گنجور

غزل شمارهٔ ۲۴۷

با دوست باش گر همه آفاق دشمنند
کاو مرهم است اگر دگران نیش می‌زنند
ای صورتی که پیش تو خوبان روزگار
همچون طلسم پای خجالت به دامنند
یک بامداد اگر بخرامی به بوستان
بینی که سرو را ز لب جوی برکنند
تلخ است پیش طایفه‌ای جور خوبروی
از معتقد شنو که شکر می‌پراکنند
ای متقی گر اهل دلی دیده‌ها بدوز
کاینان به دل ربودن مردم معینند
یا پرده‌ای به چشم تأمل فروگذار
یا دل بنه که پرده ز کارت برافکنند
جانم دریغ نیست ولیکن دل ضعیف
صندوق سر توست نخواهم که بشکنند
حسن تو نادر است در این عهد و شعر من
من چشم بر تو و همگان گوش بر منند
گویی جمال دوست که بیند چنان که اوست
الا به راه دیده سعدی نظر کنند

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

با دوست باش گر همه آفاق دشمنند
کاو مرهم است اگر دگران نیش می‌زنند
هوش مصنوعی: با دوستان همراهی کن حتی اگر همه جهان دشمن باشند، زیرا او همچون دارویی است که وقتی دیگران به تو آسیب می‌زنند، تو را تسکین می‌دهد.
ای صورتی که پیش تو خوبان روزگار
همچون طلسم پای خجالت به دامنند
هوش مصنوعی: ای زیبایی که در برابر تو، زیبایانی که در تمام زمان‌ها وجود دارند، به خاطر شرم و حیا، مانند طلسمی برای خود جمع شده‌اند و نمی‌توانند به تو نزدیک شوند.
یک بامداد اگر بخرامی به بوستان
بینی که سرو را ز لب جوی برکنند
هوش مصنوعی: اگر در صبح زود به باغ بروی، می‌بینی که سروها را از کنار جوی آب می‌چینند.
تلخ است پیش طایفه‌ای جور خوبروی
از معتقد شنو که شکر می‌پراکنند
هوش مصنوعی: دردناک است که در دیدار با گروهی از زیبا رویان، از ناسازگاری آنها با دیگران آگاه باشی. به عقیده افرادی که چنین وضعیتی را تجربه کرده‌اند، آنها به رغم ظاهری جذاب، سخنانی می‌گویند که شیرینی را در دل مخاطب نپراکند.
ای متقی گر اهل دلی دیده‌ها بدوز
کاینان به دل ربودن مردم معینند
هوش مصنوعی: ای پرهیزکار، اگر اهل دل هستی و درک عمیقی داری، باید چشمانت را به دل‌ها بدوزی؛ چرا که معانی و احساسات واقعی، در دل‌ها جای دارند و می‌توانند افراد را تحت تأثیر قرار دهند.
یا پرده‌ای به چشم تأمل فروگذار
یا دل بنه که پرده ز کارت برافکنند
هوش مصنوعی: یا به چشمانت دقت کن و موضوع را به‌خوبی بررسی کن، یا اگر فکر می‌کنی نمی‌توانی تحمل کنی، بهتر است دل را از این موضوع کنار بکنی، چون حقیقت ممکن است پرده‌پوشی‌های خود را کنار بزند.
جانم دریغ نیست ولیکن دل ضعیف
صندوق سر توست نخواهم که بشکنند
هوش مصنوعی: روح من ارزش زیادی ندارد، اما دل من که بر مدار تو می‌چرخد، بسیار ظریف و آسیب‌پذیر است و نمی‌خواهم که آن را بشکنند.
حسن تو نادر است در این عهد و شعر من
من چشم بر تو و همگان گوش بر منند
هوش مصنوعی: زیبایی تو در این زمان کم‌نظیر است و شعر من به این موضوع اشاره دارد؛ من به تو نگاه می‌کنم و دیگران به کلام من گوش می‌دهند.
گویی جمال دوست که بیند چنان که اوست
الا به راه دیده سعدی نظر کنند
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که زیبایی دوست را تنها کسانی می‌توانند به درستی درک کنند که از مسیر چشم سعدی به آن بنگرند.

