

حضرت سعدی دقیقا اشاره ای مستقیم  و عالی بر تفاوت‌های فردی کرده اند

1403/12/19 06:03
مازیار

فکر نمی کنم پرگ و سهیل یکی باشد. 

شعری در خنجی داریم که مراحل تکامل خرما از نارس به رسیده و پیدایش ستاره/ سیاره در آسمان گفته می شود. " پرگ و پودیز. سه پا رنگ ریز. دمبو دمباز. سهیل پنگ انداز". پیدایش پرگ = parg  با بزرگ شدن میوه و سبز بودن ـ (پودیز)آن است. دو ماهی دیگر ، رنگ زرد میوه نمایان میشود  که ستاره سه پا ( سه ستاره) نمایان میشود. ستاره دمبو مصادف است با نرم شدن سر میوه که دمباز گویند، و موقع پنگ برش ، زمان پیدا شدن ستاره سهیل است. ممکن است پرگ و parak  یکی نباشند.