گنجور
سعدی شیرازیسعدی

غزل شمارهٔ ۵۴۸

دانی چه گفت مرا آن بلبل سحری
تو خود چه آدمیی کز عشق بی‌خبری
اشتر به شعر عرب در حالت است و طرب
گر ذوق نیست تو را کژطبع جانوری
من هرگز از تو نظر با خویشتن نکنم
بیننده تن ندهد هرگز به بی بصری
از بس که در نظرم خوب آمدی صنما
هر جا که می‌نگرم گویی که در نظری
دیگر نگه نکنم بالای سرو چمن
دیگر صفت نکنم رفتار کبک دری
کبک این چنین نرود سرو این چنین نچمد
طاووس را نرسد پیش تو جلوه گری
هر گه که می‌گذری من در تو می‌نگرم
کز حسن قامت خود با کس نمی‌نگری
از بس که فتنه شوم بر رفتنت نه عجب
بر خویشتن تو ز ما صد بار فتنه‌تری
باری به حکم کرم بر حال ما بنگر
کافتد که بار دگر بر خاک ما گذری
سعدی به جور و جفا مهر از تو برنکند
من خاک پای توام ور خون من بخوری
غزل شمارهٔ ۵۴۷: خانه صاحب نظران می‌بریغزل شمارهٔ ۵۴۹: دانمت آستین چرا پیش جمال می‌بری

اطلاعات

وزن: مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن (بسیط مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دانی چه گفت مرا آن بلبل سحری
تو خود چه آدمیی کز عشق بی‌خبری
هوش مصنوعی: بلبل سحری به من پیامی داد و گفت که تو چه آدمی هستی که از عشق بی‌خبری.
اشتر به شعر عرب در حالت است و طرب
گر ذوق نیست تو را کژطبع جانوری
هوش مصنوعی: شتر در شعر عرب در حال شادی و سرزندگی است، اما اگر تو ذوق نداشته باشی، نشان‌دهنده‌ی طبیعت نامطلوب تو خواهد بود.
من هرگز از تو نظر با خویشتن نکنم
بیننده تن ندهد هرگز به بی بصری
هوش مصنوعی: من هرگز به خودم نگاه نمی‌کنم، چون بیننده واقعی هرگز تسلیم ناتوانی نمی‌شود.
از بس که در نظرم خوب آمدی صنما
هر جا که می‌نگرم گویی که در نظری
هوش مصنوعی: به خاطر زیبایی‌ات، ای معشوق، هر جا که نگاه می‌کنم، انگار که در هر نگاه تو را می‌بینم.
دیگر نگه نکنم بالای سرو چمن
دیگر صفت نکنم رفتار کبک دری
هوش مصنوعی: دیگر به تماشای قامت زیبا و بلند درختان چمن نمی‌نشینم و دیگر رفتارهای نرم و لطیف مانند کبک دری را انجام نخواهم داد.
کبک این چنین نرود سرو این چنین نچمد
طاووس را نرسد پیش تو جلوه گری
هوش مصنوعی: کبک به این شکل پرواز نمی‌کند و سرو هم این‌گونه خم نمی‌شود. طاووس نیز نمی‌تواند در مقابل تو خود را به نمایش بگذارد.
هر گه که می‌گذری من در تو می‌نگرم
کز حسن قامت خود با کس نمی‌نگری
هوش مصنوعی: هر بار که از کنار من می‌گذری، من به تو نگاه می‌کنم، چرا که تو به زیبایی قامت خود هیچ توجهی به دیگران نداری.
از بس که فتنه شوم بر رفتنت نه عجب
بر خویشتن تو ز ما صد بار فتنه‌تری
هوش مصنوعی: از آن‌جایی که من از رفتن تو دچار آشفتگی و پریشانی شده‌ام، تعجبی ندارد که تو نسبت به خودت و ما بسیار بیشتر از آنچه که من دچار فتنه و آشفتگی هستم، ناآرامی.
باری به حکم کرم بر حال ما بنگر
کافتد که بار دگر بر خاک ما گذری
هوش مصنوعی: به خاطر لطف و بخشش شما، نگاهی به وضعیت ما بیندازید و ببینید که آیا دوباره فرصتی برای عبور از کنار ما فراهم می‌شود.
سعدی به جور و جفا مهر از تو برنکند
من خاک پای توام ور خون من بخوری
هوش مصنوعی: به رغم تمام ظلم‌ها و بی‌وفایی‌هایت، هرگز از محبت و عشق به تو دست نمی‌کشم. من در برابر تو humble و مطیع هستم، حتی اگر جانم را بگیری.

