گنجور

حکایت شمارهٔ ۳۱

وزرایِ نوشیروان در مهمّی از مَصالحِ مملکت اندیشه همی‌ کردند و هر یکی از ایشان دگرگونه رای همی‌زدند و ملِک هم چنین تدبیری اندیشه کرد.

بزرجمهر را رایِ ملِک اختیار آمد.

وزیران در نهانش گفتند: رایِ ملک را چه مزیّت دیدی بر فکرِ چندین حکیم؟

گفت: به موجب آن که انجامِ کارها معلوم نیست و رایِ همگان در مشیّت است که صواب آید یا خطا، پس موافقتِ رایِ ملک اولی‌ٰتر است تا اگر خلافِ صواب آید، به علّت متابعت از مُعاتبَت ایمن باشم.

خلافِ رایِ سلطان رای جُستن
به خونِ خویش باشد دست شستن
اگر خود روز را گوید شب است این
بباید گفتن: آنک ماه و پروین!

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌نبشته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وزرایِ نوشیروان در مهمّی از مَصالحِ مملکت اندیشه همی‌ کردند و هر یکی از ایشان دگرگونه رای همی‌زدند و ملِک هم چنین تدبیری اندیشه کرد.
وزرای انوشیروان درباره امر مهمی از امور مملکت نظر می‌دادند و هریک نظری متفاوت می‌گفت. همچنین انوشیروان نیز نظری داشت.
بزرجمهر را رایِ ملِک اختیار آمد.
 بزرجمهر با نظر پادشاه موافقت کرد .
وزیران در نهانش گفتند: رایِ ملک را چه مزیّت دیدی بر فکرِ چندین حکیم؟
وزیران در نهانی (دور از حضور انوشیروان) از (بزرگمهر) پرسیدند نظر شاه چه مزیتی داشت که آن‌را بر نظر چند حکیم ترجیح دادی؟
گفت: به موجب آن که انجامِ کارها معلوم نیست و رایِ همگان در مشیّت است که صواب آید یا خطا، پس موافقتِ رایِ ملک اولی‌ٰتر است تا اگر خلافِ صواب آید، به علّت متابعت از مُعاتبَت ایمن باشم.
گفت‌: زیرا پایان و نتیجه کارها معلوم نیست و همه چیز در گرو تقدیر است که درست شود یا غلط. پس موافقت با رای شاه بهتر است تا اگر بد شد به علت پیروی (از او) از سرزنش ایمن باشم.
خلافِ رایِ سلطان رای جُستن
به خونِ خویش باشد دست شستن
تصمیم و نظر دادن برخلاف نظر سلطان؛ همانا از جان گذشتن است.
اگر خود روز را گوید شب است این
بباید گفتن: آنک ماه و پروین!
اگر حتی بگوید که روز، شب است باید گفت: بله ماه و پروین آنجاست!

خوانش ها

حکایت شمارهٔ ۳۱ به خوانش حمیدرضا محمدی
حکایت شمارهٔ ۳۱ به خوانش دکتر مریم صمدی
حکایت شمارهٔ ۳۱ به خوانش محمدرضا خسروی
حکایت شمارهٔ ۳۱ به خوانش ابوالفضل حسن زاده
حکایت شمارهٔ ۳۱ به خوانش علی معدلی
حکایت شمارهٔ ۳۱ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1389/08/04 11:11
محمدرضا سهرابی

بیت اول این است که در متن بالا نوشته نشده است:
خلاف رأی سلطان رأی جستن/ به خون خویش باید دست شستن
بیت دوم به صورت زیر نیز نوشته شده است:
اگر خود روز را گوید شب است این / بباید گفتن اینک ماه و پروین
بر اساس: تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی (تهران: خوارزمی، 1368).

1391/09/05 01:12
ناشناس

متن درست بیت اول این است:
خلاف رأی سلطان رأی جستن/ به خون خویش باشد دست شستن

1393/07/23 15:09
fazli

خلاف رأی سلطان رأی جستن/ ز خون خویش باید دست شستن ... منظور گذشتن از خون است

1400/04/24 07:06
احمـــدترکمانی

خلاف رای سلطان رای جستن

به خون خود بُوَد دست شستن

بعداز این رای من اینست و همین خواهد بود

من براین هستم و البته چنین خواهد بود

 

1404/04/17 11:07
Kabk Taraz

انتظار نبود سعدی همچین کلامی بزند