عفاک الله در بیت سوم، به معنای همان خدا پدرت را بیامرزد است که معنا اینگونه می شود «خدا پدرت را بیامرزد خوب گفتی» البته اصل معنای تحت اللفظی می شود «خدا از تو درگذرد» است اما اصطلاحا در زبان فارسی همان پدرت را بیامرزد می شود.

1-در بیت سوم این غزل در برخی نسخ معتبر به جای " کرم کردی" دو واژه ی " کم کردی" آمده است که با توجه به بروز اشکال در وزن شعر هنگام خواندن " کرم کردی" ... گویا گونه ی دومین، یعنی: " کم کردی " زیباتر و سخته تر می نماید.... تا دیگران را چه پسند آید و آن سرایشگر بی همال شیرازی به کگدام خرسندتر باشد ( کدامین بر زبان خود او آمده باشد!)
2-در دومین مصرع از واپسین بیت نیز " ناریک و ضعیف " دور از معناست و درست آنست که آن بزرگمرد گفته باشد: باریک و نخیف" چرا که چراغ های پیه سوز کهن هنگام به پایان رسیدن سوخن شان(روغن) شعله ایی باریکتر و نحیف می داشته اند . تاریکتر بودن شعله منطقی نیست.....

آرام جان با صدای استاد محمد رضا شجریان

مصرع اول بیت پنجم عنایت با من اولی تر که "تا دیدم" جفا دیدم
محمدرضا شجریان اینطور میخونه
تا دیدم به جای تآدیب

عفاک الله
عفوک الله>عفوت کند خدا
به زبان امروزی=بابا دمت گرم
یا همان (تو نمیری یا بمیری و به جان تو)
بدم گفتی و خرسندم عفاک الله نکو گفتی=تو نمیری از بدگویی ات خرسندم=بابا دمت گرم که بدم گفتی بیخیال
چه شکر گویمت ای خیل غم عفاک اﷲ
که روز بی کسی آخر نمی روی ز سرم

عنایت با من اولیتر که تأدیب جفا دیدم
گل افشان بر سر من کن که خارم در قدم کردی
عنایت با من هم بهتر که تأدیب و جفا دیدم
گل افشان بر سر من کن که خارم در قدم کردی

زها ! زه
قلم بر بی دلان گفتی نخواهم راند ، و هم راندی
جفا بر عاشقان گفتی نخواهم کرد ، و هم کردی

استاد شجریان در آرام جان اینگونه اجرا کرده‌اند؛
عنایت با من اولیتر که "تا دیدم" جفا دیدم

در دیوان غزلیات سعدی به تصحیح فروغی، در پاورقی این شعر درباره بیت عنایت با من اولیتر "تا دیدم" به جای "تادیب" ذکر شده است. هرچند هم در متن اصلی واژه "تادیب" استفاده شده است.

آقای lnikman nishabouri فرمایش شما کاملاً درست است در همین نسخه ی خطی پیوست نیز باریک آمده است.

خسرو آواز ایران، استاد محمدرضا شجریان بزرگ، در آلبوم آرام جان از این غزل سعدی استفاده نمودند و مانند دیگر اجرا ها، به زیبایی خوانده اند.
آلبوم آرام جان، ساز و آواز

در بخش آخر مصراع اولِ بیتِ اول ، اشتباهاً به جایِ "غَمَت کردی" ، غم کردی وارد نشده ؟ 

چون، "غم کردی" وزنِ شعر رو به هم میزنه...

صورت دیگر مصرع اوّل این بیت حافظ (اگر دشنام فرمایی و گر نفرین، دعا گویم - جوابِ تلخ می‌زیبد، لبِ لعلِ شکرخا را):

حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳ » اگر دشنام فرمایی و گر نفرین، ...

در نسخه‌ها این است: «بدم گفتیَ و خرسندم، عفاک الله نکو گفتی» که نقل از همین بیت سعدی است.

نقل از شرح صوتی دکتر محمدرضا ضیاء بر غزل حافظ

دهد سعدی شیرین گو زهجر تلخ شیرین جان

زاحوالش چه می پرسی  سخن چون با عدم کردی؟