گنجور

غزل شمارهٔ ۳۶۸

دل پیش تو و دیده به جای دگرستم
تا خصم نداند که تو را می‌نگرستم
روزی به درآیم من از این پرده ناموس
هر جا که بتی چون تو ببینم بپرستم
المنة لله که دلم صید غمی شد
کز خوردن غم‌های پراکنده برستم
آن عهد که گفتی نکنم مهر فراموش
بشکستی و من بر سر پیمان درستم
تا ذوق درونم خبری می‌دهد از دوست
از طعنه دشمن به خدا گر خبرستم
می‌خواستمت پیشکشی لایق خدمت
جان نیک حقیر است ندانم چه فرستم
چون نیک بدیدم که نداری سر سعدی
بر بخت بخندیدم و بر خود بگرستم

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دل پیش تو و دیده به جای دگرستم
تا خصم نداند که تو را می‌نگرستم
هوش مصنوعی: من قلبم را به تو سپرده‌ام، اما چشمانم را به جای دیگری می‌دوزم تا دشمن متوجه نشود که به تو نگاه می‌کنم.
روزی به درآیم من از این پرده ناموس
هر جا که بتی چون تو ببینم بپرستم
هوش مصنوعی: روزی به دنیای بیرون می‌آیم و هر جایی که معشوقی مانند تو ببینم، او را مورد احترام و ستایش قرار می‌دهم.
المنة لله که دلم صید غمی شد
کز خوردن غم‌های پراکنده برستم
هوش مصنوعی: خوشحالم که دل من به دام غمی افتاد که از تحمل غم‌های متعدد رهایی یافته‌ام.
آن عهد که گفتی نکنم مهر فراموش
بشکستی و من بر سر پیمان درستم
هوش مصنوعی: آن قرار و قولی که تو گفتی فراموش نمیکنم، خودت آن را شکستی و من همچنان به وعده‌ام پایبند ماندم.
تا ذوق درونم خبری می‌دهد از دوست
از طعنه دشمن به خدا گر خبرستم
هوش مصنوعی: به خاطر احساس شوق و اشتیاقی که در درونم وجود دارد، اگر از دوستی خبری بیابم، حتی اگر دشمن به من طعنه بزند، برایم مسئله‌ای نخواهد بود.
می‌خواستمت پیشکشی لایق خدمت
جان نیک حقیر است ندانم چه فرستم
هوش مصنوعی: می‌خواستم که هدیه‌ای مناسب برای تو بیاورم، اما جانم کم‌ارزش است و نمی‌دانم چه چیزی باید از تو درخواست کنم.
چون نیک بدیدم که نداری سر سعدی
بر بخت بخندیدم و بر خود بگرستم
هوش مصنوعی: وقتی خوب نگاه کردم و دیدم که سعدی تو را ندارد، بر شانس خود خندیدم و بر حال خود گریستم.

خوانش ها

غزل ۳۶۸ به خوانش حمیدرضا محمدی
غزل شمارهٔ ۳۶۸ به خوانش محسن لیله‌کوهی
غزل شمارهٔ ۳۶۸ به خوانش عندلیب
غزل شمارهٔ ۳۶۸ به خوانش سعیده تهرانی‌نسب
غزل شمارهٔ ۳۶۸ به خوانش سهیل قاسمی
غزل شمارهٔ ۳۶۸ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۳۶۸ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1393/02/16 05:05
دکتر ترابی

دل پیش تو و دیده به جای دگرستم
تا خلق نبینند ترا می نگرستم.
نیز ثبت إشده است.

1393/07/07 20:10
ستاره

دل "سوی" تو و دیده به جای دگرستم...
هم اینکه حرف س در اینجا واژآرایی دارد و هم دیده نمی تواند پیش کسی باشد، اما هم دل و هم دیده کی توانند به سوی کسی باشند.

1395/02/07 20:05
علیرضا محدثی

در ارتباط با بیت ششم :
می‌خواستمت پیشکشی لایق خدمت
جان نیک حقیرست ندانم چه فرستم
به نظر می سرد واژه ی " نیک " در مصرع دوم ، هیچ نسبت محتوایی نداشته و زاید است و احتمالا برای نشان دادن عظمت معشوق ، " نیز " صحیح تر باشد . کما این که در لغتنامه ی دهخدا نیز ، ذیل لغت " لایق " ، همین بیت سعدی را بدین صورت آورده است :
" میخواستمت پیشکشی لایق خدمت
جان نیز حقیر است ندانم چه فرستم . "

