( دگر از حربه خون خوار اجل نندیشم که نه از غمزه خونریز تو ناباکترست ) یکی از مسایلی که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است مساله مرگ است انسان همیشه به این فکر بوده که بعد از مرگ چه اتفاقی می افتد ایا بطور کلی نابود میشود و از صفحه هستی حذف می گردد یا همانطور که ادیان الهی توضیح داده اند انسان حیات جدیذی را اغاز میکند که کاملا بستگی به منش و روش او در این دنیا را دارد یهر حال همواره بشر از مرگ ترسیده و ناچارا تسلیم مرگ شده است عرفا تلاش کرده اند به دیگران بفهمانند که مرگ نه نتها ترس ندارد بلکه میتواند از عسل نیز شیرینتر باشد اما شرط ان اینست که قبل از مرگ طبیعی انسان به مرحله مرگ ارادی برسد و خلاصه معنی مرگ ارادی اینست که انسان خود و اختیار خود را کاملا در اختیار خدا بگذارد و فانی در وی شود که البته برای رسیدن به این نقطه باید تحت نظر راهنمای کامل به سیر و سلوک ببردازد و اگر شخصی به این مرحله برسد و فنا گردد دیگر نه تنها از مرگ نمی ترسد بلکه ممکن است ارزوی فرا رسیدن انرا داشته باشد تا زودتر به وصال یار رسد

با سلام از دوستان عذر میخواهم که در نوشتار قبلی سلام را فراموش کردم با درود به همه دوستان

با سلام و عرض ادب و ارادت
بیت چهارم بسیار زیبا و دلنشین است و من همیشه با خواندن این بیت سرشار از لذت می شوم
می فرماید که حتی اگر دشمنان بر نگاه پاک سعدی خرده گیرند و قصد کین ورزی کنند باز دامن دوست بسیار پاک تر از آن است که با چنین سخنانی ملوث و آلوده شود یعنی شاهد و گواه سعدی دامن پاکیزه دوست است و سپس نگاه پاکیزه خویشتن.

سلام جنب استاد تاج اصفهانی به همراه سنتور استاد ورزنده ( دقیق مطمین نیستم ) بیت اول و چهارم را به بهترین نحو اجرا نموده اند. خداوند رحمت کند. با یک جستجوی در اینترنت قابل دریافت است.

ترکیب ناباکتر بجای بی باکتر خیلی جسورانه است .
مصرع دل به روی تو ز روی تو طربناکترست برام مفهوم نیست دوستان راهنمایی بفرمایند ممنون میشم

وای خدای من. امروز ۱۲ اسفند ۱۴۰۰ برای اولین بار این غزل را خواندم (شاید قبلا خوانده بودم و دقت نکرده بودم) و به بیت چهار که رسیدم چشمانم پر از آب شد و غرق شوق و ذوق و مستی شدم و نیم ساعت فقط این بیت را تکرار کردم و بی‌صدا اشک شوق ریختم. چه کردی سعدی با من امروز

غزل ۷۰ سعدی 

وزن فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلات 

بیت اول 

ای که از سرو روان قد تو چالاکترست

دل به روی تو ز روی تو طربناکترست

۱_ای کسی که قد و قامت تو از سرو خرامان زیباتر و تند پوی تر است ، بدان که قلب من با روی آوردن به تو از چهره ء تو شادمان تر است 

[ سرو روان : سرو خرامان و نازان / طربناک : شادان و خوشحال .]

بیت دوم 

دگر از حربه‌ی خونخوار اجل نندیشم

که نه از غمزه‌ی خون‌ریز تو ناباکترست

۲_ دیگر از خنجر خونخوار مرگ بیمی به دل راه نمی دهم ؛ برای آنکه خنجر مرگ از کرشمه های جان ستان تو بی پرواتر نیست .

[ حربه : شمشیر و خنجر /اجل : مرگ /اندیشیدن : ترسیدن / غمزه : ناز و عشوه ،اشاره به چشم و ابرو / ناباک تر : بی باک تر ، بی پرواتر  

بیت سوم 

چست بودست مرا کسوت معنی همه وقت

باز بر قامت زیبای تو چالاکترست

۳_معنی جامه ای است که همیشه بر بالای سخن من مناسب بوده است ؛ اما معنا و حقیقت بر قامت زیبای تو برازنده تر و زیبا تر است.