خوانش ها

غزل ۵۴۸ به خوانش حمیدرضا محمدی
غزل شمارهٔ ۵۴۸ به خوانش عندلیب
غزل ۵۴۸ به خوانش سید علی علوی
غزل شمارهٔ ۵۴۸ به خوانش محسن لیله‌کوهی
غزل شمارهٔ ۵۴۸ به خوانش سعیده تهرانی‌نسب
غزل شمارهٔ ۵۴۸ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۵۴۸ به خوانش فاطمه زندی
غزل شمارهٔ ۵۴۸ به خوانش سهیل قاسمی

حاشیه ها

1389/12/20 10:02
شاهین کوه منایی

من خاک پای توام ور خون بنده بخوری

1389/12/20 10:02
شاهین کوه منایی

من خاک پای توام ور خون بنده بخوری

1394/01/14 14:04
احسان

کبکی چنین نرود **سروی چنین نچمد**طاووس را نرسد پیش تو جلوه گری

1395/11/28 21:01
سجاد ۶۸

بسیط مخبون خیلی وزن دشواری است و با جست و جوی اشعار در همین سایت هم می فهمیم که بین شاعران مشهور کسی شعری در این وزن نسروده، آقای الهی قمشه ای در سخنرانی شان تاکید داشتند که معنای نوآوری و ابداع این است که از وزن های جدید و استفاده نشده در شعر استفاده کنیم نه این که کلا وزن را برداریم! و این از جمله وزن هایی است که شاید از دست شاعران در رفته و فقط یک غزل توسط سعدی گفته شده، علاوه بر وزن دقیق و جذاب انتخاب و تکرار کلمات هم فوق العاده است ( مثلا دیگر نظر نکنم بالای سرو چمن 3و3 کلمه = دیگر صفت نکنم رفتار کبک دری 3و3 کلمه که در ادبیات بهش ترصیع می گویند)

1397/07/06 23:10
ایرانی

الحق که سرودن غزل در چنین وزنی خیلی دشواره و این کار سخت فقط از عهده استاد سخن سعدی بر می آید نه کس دیگه ای.

1398/07/14 00:10
متین

سلام علیکم . وزن شعر اشتباه مشخص شده ...
وزن این شعر( مفعول مفتعلن مفعول مفتعلن )وزنی نزدیک به مستفعلن فع لن مستفعلن فع لن( بسیط مخبون ) است . (در واقع مستفعلن فَعَلن)

1398/11/29 18:01
کوروش شفیعی

درود بر پارسی زبانان.
آقای متین، خوندن وزن به هر طریقی که وجود داشته باشد، مشکلی ندارد. اما این شعر بر وزن همون مستفعلن فع لن هست. هرچند به اون صورت هم خونده میشه. این نوع وزن یکی از کمیاب ترین اوزان فارسی هست و سعدی هم به دلیل همین نوآوری هایش در شعر، برجسته شده. همچنین در خوندن شعر، باید زیبا هم باشه، خود شما این شعر رو با وزنی که نوشتید بخونید و بعد از هر رکن توقف کنید، نتیجه؟ چیز جالبی نمیشه، اما وقتی با ارکان مستفعلن فع لن و توقف هایش بخونید، بسیار شیواتر و زیباتر به گوش میرسه

1398/12/25 23:02
ادیب الکتبا

در جواب جناب سجاد باید بگم که مولانا هم با این وزن شعر سرودن
البته به جز این دو شاعر کس دیگری که با این وزن سروده باشه رو سراغ
ندارم؛ دکتر شمیسا مولوی و حافظ رو برای استفاده از وزن های بدیع
و خلق وزن معرفی میکند.

1399/05/01 14:08
امیرحسین

برای خوانش بنظرم bekhari در بیت آخر برای بخوری خوب است

1400/01/12 13:04
فرشاد

درود بر همه
در جواب جناب آقای متین و جناب آقای کوروش باید گفت که وزن این شعر قابلیت دو گونه دسته بندی هجایی را دارد و هر دو وزن 《مستفعلن فَعَلُن مستفعلن فَعَلُن》و 《 مفعول مفتعلن مفعول مفتعلن 》 برای این شعر درست می باشد و فقط بستگی به دید ما دارد که چگونه دسته بندی کنیم

1402/02/28 02:04
امیرالملک

اشعار وزن بسیط مخبون را اگر با آهنگ خاص خود بخوانیم بسیار دل نشین میشود.

هنگام خواندن حتما دو رکن اول را با مکثی کوتاه از دو رکن دوم جدا کنیم، مولانا وقتی در مصرعی می گوید: ((این شمع و خانه منم، این دام و دانه منم)) بر آهنگ درست این وزن تاکید می کند.

البته این وزن در شعر عرب بسیار دلنشین تر می نماید. متنبی بزرگ در این وزن شاهکارهایی ساخته. در مرثیه خواهر صیف الدوله چنین می سراید

یا اُختَ خیرِ اخِ، یا بنتَ خیرِ ابِ...

1403/10/06 11:01
جلال ارغوانی

حور وپری به  دیده درآیند در عالم

سعدی به پیش تو کجا کنند جلوه گری