گفت از این نوع شکایت که تو داری سعدی
به
گفت از این نوع حکایت که تو داری سعدی

درد عشقست ندانم که چه درمان سازم
به
درد عشقست و ندانم به چه درمان سازم
---
پاسخ: با تشکر، متن با تصحیح فروغی مقابله شد؛ یکسان است، لذا جهت یکدست ماندن متن تغییری اعمال نشد و پیشنهادهای شما را به عنوان بدل در حاشیه نگاه می‌داریم.

"ماجرای دل دیوانه" : "حکایت"
عشقست [و] ندانم به چه درمان سازم : یعنی "با چه درمان سازم"

فکر کنم این بیت هم باید باشد
درد پنهان فراغت ز تحمل بگذشت
ورنه از دل نرسیدی به زبان آوازم

بیت دوم را بدین صورت دیده ام:
گر بخواهی که بخویی دلم، امروز بجوی
ورنه، بسیار بجویی و نیابی بازم

و البته بجویی که به سهو بخوبی نوشته شذ

بیت دوم به زیبایی روی سنگ مزار استاد جلال تاج اصفهانی حک شده...

استاد محمد رضا شجریان این غزل را در اجرای خصوصی "روز وصال"بسیار زیبا اجرا نموده اند

سلام حمزه جان مهربان.
اجرای خصوصی روز وصل نه روز وصال
البته اونجا در شور اجرا شه
قطعه دیگری هم هست که استاد تاج اصفهانی به همراه استاد محجوبی این قطعه را در همایون اجرا کردن.
استاد ایرج هم فکر کنم اجراش کرده باشن

سلام
اقای عباس مشرف عزیز،اون بیت در یک غزل دیگست ک مرحوم تاج اصفهانی به عمد میان این شعر خوندن

لطفا وزن شعرو اصلاح کنید. شعر اولش با هجای بلند شروع میشه نه با هجای کوتاه. پس بنابر این وزن صحیح شعر : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن میباشد.
با تشکر.

سلام به همه دوستان
من یک جرای زیبا (صوتی) استاد ایرج در یک محفل خصوصی شنیده ام
استادشریف هم هنرنمایی خیرکننده ای دارن
که بخاطر قدر دانی از تاج اصفهانی خوانده است

"ماجرای دل دیوانه" مشخصا حکایت است نه شکایت "گفت از این نوع حکایت که تو داری سعدی" (ماجرا=حکایت) درجای دیگر سعدی به صراحت گفته: "طبیب از من بجان آمد که سعدی قصه کوته کن - که دردت را نمی دانم برون از صبر درمانی". دوباره: ماجرا=حکایت=قصه. بنابراین "شکایت" واقعا با مضمونی که سعدی درنظرداشته، نمی خواند.
"به چه درمان سازم" از طرف طبیب گفته می شود. طبیب دنبال روشی مشخص برای درمان است. درمانی که با (به) آن درد را درمان کند. درجای دیگر سعدی گفته است "که دردت را نمی دانم برون از صبر درمانی". (صبر=روش پیشنهادی برای درمان). بنابراین در "که چه درمان سازم"، مانند عبارت "چه چاره سازم"، گویی طبیب باید روشی را برای درمان "بسازد"(کشف/اختراع کند). بنظر می آید که سعدی به طبیب طعنه می زند که دنبال روشهای از قبل معلوم و آماده برای عشق است (یعنی درواقع، دنبال کشف به معنی کلی کلمه نیست). بنابراین فکر می کنم "به چه درمان سازم" درستتر است. درضمن باتاکید بهتری و بیشتری هم می تواند خوانده شود (تاکید بر عبارت "به چه" یعنی "با چه" یا "چه جوری" درحالیکه "که چه" دو کلمه است؛ حرف ربط "که" و تاکید تنها می ماند برروی عبارت "چه درمان"؛ درحالیکه "درمان سازم" دراینجا فعل است و باید با تاکید خاص خود خوانده شود. یعنی عبارت "که چه"، بوضوح دو تاکید و مکث در مصراع را به یکی می کاهد). این نکات ریز مهم است، چون باعث می شود که شعر سعدی، شعر سعدی شود و متفاوت با کار دیگران.

با سلام و عرض ادب بر ادیبان و لبیبان.
آنچه دوستان محشا کرده اند، خواندم. به رأی این حقیر، مگر نه تا بوده از درد، شکایت کرده اند و می کنند و نه حکایت؟!! لااقل و در حالتی خوش بینانه ابتدا شاکی اند و بعد حاکی. تا بوده، دردمند از درد خود نالان و شاکی بوده و شکایت برده. حالا یا از جور درد تن یا روان به طبیب، یا از درد ظلمی و یا تضییع حقی بر مستولیش، نه حکایت!! اینجا هم سعدی از درد دلش شکایت می برد بر طبیب. حتی اگر برای روشن شدن درد برای طبیب حکایت کنی، باز همان است که از درد بر او شکایت بردی! به عقیده بنده در اینجا جایگاه واژه شکایت، بجاتر و استوارتر می نماید تا حکایت.
امعان نظر در قیاس واژگان شعری را ارج می نهم.

در پاسخ به مطلب نوشته شده توسط جناب پیام
تو همین کانتکستی که شما فرمودید هم به نظر حکایت درست هست، چون وقتی بیمار به طبیب مراجعه میکنه شرح حال خودش رو به طبیب ارایه میکنه که خب طبیعتا شرح حال به نوعی همون حکایت گفتن هست

گر توانی که بجویی دلم امروز بجوی
 و رنه بسیار بجویی و نیابی بازم
گر به اتش بریم صد ره و بیرون اری
زر نابم که همان باشم اگر بگدازم
سره نویسان کجایند یاد بگیرند

ایسروده زیر نیز شاهکاراست
همچو چنگم سر تسلیم و ارادت در پیش
تو به هر ضرب که خواهی بزن و بنوازم
-
میزنم و نوازمت گر تو به چنگم افتدی

استاد ایرج  به همراهی تار استاد فرهنگ شریف در برنامه بزم شاعران (تهیه کنندگی مهدی سهیلی) سال 1343 این آهنگ را به زیبایی تمام اجرا کرده اند

تا که آوار شده خانه سعدی زغمت

به جهان است به جان تو بلند آوازم