گنجور
سعدی شیرازیسعدی

حکایت شمارهٔ ۲

یکی از ملوکِ خراسان محمودِ سبکتگین را به خواب چنان دید که جمله وجود او ریخته بود و خاک شده مگر چشمان او که همچنان در چشم‌خانه همی‌گردید و نظر می‌کرد. سایر حکما از تأویل این فروماندند مگر درویشی که به جای آورد و گفت: هنوز نگران است که مُلکش با دگران است.

بس نامور به زیر زمین دفن کرده‌اند
کز هستیش به رویِ زمین بر، نشان نماند
وآنْ پیرْ لاشه را که سپردند زیر گِل
خاکش چنان بخورد کزو استخوان نماند
زنده‌ست نام فَرّخِ نوشین‌روان به خیر
گرچه بسی گذشت که نوشین‌روان نماند
خیری کن ای فلان و غنیمت شمار عمر
زآن پیشتر که بانگ بر آید: فلان نماند
حکایت شمارهٔ ۱: پادشاهی را شنیدم به کشتنِ اسیری اشارت کرد. بی‌چاره در آن حالتِ نومیدی مَلِک را دشنام دادن گرفت و سَقَط گفتن، که گفته‌اند: هر که دست از جان بشوید، هر چه در دل دارد بگوید.حکایت شمارهٔ ۳: ملک‌زاده‌ای را شنیدم که کوتاه بود و حقیر و دیگر برادران بلند و خوب‌روی، باری پدر به کراهت و استحقار درو نظر می‌کرد، پسر به فراست و استبصار به جای آورد و گفت: ای پدر کوتاهِ خردمند به که نادانِ بلند. نه هر چه به قامت مهتر به قیمت بهتر.

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌نبشته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یکی از ملوکِ خراسان محمودِ سبکتگین را به خواب چنان دید که جمله وجود او ریخته بود و خاک شده مگر چشمان او که همچنان در چشم‌خانه همی‌گردید و نظر می‌کرد. سایر حکما از تأویل این فروماندند مگر درویشی که به جای آورد و گفت: هنوز نگران است که مُلکش با دگران است.
هوش مصنوعی: یکی از پادشاهان خراسان خواب عجیبی از محمود سبکتگین دید. در خواب، او را در حالی یافت که تمام وجودش از بین رفته و به خاک تبدیل شده بود، به جز چشمانش که همچنان در حال چرخیدن و نگاه کردن بودند. سایر عالمان نتوانستند این خواب را تفسیر کنند، اما یک درویش اظهار نظر کرد و گفت: او هنوز نگران است که حکومتش در دست دیگران است.
بس نامور به زیر زمین دفن کرده‌اند
کز هستیش به رویِ زمین بر، نشان نماند
هوش مصنوعی: خیلی از افراد مشهور را در زیر زمین دفن کرده‌اند به طوری که دیگر هیچ نشانی از وجود آن‌ها بر روی زمین باقی نمانده است.
وآنْ پیرْ لاشه را که سپردند زیر گِل
خاکش چنان بخورد کزو استخوان نماند
لاشهٔ آن پیرِ فرتوت را که در زمین دفن کردند، خاک چنان او را فرو خورد که حتی استخوانی هم از او بر جای نگذاشت.
زنده‌ست نام فَرّخِ نوشین‌روان به خیر
گرچه بسی گذشت که نوشین‌روان نماند
هوش مصنوعی: نام فرخ نوشین‌روان هنوز در یادها زنده است و به خوبی یاد می‌شود، هرچند مدت زیادی است که او دیگر در میان ما نیست.
خیری کن ای فلان و غنیمت شمار عمر
زآن پیشتر که بانگ بر آید: فلان نماند
هوش مصنوعی: ای فلان، خوبی کن و عمرت را غنیمت بشمار، پیش از آنکه صدایی به گوش برسد که دیگر فلانی در میان نیست.

خوانش ها

حکایت شمارهٔ ۲ به خوانش دکتر مریم صمدی
حکایت شمارهٔ ۲ به خوانش حمیدرضا محمدی
حکایت شمارهٔ ۲ به خوانش سهیل قاسمی
حکایت شمارهٔ ۲ به خوانش محمدرضا خسروی
حکایت شمارهٔ ۲ به خوانش علی معدلی
حکایت شمارهٔ ۲ به خوانش آویسا بذرگران
حکایت شمارهٔ ۲ به خوانش ابوالفضل حسن زاده
حکایت شمارهٔ ۲ به خوانش فاطمه زندی

آهنگ ها

این شعر را چه کسی در کدام آهنگ خوانده است؟

"یکی از ملوک خراسان، محمود سبکتکین را به خواب چنان دید که..."
با صدای خسرو شکیبایی (آلبوم 40 حکایت از گلستان سعدی)

حاشیه ها

1392/04/04 04:07
فرزاد اسماعیل زاده

محمود سبکتکین اضافه بُنُوَت است.

1392/10/01 07:01
علیرضا پیشگو

حضرت استاد مجتبی ملک زاده قسمتی ازین حکایت را در یک سطر به خط شکسته نوشته اند.این که میگویم به واقه حقیقتی است.روزی در همین حکایت دقیق شده بودم آنچنان ترسی از تصور این خواب به من غالب شد که نگو.این هم طرز سخن و ایجاز در کلام سعدی را میرساند.خدایش بیامرزاد.

1393/02/27 07:04
فرزاد

در بیت سوم
زنده است نام فرخ نوشیروان به خیر
گر چه بسی گذشت که نوشیروان نماند
صخیح به نظر می رسد

1394/03/08 19:06
مجید محمدپور

محمودِ سبُکتَکین : سلطان محمود غزنوی ، پسر سبکتگین 421 ه . ق . فرمانروایی داشت و جنگ ها و پیروزها و وسعت قلمرو حکومت او معروف است . اضافه دو کلمه ، انتساب پسر را به پدر ( اضافه اِبنی ) می رساند .

1394/03/08 19:06
مجید محمدپور

چشمخانه : کاسه ی چشم
سایر حکما : همه ی دانایان
تأویل : گزارش و تعبیر خواب

1394/03/08 20:06
مجید محمدپور

نوشیروان : انوشیروان : لقب خسرو اول پادشاه معروف ساسانی (531-579 م.) که به عدل شهرت داشت .

1397/12/14 08:03
سعید

افسوس از درج حاشیه بی خاصیت و طولانی! لطفا حذف کنید...

1398/06/10 20:09
سایت نوجوان ها

متن روان این حکایت را که برای آموزش نوجوانان مفید است می توانید در این جا مطالعه نمایید پیوند به وبگاه بیرونی/

1399/08/30 21:10
ابوالفضل

گویا تلفظ صحیح در متون و گفتار اساتید تاریخ سَبَکتَکین (به سکون کاف اول)آمده است. سپاس

1399/10/14 21:01
David

این حکایت رو به صورت موسیقی مدرن با اجرای حسین حدیثی شنیدم:
پیوند به وبگاه بیرونی

1401/08/17 14:11
سید محمد هادی نبوی

با سلام

چرا من نمیتوانم برای این حکایت صوت بگذارم؟

 

1401/08/17 15:11
سید محمد هادی نبوی

ببخشید این را ده نفر نخواندند هفت نفر خواندند یعنی 3 نفر دیگر جا دارد چرا بارگزاری نمیشود