گنجور
سعدی شیرازیسعدی

غزل شمارهٔ ۳۵۳

رفیق مهربان و یار همدم
همه کس دوست می‌دارند و من هم
نظر با نیکوان رسمیست معهود
نه این بدعت من آوردم به عالم
تو گر دعوی کنی پرهیزگاری
مصدق دارمت والله اعلم
و گر گویی که میل خاطرم نیست
من این دعوی نمی‌دارم مسلم
حدیث عشق اگر گویی گناه است
گناه اول ز حوا بود و آدم
گرفتار کمند ماه رویان
نه از مدحش خبر باشد نه از ذم
چو دست مهربان بر سینه‌ی ریش
به گیتی در ندارم هیچ مرهم
بگردان ساقیا جام لبالب
بیاموز از فلک دور دمادم
اگر دانی که دنیا غم نیرزد
به روی دوستان خوش باش و خرم
غنیمت دان اگر دانی که هر روز
ز عمر مانده روزی می‌شود کم
منه دل بر سرای عمر سعدی
که بنیادش نه بنیادیست محکم
برو شادی کن ای یار دل افروز
چو خاکت می‌خورد چندین مخور غم
غزل شمارهٔ ۳۵۲: جانا هزاران آفرین بر جانت از سر تا قدمغزل شمارهٔ ۳۵۴: وقت‌ها یک دم برآسودی تنم

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

رفیق مهربان و یار همدم
همه کس دوست می‌دارند و من هم
هوش مصنوعی: همه به دوست و رفیق مهربان و یار همدم علاقه دارند و من نیز همین حس را دارم.
نظر با نیکوان رسمیست معهود
نه این بدعت من آوردم به عالم
هوش مصنوعی: نگاه به نیکوکاران سنتی است که همیشه وجود داشته، اما من این نوآوری را به دنیا آورده‌ام.
تو گر دعوی کنی پرهیزگاری
مصدق دارمت والله اعلم
هوش مصنوعی: اگر تو ادعای پرهیزگاری کنی، من هم به تو اطمینان می‌کنم، اما خدا بهتر می‌داند.
و گر گویی که میل خاطرم نیست
من این دعوی نمی‌دارم مسلم
هوش مصنوعی: اگر بگویی که من به تو علاقه‌ای ندارم، من این ادعا را قبول نمی‌کنم.
حدیث عشق اگر گویی گناه است
گناه اول ز حوا بود و آدم
هوش مصنوعی: اگر در مورد عشق صحبت کنی، به نوعی گناه به حساب می‌آید. اما باید گفت که اولین گناه هم مربوط به حوا و آدم بود.
گرفتار کمند ماه رویان
نه از مدحش خبر باشد نه از ذم
هوش مصنوعی: در دام زیبایی و جذابیت چهره‌های معشوقان گرفتار شدم، نه به خاطر ستایش آنهاست و نه به خاطر به زبان آوردن عیوبشان.
چو دست مهربان بر سینه‌ی ریش
به گیتی در ندارم هیچ مرهم
هوش مصنوعی: وقتی که دست محبت بر سینه‌ی رنج‌دیده‌ای می‌نهاد، در سراسر جهان درمانی برای دردهای خود نمی‌یافتم.
بگردان ساقیا جام لبالب
بیاموز از فلک دور دمادم
هوش مصنوعی: ای ساقی، جام پر را به من بده و از آسمان بیاموز که همیشه در حال چرخش و تغییر است.
اگر دانی که دنیا غم نیرزد
به روی دوستان خوش باش و خرم
هوش مصنوعی: اگر می‌دانی که دنیا ارزش غم و اندوه را ندارد، پس به روی دوستانت خوش باشید و زندگی را شاداب و خرم دنبال کنید.
غنیمت دان اگر دانی که هر روز
ز عمر مانده روزی می‌شود کم
هوش مصنوعی: اگر می‌دانی که هر روز از عمرت کم می‌شود، قدر هر روز را بدان و از آن بهره‌ور باش.
منه دل بر سرای عمر سعدی
که بنیادش نه بنیادیست محکم
هوش مصنوعی: دل خود را به زندگی سعدی خوش نکن، زیرا این زندگی پایه‌های مستحکم و پایداری ندارد.
برو شادی کن ای یار دل افروز
چو خاکت می‌خورد چندین مخور غم
هوش مصنوعی: ای دوست دلنشین، برو و شادی کن، زیرا وقتی که خاکت می‌شود، دیگر جایی برای غم خوردن نیست.

