گنجور
سعدی شیرازیسعدی

شمارهٔ ۱۶

اگر چه دل به کسی داد، جان ماست هنوز
به جان او که دلم بر سر وفاست هنوز
ندانم از پی چندین جفا که با من کرد
نشان مهر وی اندر دلم چراست هنوز؟
به راز گفتم با دل، ز خاطرش بگذار
جواب داد فلانی ازان ماست هنوز
چو مرده باشم اگر بگذرد به خاک لحد
به بانگ نعره برآید که جان ماست هنوز
عداوت از طرف آن شکسته پیمانست
وگرنه از طرف ما همان صفاست هنوز
بتا تو روی ز من برمتاب و دستم گیر
که در سرم ز تو آشوب و فتنه‌هاست هنوز
کجاست خانهٔ قاضی که در مقالت عشق
میان عاشق و معشوق ماجراست هنوز
نیازمندی من در قلم نمی‌گنجد
قیاس کردم و ز اندیشه‌ها وراست هنوز
سلام من برسان ای صبا به یار و بگو
که سعدی از سر عهد تو برنخاست هنوز
شمارهٔ ۱۵: ایا نسیم سحر بوی زلف یار بیارشمارهٔ ۱۷: چه درد دلست اینچه من درفتادم

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اگر چه دل به کسی داد، جان ماست هنوز
به جان او که دلم بر سر وفاست هنوز
هوش مصنوعی: اگرچه دل را به کسی سپردم، اما جان من هنوز به او وابسته است؛ چون من هنوز بر عشق و وفای خودم پافشاری می‌کنم.
ندانم از پی چندین جفا که با من کرد
نشان مهر وی اندر دلم چراست هنوز؟
هوش مصنوعی: نمی‌دانم به چه دلیلی بعد از تمام ظلم‌هایی که به من شده، هنوز یاد و محبت او در دلم باقی مانده است.
به راز گفتم با دل، ز خاطرش بگذار
جواب داد فلانی ازان ماست هنوز
هوش مصنوعی: به دل گفتم که فراموشش کن، اما دل پاسخ داد که او هنوز متعلق به ماست.
چو مرده باشم اگر بگذرد به خاک لحد
به بانگ نعره برآید که جان ماست هنوز
 اگر من بمیرم و به خاک سپرده شوم، صدایی بلند خواهد شد که بگوید او هنوزم عشق ماست
عداوت از طرف آن شکسته پیمانست
وگرنه از طرف ما همان صفاست هنوز
هوش مصنوعی: دشمنی از سوی کسی است که با ما پیمان شکسته، وگرنه از طرف ما همچنان دوستی و صفای خاطر برقرار است.
بتا تو روی ز من برمتاب و دستم گیر
که در سرم ز تو آشوب و فتنه‌هاست هنوز
هوش مصنوعی: ای بت زیبا، لطفا روی خود را از من برگردان نکن و دستم را بگیر، زیرا هنوز در دل من به خاطر تو آشفتگی و مشکلات فراوانی وجود دارد.
کجاست خانهٔ قاضی که در مقالت عشق
میان عاشق و معشوق ماجراست هنوز
هوش مصنوعی: خانه قاضی کجاست که هنوز در موضوع عشق، داستان عاشق و معشوق در حال جریان است؟
نیازمندی من در قلم نمی‌گنجد
قیاس کردم و ز اندیشه‌ها وراست هنوز
هوش مصنوعی: من نمی‌توانم نیازهایم را در کلمات بگنجانم. آن‌ها را با تفکر و عقل محاسبه کرده‌ام، اما هنوز هم فراتر از آنچه می‌توانم بیان کنم هستند.
سلام من برسان ای صبا به یار و بگو
که سعدی از سر عهد تو برنخاست هنوز
هوش مصنوعی: سلام من را به یار برسان و بگو که سعدی هنوز از وعده و عهدی که با تو داشته است، دور نشده است.

خوانش ها

تکه ۱۶ به خوانش محسن لیله‌کوهی

حاشیه ها

1389/10/01 00:01
وحید

این شعر سعدی بیانگر بی وفایی و عدم توجه معشوق به عاشق است .. در واقع سعدی از قعر دل ناله میزند که عاشق واقعیست . . .

