گنجور

حکایت شمارهٔ ۱۳

هندویی نفط‌‌اندازی همی‌ آموخت. حکیمی گفت تو را که خانه نیین است، بازی نه این است.

تا ندانی که سخن عین صواب است مگوی
وآنچه دانی که نه نیکوش جواب است مگوی

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌نبشته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هندویی نفط‌‌اندازی همی‌ آموخت. حکیمی گفت تو را که خانه نیین است، بازی نه این است.
مرد هندی بیرون دادن آتش از دهان را یاد گرفت (نگه داشتن نفت در دهن و پاشیدن آن به روی مشعلی که در دست است) و مردی به او گفت تو که خانه‌ات از نی ساخته شده نباید این بازی را بکنی چرا که ممکن است خانه‌ات بسوزد 
تا ندانی که سخن عین صواب است مگوی
وآنچه دانی که نه نیکوش جواب است مگوی
تا زمانی که مطمئن نیستی که حرفی که می زنی درست است یا نه آن را به زبان نیاور و زمانی که می دانی حرفی که می زنی جواب خوب و شایسته ای دریافت نمی کند آن را نگو

خوانش ها

حکایت شمارهٔ ۱۳ به خوانش حمیدرضا محمدی
حکایت شمارهٔ ۱۳ به خوانش محمدهادی نبوی
حکایت شمارهٔ ۱۳ به خوانش ابوالفضل حسن زاده
حکایت شمارهٔ ۱۳ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1391/06/12 13:09
رضا

لفظ اندازی نه نفط اندازی.

1391/10/24 08:12
مجتبی

همان نفط اندازی صحیح است. و منظور آتش بازی با به دهان انداختن مادة اتش زا و دمیدن در آتش است. به او می گوید که تو که خانه ات از نی است، این آتش بازی ممکن است خانه ات را خراب کند و باید سرگرمی یآ شغل خود را عوض کنی. در اینجا لفظ اندازی معنی نمی دهد هرچند که اصلاً واژة لفظ اندازی کلاً غلط است.

1392/03/06 01:06
امین کیخا

سپاس مجتبی

1392/04/29 22:06
رضا شهنی

و شعر حکایت که متاسفانه نیامده
تا ندانی که سخن عین صوابست مگوی /
و آنچه دانی نه نیکویش جوابست مگوی /

1396/03/13 02:06
رضا صدر

در بعضی نسخه‌ها آمده: هندو بچه‌ای نفط اندازی ...

1396/09/12 04:12
رضا صدر

مصرع دوم بیتی که آقای رضا شهنی آورده، وزنش درست نیست. مطمئن نیستم درستش چیست، ولی تغییر زیر وزن را درست می‌کند:
و آنچه دانی نه نکوییش جوابست مگوی
(نکوییش به جای نیکویش)

1396/10/07 03:01
محمدصادق

سپاس از مجتبی عزیز
نفط اندازی صحیح است
کامل حکایت در کتاب گلستان از روی نسخه تصحیح شده مرحوم محمدعلی فروغی چنین است:
هندوی نفط اندازی همی آموخت، حکیمی گفت: ترا که خانه نئین است بازی نه اینست
تا ندانی که سخن عین صوابست مگوی
وآنچه دانی که نه نیکوش جوابست مگوی

1398/02/03 17:05
محمد ضیا احمدی

متأسفانه شعر داستان حذف شده مصرع دوم شعر «وانچه دانی که نه نیکوش جوابست مگوی» به نظر بنده منظور عالیجناب سعدی آنست: وقتی سئوالی داری که جواب دندان شکنی دارد ،ان سوال را. مطرح مکن.

1398/04/23 22:06
جعفر

نفط اندازی صحیح است. نفط معرب نفت است. شعبده بازان دهانشان را از نفت پر میکردند(و میکنند) و بافشارِ هوای ریه ازدهانشان بصورت گاز خارج میکردند و روی آتش می پاشیدند . این بازی هنوز هم رواج دارد.