1395/02/08 14:05
روفیا

خیر علیرضای گرامی
این نیک پیش از صفت به معنای حسابی است،
جان هدیه ای حسابی حقیر است،
این نیک در حقیقت قید است، قیدی که کیفیت صفت راتعیین می کند، در زبان انگلیسی نیز دقیقا چونان زبان پارسی گاهی واژه pretty که به معنای نیک و خوب و زیباست پیش از صفت به کار میرود،
I'm pretty sure
یا
Pretty good
در زبان انگلیسی هنگامی میخواهیم صفت کسی یا چیزی را توصیف کنیم پیش از آن از قید استفاده میکنیم.
مثلا وقتی میخواهیم بگوییم او به طرز غیرمنتظره ای آراسته بود میگوییم:
She was unexpectedly tidy.
یا میخواهیم بگوییم من به طور کامل با تو موافق هستم میگوییم:
I am fully agree with u.
این مثال ها را آوردم تا بگویم واژه نیک در اینجا دقیقا همین کارکرد را دارد:
کاملا حقیر، به گونه ای غیر قابل انکار حقیر.

1403/05/04 20:08
فاطمه rezaie

درود بر شما روفیای فرهیخته👌🙏

1395/02/08 17:05
گمنام

جان نیک حقیر است، ندانم چه فرستم
نیک در این نیم بیت جای قید مقدار " بسیار " را گرفته است.
برای پیشکش خدمت تو ، حتا جان بسیار کوچک می نماید. اغراق شاعرانه است ، چه گمان نمی رود شاعر چیزی گرانبها تر از جان میداشته است. و شاعران البته ازین گونه خالی بندی ها بسیار در چنته داشته و دارند

1395/12/20 02:03
وفایی

خیر روفیای گرامی
معنی نیک در فرهنگ معین : 1- خوب و نیکو 2- زیبا 3- سعد 4- شخص نیکوکار 5- بسیار ، سخت 6- تمام ، کامل 7- خوبی ، نیکی
جان نیک حقیرست یعنی جان بسیار حقیرست
و چون نیک بدیدم .... یعنی وقتی کاملا و به یقین دیدم که سر سعدی نداری...
در مورد pretty هم دوباره : خیر !
pretty دارای دو معنی است : وقتی صفت باشد یعنی جذاب و زیبا و ...و وقتی قید باشد به معنای خیلی یا کاملا است .
I am pretty sure
معنی اش نمی شود من به زیبایی مطمئنم ! بلکه می شود : من کاملا مطمئنم .
و یا pretty good معنی اش نمی شود به زیبایی خوب بلکه می شود : خیلی خوب .
اما من فقط یک معنایی را نفهمیدم : آوردن کلمات انگلیسی و ترجمه کردن آنها در ذیل اشعار پارسی ، چه معنایی دارد ؟ ! محتاج بودن به اظهار فضل ؟ ... یا پز دادن الکی ؟ ... یا ...؟

1403/09/21 08:11
هویدا

اینهمه خصم و تحقیر؟ به چه دلیل؟

این سوال و جواب شما چه معنایی داشت؟ اظهار فضل؟ عقده گشایی؟ یا ...؟ لطفا دقیقا مشخص کنید.

گیرم که کلمات انگلیسی و معنی کلمات انکلیسی در زیر شعر پارسی گفته شده، خب که چه؟ به کجای ادبیات برخورد؟ رگ غیرت باد کرده شما برای چه بود؟

1398/03/11 05:06
مهدی

@علیرضا محدثی
@ستاره
جان نیک حقیر است؛ به این معنی است که جان هم به درستی/به راستی/بسیار حقیر است.
کلمه "نیک" به این مصرع چنان قوامی می بخشد که واژگانی مانند نیز/لیک در این امر ناتوانند.

1398/03/11 05:06
مهدی

در جای دیگر هم سعدی از این واژه (نیک) استفاده کرده است:
"دشمن این نیک پسندد که تو گیری کم دوست"
"نیک پسندد" به این معنی است که بسیار مورد پسند اوست.

1402/04/09 05:07
احسان چراغی

دو بیت که مضمون مشترک با بیت سوم این غزل دارند:

 

بند همه غم‌های جهان بر دل من بود

در بند تو افتادم و از جمله برستم

 

غم عشق آمد و غم‌های دگر پاک ببرد

سوزنی باید کز پای برآرد خاری

 

1403/10/05 10:01
جلال ارغوانی

 

کس نیست چو  دلبر به صفا ، من که ندیدم

کس نیست چو سعدی به سخن ، من دگرستم