1391/09/01 14:12
احسان

سلام
«به راز گفتم با دل، ز خاطرش بگذار» رو درست نوشتید؟ وزنش می‌لنگه

1394/09/14 11:12
ندا

اگرچه دل به کسی داد جان ماست هنوز
عالی یه

1395/01/07 01:04
سید احمد مجاب

نیازمندی من در قلم نمی‌گنجد
قیاس کردم و ز اندیشه‌ها وراست هنوز

1395/01/07 01:04
سید احمد مجاب

نیازمندی من در قلم نمی‌گنجد
قیاس کردم و ز اندیشه‌ها وراست هنوز

1395/04/25 17:06
عاطفه

آقای احسان در تصحیح مرحوم فروغی به همین شکل درج شده است :
به راز گفتم با دل، ز خاطرش بگذار

1395/07/26 08:09
مهدی به فتح میم

در مصرع دوم بیت ماقبل آخر،
"قیاس کردم و ز اندیشه‌ها وراست هنوز" به نظر میرسه یه فاصله اشتباه وارد شده.
"ورا" یه کلمه است. معناش هم اینطور میشه که: قیاس کردم و [نیازمندی من] از اندیشه ها هنوز ورا می باشد.

1396/01/29 12:03
یه بنده خدا

اصن عالیه این شعر
.
سعدی اینجا داره میگه که علاوه بر اینکه مصرع «سر زلف تو نباشد، سر زلف دگری» رو قبول نداره، بلکه اونو با شدت و حدت، رد و محکوم میکنه و میگه عاغاااا جمع کنین بساط بی وفایی تونو!!!!
.
به نظر بنده، مصرع «به راز گفتم با دل، ز خاطرش بگذار»، این طور درست باشه که «به راز گفتم به دل، ز خاطرش بگذر». چون بگذار درست نمیاد و سعدی میگه به دلم گفتم که از خاطرش گذر کن.
«وراست» درست هست نه «و راست»
.
تشکر از سایت خوب تون!

1397/04/30 11:06
بیگانه

فقط وای...

1397/11/04 05:02
محمد

به راز گفتم با دل ز خاطرش بگذار وزن درستی داره دوستانی که تعطیق عروضی بلد هستند با حرکت دار کردن هجای ساکن تقطیع کنید کاملا درسته.
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فاعل

1398/02/15 05:05
افسرده

با سلام
ابتدا اینکه با توجه به رعایت دقیق وزن ، متاسفانه مصرع پایانی در مقایسه با دیگر مصاریع به قدر یک هجای کوتاه بلندتر میباشد .
نکته دوم اینکه با عنایت به واژه قافیه در بیت اول ، که واژه ماست و وفاست میباشد دو قافیه ی بیت سوم و چهارم که عینا قافیه مصراع اول تکرار شده است مخدوش میباشد.
واما نکته دیگر در خصوص قافیه بیت یکی به اخر مانده
واژه (وَراست) هنوز میباشد.
ابتدا اینکه بی شک این فاصله که بین واو و کلمه راست واقع شده اشتباه تایپی میباشد.
ودیگر اینکه اگر منظور شاعر همان واژه وراء باشد در اینجا نیز قافیه مخدوش میباشد ، زیرا همزه پایانی در هیچ یک از قوافی دیگر نبوده که به دلیل اتصال به ست حذف شده باشد پس در این قافیه نیز نباید باشد. و هر گونه حروف وعلائم الحاقی که در پایان واژه قافیه امده است باید در تمام قافیه ها عینا تکرار شود

با ارزوی موفقیت

1398/08/13 20:11
Afshin

به راز بگفتم به دل ز خاطرش بگذار ....

1398/11/03 21:02
| صَبآ |

عزیرم ..

1399/09/21 02:11
محسن

جواب داد فلانی ازآن ماست هنوز:)
با فاصله چند سال دوباره این شعرو خوندم و اینبار این مصرعش به دلم نشست. جالب بود.