خوانش ها

غزل ۳۵۳ به خوانش حمیدرضا محمدی
غزل ۳۵۳ به خوانش عندلیب
غزل شمارهٔ ۳۵۳ به خوانش محسن لیله‌کوهی
غزل شمارهٔ ۳۵۳ به خوانش سعیده تهرانی‌نسب
غزل شمارهٔ ۳۵۳ به خوانش سهیل قاسمی
غزل شمارهٔ ۳۵۳ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۳۵۳ به خوانش فاطمه زندی

آهنگ ها

این شعر را چه کسی در کدام آهنگ خوانده است؟

"تصنیف سه گاه ۱"
با صدای سالار عقیلی (آلبوم عاشقی)
"تصنیف سه گاه ۲"
با صدای سالار عقیلی (آلبوم عاشقی)

حاشیه ها

1391/12/24 10:02
hasan

باسلام
در صورت امکان از کسره فتحه ضمه حداقل برای لغات عربی با یک دیکته و چند معنی استفاده شود.
با عرض ارادت واحترام- حسن ارومیه

1396/01/29 13:03
۷

در منظور موافق روی در هم
همه کس دوست میدارند و من هم
هر آنچ این را بود، آن را مھیا
هر آنچ آن را بود، این را مسلم
رفیق حجره و گرمابه و کوی
به صحرا با هم و در خانه بر هم
مقدم در موخر برده تا ناف
دگر بار این موخر، آن مقدم
اگر دانی که دنیا غم نیرزد
به روی دوستان، خوش باش و خرم
حجاب نام و ننگ از پیش بردار
که محرم گون نپوشاند ز محرم
وصال دوستان میخ است و دیوار
حدیث دشمنان باد است و پرچم
اگر محکم ببندی بند شلوار
هنوزت عقد صحبت نیست محکم
دو دست و هر دو زانو بر زمین نه
اگر پشتی به خدمت میکنی خم
هر آنک از پشت آدمزاد، ناچار
َرود بر پشت فرزندان آدم
طریقت خواهی از سعدی بیاموز
ره این است ای برادر تا جھنم

1396/03/13 14:06
فرهاد باقری

بسیار زیبا

1396/03/13 14:06
فرهاد باقری

بسیار زیبا

1396/04/07 12:07
همیرضا

بیت 3 و 4 «تو گر دعوی کنی پرهیزگاری-مصدق دارمت والله اعلم-وگر گویی که میل خاطرم نیست-من این دعوی نمی‌دارم مسلم» به هم ربط دارند.
می‌گوید اگر تو به عنوان دلیل دوری از نظر با نیکورویان (بیت 2) عنوان کنی که این کار را از روی پرهیزکاری نمی‌کنم قبول می‌کنم (مصدَّق به فتح دال یعنی کسی که حرفش راست پنداشته شده و تصدیق شده) اما اگر عنوان کنی که میل به این کار ندارم این دلیل را نمی‌پذیرم.

1397/07/04 14:10
ایرانی

ابیات سوم و چهارم این غزل زیبا خطاب به صوفیان پرهیزگار و خشک دماغ و زاهدان ریایی میباشد :
تو گر دعوی کنی پرهیزگاری
مصدق دارمت والله اعلم
و گر گویی که میل خاطرم نیست
من این دعوی نمی‌دارم مسلم.

1397/07/04 14:10
امین

کل این غزل شاهکار ، نمایانگر عرفان شاعرانه ی رندانه ی سعدی هست که سعدی فرزانه و بزرگوار با رندی تمام به زبان ساده ( سهل و ممتنع ) مخصوص بخود سروده اند و چقدر زیبا و تاثیر گذار و رندانه هست.

1403/10/06 00:01
جلال ارغوانی

عجب نبود که ناطق لال گردد

که سعدی در سخن گردید خاتم