گنجور

غزل شمارهٔ ۵۷۶

اگر کلاله مشکین ز رخ براندازی
کنند در قدمت عاشقان سراندازی
اگر به رقص درآیی تو سرو سیم اندام
نظاره کن که چه مستی کنند و جانبازی
تو با چنین قد و بالا و صورت زیبا
به سرو و لاله و شمشاد و گل نپردازی
کدام باغ چو رخسار تو گلی دارد
کدام سرو کند با قدت سرافرازی
به حسن خال و بناگوش اگر نگاه کنی
نظر تو با قد و بالای خود نیندازی
غلام باد صبایم غلام باد صبا
که با کلاله جعدت همی‌کند بازی
بگوی مطرب یاران بیار زمزمه‌ای
بنال بلبل مستان که بس خوش آوازی
که گفته است که صد دل به غمزه‌ای ببری
هزار صید به یک تاختن بیندازی
ز لطف لفظ شکربار گفته سعدی
شدم غلام همه شاعران شیرازی

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اگر کلاله مشکین ز رخ براندازی
کنند در قدمت عاشقان سراندازی
هوش مصنوعی: اگر پرده سیاه زیبایی‌ات را کنار بزنند، به پاهای تو گل‌های عشق خواهند افکند.
اگر به رقص درآیی تو سرو سیم اندام
نظاره کن که چه مستی کنند و جانبازی
هوش مصنوعی: اگر تو به رقص بپردازی، چشمانت را به زیبایی‌های خودت و شوقی که در دل دیگران به وجود می‌آوری، معطوف کن و ببین چگونه همه به تو افسون می‌شوید و جان خود را در این تماشای زیبا می‌گذارند.
تو با چنین قد و بالا و صورت زیبا
به سرو و لاله و شمشاد و گل نپردازی
هوش مصنوعی: با قد بلند و چهره زیبا، تو قابل مقایسه با درختان و گل‌های زیبا نیستی.
کدام باغ چو رخسار تو گلی دارد
کدام سرو کند با قدت سرافرازی
هوش مصنوعی: کدام باغ است که مانند چهره‌ی تو گلی زیبا داشته باشد؟ و کدام درخت سرو است که با قامت تو به خود ببالد و احساس افتخار کند؟
به حسن خال و بناگوش اگر نگاه کنی
نظر تو با قد و بالای خود نیندازی
هوش مصنوعی: اگر به زیبایی صورت و گوش‌های کسی نگاه کنی، نباید قیاسی با قد و قامت خودت داشته باشی.
غلام باد صبایم غلام باد صبا
که با کلاله جعدت همی‌کند بازی
هوش مصنوعی: من بنده‌ی نسیم صبحگاهی‌ام، نسیمی که با موهای گیسویم بازی می‌کند.
بگوی مطرب یاران بیار زمزمه‌ای
بنال بلبل مستان که بس خوش آوازی
هوش مصنوعی: بگو به مطرب که دوستان را بیاورد و آهنگی بنوازد، مثل ناله بلبل مست که چه موزون و دلکش می‌خواند.
که گفته است که صد دل به غمزه‌ای ببری
هزار صید به یک تاختن بیندازی
هوش مصنوعی: گفته می‌شود که با یک اشاره جذاب می‌توان قلب‌های زیادی را تسخیر کرد و در یک لحظه، بسیاری را به دام محبت انداخت.
ز لطف لفظ شکربار گفته سعدی
شدم غلام همه شاعران شیرازی
هوش مصنوعی: به خاطر زیبایی و شیرینی کلمات سعدی، من خود را بنده و خدمتگذار همه شاعران شیرازی می‌دانم.

خوانش ها

غزل ۵۷۶ به خوانش حمیدرضا محمدی
غزل شمارهٔ ۵۷۶ به خوانش عندلیب
غزل شمارهٔ ۵۷۶ به خوانش فاطمه زندی
غزل شمارهٔ ۵۷۶ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۵۷۶ به خوانش سعیده تهرانی‌نسب

حاشیه ها

1392/04/24 00:06
شکوه

گلاله به معنی کلاله یا دسته مو مجعد پیشانی است اما !جایی خوانده ام که گلاله بالشی بوده که زنان زیر لباس بر روی سرینشان میبستند تا بزرگتر جلوه کند

1392/11/31 05:01

کلاله هم چنین بخش زبرین مادگی گل است همان که دانه‌ی گرده را به خویش می خواند تا میوه و دانه به بار آوردو در این غزل البته مراد کلاله‌ی گیسوست.

1396/01/31 21:03
وفایی

بیت ششم :
غلام باد صبایم کدام باد صبا
که با کلاله جعدت همی کند بازی
بیت هفتم :
بکوب مطرب یاران بیار زمزمه ای
بنال بلبل مستان که بس خوش آوازی
منبع : نسخه استاد فروغی

1396/01/31 21:03
وفایی

مطالب غیر مرتبط ننویسید .
سعدی می گوید اگر کلاله مشکین ز رخ براندازی ...
رخ چه ربطی به باسن داره ؟!
در ضمن این مطلبی که شما نوشتید در هیچ منبعی و کتابی یافت نشد . خود شما هم نتوانستید بگویید کجا خوانده اید . احتمالا شنیده اید ، نخوانده اید . من حدس می زنم یک جور لهجه محلی است .از مادر بزرگتان شنیده اید

1396/01/31 23:03
گمنام-۱

خیر جناب وفایی
یک جور لهجه محلی نیست 0 (کلاله، غلاله ،گلاله) در فرهنگی معتبر آمده است و شکوه تنها برای یاد آوری دیگر مانای آن به درستی بدان اشاره کرده است.
دیگر اینکه باسن لگن است و با آنچه مورد نظر شماست تفاوت دارد. و سرانجام؛
ای کاش منظورتان را به زبانی بهتر بیان می فرمودید..

1396/10/18 19:01

«گلاله» در مصرع اول بیت اول به استناد نسخه چاپی تصحیح فروغی با «کلاله» جایگزین شد.

1396/10/19 02:01
۷

کلاله و گلاله هر دو یکی است و منسوب به کلال یا گلال که همان تاج سر است و در جنوب و غرب گلال گویند چنانچه شانه به سر یا هدهد را گلالی گویند
خلاصه هر دو یکی است و آن هم به معنی کاکل و تاج و چکاد سر
مو یا پر که دسته شده است.
اگر کلاله مشکین ز رخ براندازی=اگر موی مشکین بسته شده را از رخ کنار بزنی

1396/10/19 02:01
۷

ویرایش:دسته نه بسته
البته دسته ای که میتواند بسته هم باشد

1398/08/25 18:10
ذبیح اله

به حسن خال و بناگوش اگر نگاه کنی
نظر تو با قد و بالای خود نیندازی
این بیت باید در ارتباط با دو بیت بالاتر معنا شود در آن دو بیت تمام و کمال قد و بالای معشوق را ستوده حالا یک تبصره زده است.
با آن همه خصایص مثبت که قد و بالای تو دارد اما اگر به زیبایی صورتت نگاه کنی قد و بالایت در مقابل آن به حساب نمی آید.
درسته قد و بالایت منحصر به فرد است اما در مقابل زیبایی صورتت به حساب نمی آید

1403/10/07 00:01
جلال ارغوانی

قبل تو سعدی سخن نهفته بود همچون راز

تو راز سخنی گشتی وسخن سرای هر رازی