[چست : زیبا و جمیل /کسوت : جامه / معنی : کلام و سخن ، فکر و اندیشه / چالاک : فریبا و زیبا .]

بیت چهارم 

نظر پاک مرا دشمن اگر طعنه زند

دامن دوست بحمدالله از آن پاکترست

۴_ اگر دشمن نگاه پاک مرا نظری آلوده بداند و بر آن خرده گیرد ، خدای را سپاس می گویم که دامن دوست پاکتر از نگاه من است و نمی توان آن را آلوده قلمداد کرد.

[نظر پاک : چشم و نگاه پاک و بی آلایش .

نوعی رد الصدر علی العجز : پاک / تضاد دشمن ،دوست / کنایه : دامن پاک ( =پاکدامنی )(عفت و عفاف ) 

بیت پنجم 

تا گل روی تو در باغ لطافت بشکفت

پردهٔ صبر من از دامن گل چاکترست

۵_از زمانی که روی تو که به گل می ماند ،در باغ لطافت و نازکی شکفته است ، بی تاب گشته ام و شکیبایی ام مثل پرده ای از هم دریده و شکاف آن از شکاف میان گلبرگ های گل شکفته هم بیشتر است .

[لطافت : نرمی و لطف ، طراوت و تازگی /تناسب : گل ، باغ ،بشکفت / تشبیه : روی به گل (اضافه تشبیهی ) ../کنایه : چاک بودن پردهء صبر (بی صبر و طاقت بودن ).]

بیت ششم 

پای بر دیده‌ی سعدی نه اگر بخرامی

که به صد منزلت از خاک درت خاکترست

۶_ اگر قصد خرامیدن داری، قدم بر چشمان سعدی بگذار که با صد ارج و مقام ،بارها از خاک درگاهت افتاه تر و حقیر تر است .

منبع : شرح غزلهای سعدی 

دکتر محمدرضا برزگر خالقی 

دکتر تورج عقدایی 

سعدی : به چه کار آیدت ز گُل طبقی ؟

از گلستان ِ ما بِبَر طبقی 

شاد و تندرست باشید .

تضمین                                           مسمط مخمس

سُرمۀ چشم دل از خاک درش خاکتر است

درد هجران به جهان از همه غمناکتر است

لعل یاقـوت تـو تـاکـش ز همه تاکتر  است

ای که از سرو روان قدّ تو چالاک تراست  

   دل بروی تو زروی تو طربناکتر است

...........................................

پیش لعل لبت هر کس که شود شُد دم بخت

در گرو رفت مرا در طلبش خرقه و رخت

جـگر از لعـل بـخون تـشنـۀ تو لـخت بلخت

چُست بودست مرا کسوت معنی همه وقـت

      باز بر قامت زیبای تو چالاکتر است      

...........................................

خاکِ پـایـت بـدهـد بـوی زخـون دل ریشم

تا زمژگان بزنی بررگ وجان زخمۀ نیشم

چون اجل تنگ بیا خیمه بزن بر رگ وپیشم

دیـگـر از حـربـۀ خـونـخوار اجـل نـندیـشـم   

  که نه از غمزۀ خونریز تو ناباکتر است

..........................................

در چمن شو که صبا زلف ترا شانه زند

قصـۀ مـوی تـو جـانا ره  افـسـا نـه زنـد

مرغ دل از طمع خا ل تـو در دانـه زنـد

نـظر پـاک مـرا دشـمـن اگر چانه  زنـد 

           دامن دوست بحمد الله ازآن پاکتر است

.........................................

مرغ شیدای چمن در غزل خویش چه گفت؟

جان من دُرّ بـنـوک مـژه ات  بـایـد  سـفـت

غنچه از نالـۀ مـرغ سـحری روی نـهـفـت

تا گـل روی تـو از بـاغ لـطا فـت بـشکفـت    

    پردۀ صبر من از دامن گل چاکتر است

..........................................

عشق را نیست دلا عاقبت و فرجامی

عاشقان را نبود در دو جهان آرامــی

( رافضا ) هست در این بستۀ عشق ایهامی

پای بر دیدۀ سعدی نِه اگر بـخـرامــی    

   که به صد منزلت از خاک درت خاکتر است

تبریز             85.11.6