خوانش ها

غزل ۲۴۷ به خوانش حمیدرضا محمدی
غزل ۲۴۷ به خوانش مهدی سروری
غزل ۲۴۷ به خوانش محسن لیله‌کوهی
غزل ۲۴۷ به خوانش سعیده تهرانی‌نسب
غزل ۲۴۷ به خوانش پری ساتکنی عندلیب
غزل شمارهٔ ۲۴۷ به خوانش تناز پیراسته
غزل شمارهٔ ۲۴۷ به خوانش سهیل قاسمی
غزل شمارهٔ ۲۴۷ به خوانش محمدرضا مومن نژاد
غزل شمارهٔ ۲۴۷ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۲۴۷ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1394/04/30 20:06
۷

جانم دریغ نیست ولیکن دل ضعیف
صندوق سر توست نخواهم که بشکنند

سعدی در غزل وقتی رند فروتن است ودیگر فروتن رند و سوار بر آبهای بیکران ادب موج سواری میکند.

1394/04/30 20:06
۷

ای متقی گر اهل دلی دیده‌ها بدوز
کاینان به دل ربودن مردم معینند
امر به معروف و نهی از منکر به این گویند.

با دوست باش گر همه آفاق دشمنند
کو مرهمست اگر دگران نیش می‌زنند

1394/09/01 15:12
میلاد۸

این غزل رو در مایه ی افشاری ، تاج اصفهانی زیبا اجرا کرده.

1395/05/23 11:07
ارش

این بیت رو معنی کنید دوستان
تلخست پیش طایفه‌ای جور خوبروی
از معتقد شنو که شکر می‌پراکنند

1395/05/07 18:08
گمنام

آرش گرامی،
می فرماید ، برخی نا عاشقان ، جور خوبرویان را تلخ می انگارند، تلخ می بینند.
به مهر ورزان راستین گوش بسپار ، که نوش شکر پراکنی آنرا چشیده اند..
........من چشم بر تو و همگان گوش بر من اند !

1395/07/27 11:09
بهناز

یاران سعدی شناس بیت 5 را چگونه شرح می دهید؟
ای متقی گر اهل دلی دیده ها بدوز ...

1395/11/26 18:01
همیرضا

این که «طلسم» در بیت دوم چه نقشی دارد برای من مبهم است. تنها چیزی که به ذهنم می‌رسد این است که در مقابل «صورت» در مصرع اول آمده باشد و به نوعی به معنای جنس اصل و با اصالت (صورت؟) در مقابل جنس تقلبی و جعلی و محصول یا ابزار جادو (طلسم؟) به کار رفته باشد.
دوستان نظری دارند؟

1395/11/26 20:01
۷

آنچنانی که هر یک از خوبان روزگار از سر غم و غبطه بسان مجسمه در گوشه ای خشک و بیجان کز گرفته باشد.
پای خجالت به دامنند=زانوی غم بغل داشتن

1395/11/26 22:01
حسین ۱

حمید رضا جان
کمی متفاوت از شما
گویا می گوید:مثل اینست که همه ی زیبا رویان جهان در مقابل صورت زیبای تو طلسم شده اند و شرمنده ،
ماندگار باشی

1397/03/24 12:05
احسان

خانم بهناز ...
ای سالک ، اگر اهل دل هستی ، خوب با چشم دل تماشا کن و دل بسپار ، که کارِ خوبان روزگار ، دلبری ست ...

1397/03/24 16:05
ن،ن

ای متقی گر اهل دلی دیده‌ها بدوز
کاینان به دل ربودن مردم معینند
اگر اهل دلی و پرهیز گار ، چشم درویش کن ، که کار خوبرویان دلبری ست

1399/07/01 00:10
علی خطیبی

چرا «بشکنند»؟!
با «بشکند» رندانه‌تر نمی‌شد؟!

1403/10/28 00:12
جلال ارغوانی

گفتی به سعدی خوش گو برو از خیال من

عشاق چگونه بگو ،دل ز خیال تو برکنند؟

1404/01/03 21:04
سفید

 

جانم دریغ نیست ولیکن دل ضعیف 

صندوق سر توست نخواهم که بشکنند...