اطلاعات
وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
حُسن تو دایم بدین قرار نمانَد
مست تو جاوید در خمار نمانَد
حسن: در لغت به معنی جمال و زیبایی است و در
اصطلاح عرفا، کمال ذات احدیت را گویند که
مستند است به حدیث نبوى ان الله جميل و يحب الجمال (خداوند زیباست و زیبایی را
دوست می دارد). عرفا در سخنان خود بارها به حسن الهی اشاره کردهاند. / مست: بیخویش و عاشق / خمار: ۶۹٫۳ / تناسب: مست، خمار / معنی: زیبایی تو همیشه بدین شکل باقی
نخواهد ماند و آن کسی که از می عشق تو سرمست است همیشه در خُمار این مستی به سر
نخواهد برد. - منبع: شرح غزلهای سعدی
ای گل خندان نوشکفته نگه دار
خاطر بلبل؛ که نوبهار نماند
گل و بلبل: -> 114/8 / خاطر: دل / خاطر نگه
داشتن: مواظبت کردن، مراعات نمودن / نوبهار: به ۲۲٫۸ / تناسب: گل، بلبل، نوشکفته،
نوبهار / استعارهٔ مصرّحه: بيت با علاقهٔ مشابهت در معنای مجازی به کار رفته است. / معنی: ای گل تازهشکفته،
خاطر و درون بلبل عاشق را حفظ کن؛ زیرا همیشه نوبهار نمیماند که بلبلی باشد و به
تو عشق ورزد. - منبع: شرح غزلهای سعدی
حسن دلاویز پنجهایست نگارین
تا به قیامت بر او نگار نماند
دلاویز: دلانگیز و دلفریب، مطلوب و دلخواه /
نگارین: زیبا و آراسته / نگار: آب و رنگ، زیبا و جمال / جناس زاید: نگار، نگارین /
تشبیه: حسن معشوق به پنجهای زیبا و آراسته مانند شده است. / معنی: زیبایی دلربا و
دلنشین مثل دستی است که با حنا بر آن نقشی نهاده باشند و معلوم است که این نقش تا
قیامت بر روی آن نمیماند؛ یعنی جمال تو هم زوالپذیر است. - منبع: شرح غزلهای سعدی
عاقبت از ما غبار ماند زنهار
تا ز تو بر خاطری غبار نماند
زنهار: ۱۳٫۹ / کنایه: غبار
از کسی ماندن (نیست و نابود شدن). بر خاطر کسی غبار
نماندن (کدورت و ملالتی بر دل کسی نگذاشتن)
/ معنی: سرانجام از ما چیزی جز گرد و غبار باقی نخواهد ماند. بپرهیز از اینکه از
تو بر خاطر کسی غبار نشیند! - منبع: شرح غزلهای سعدی
پار گذشت آن چه دیدی از غم و شادی
بگذرد امسال و همچو پار نماند
پار: سال گذشته / تضاد: غم و شادی، امسال و پار / نوعی
ردالصدر على العجز: پار / معنی: سال پیش سپری شد و تمام غم و شادی امسال هم
مثل غم و شادی سالهای پیشین خواهد گذشت. - منبع: شرح غزلهای سعدی
هم بدهد دور روزگار، مرادت
ور ندهد دور روزگار نماند
آرایهٔ تکرار: دور روزگار / معنی: گذر عمر و دور
روزگار تو را به آرزویت میرساند، اگر هم چنین نشود، خود روزگار هم نمیماند و سپری
خواهد شد. - منبع: شرح غزلهای سعدی
سعدیِ شوریده، بیقرار چرایی؟
در پی چیزی که برقرار نماند
بیقرار: آن که آرام و قرار ندارد، ناشکیبا / کنایه: شوریده
(دل از دستداده، عاشق) / تناسب: شوریده،
بیقرار / معنی: ای سعدی پریشان خاطر، برای چیزی که پایدار نیست و برقرار نمیماند،
چرا بیتاب و قراری؟ - منبع: شرح غزلهای سعدی
شیوه عشق اختیار اهل ادب نیست
بل چو قضا آید اختیار نماند
بل: اگر به فتح خوانده شود، حرف اضراب است که برای
عدول از حکمی به حکم دیگر به کار میرود،
بلکه؛ و اگر به کسر خوانده شود، کوتاه شدهٔ بهل است به معنی بگذار و
رها کن / قضا: حکم الهی، سرنوشت / اختیار: ۱۳٫۵ / معنی: اهل ادب خردمندانه رفتار
میکنند و طریق عشق را برنمیگزینند؛ اما وقتی حکم تقدیر بر عاشق شدن باشد، اهل ادب
هم اختیار از کف خواهند داد. - منبع: شرح غزلهای سعدی / دکتر محمدرضا برزگر خالقی / دکتر تورج عقدایی
حاشیه ها
بسیار زیبا است
خدا بر این بزرگمرد رحمت کناد :
که فرمود
عاقبت از ما غبار ماند زنهار
تا زتو بر خاطری غبار نماند
اجرای ساز و آواز این شعر در برنامه ی 472 گلهای رنگارنگ
برنامه برگ سبز شماره 36 دستگاه شور با صدای ادیب خوانساری و همراهی پرویز یاحقی
پیوند به وبگاه بیرونی
صدیق تعریف/چهار مضراب کرشمه
1396/08/31 16:10
کامران امینی
اجرای بسیار زیبای استاد ادیب خوانساری همراه با ویولن پرویز یاحقی در نوجوانی ، این آواز در دستگاه شور اجرا شده و در واقع مرجعی برای خوانندگان آواز در دستگاه شور است..
بعد از قرنها هنوز حزن انگیز ترین بیت غزل پارسی...عاقبت از ما غبار ماند زنهار
تا زتو بر خاطری غبار نماند
درود بر شما
بانو هنگامه اخوان ابیاتی از این غزل رو در کنسرت لندن اجرا کردن
لطفا نام بانو را در بین هنرمندان اضافه کنید
اجرای خصوصی فرهنگ شریف و بدیعی و محمودی خوانساری.عااااااالی
1400/09/18 10:12
سید سراج حمیدی
آواز استاد بنان با همراهی تار استاد شهناز (اجرایی خصوصی در سال ۱۳۵۸) از این غزل زیبا بسیار شنیدنیست.
1401/04/30 23:06
سهراب اصفهانی
یک آواز خصوصی بسیار زیبا از استاد بنان با تار استاد شهناز با خوانش این شعر وجود دارد و البته اجرای استاد ادیب فوق العاده زیباست
1402/04/29 03:06
یزدانپناه عسکری
7- سعدی شوریده بیقرار چرایی - در پی چیزی که برقرار نماند
***
[سهراب سپهری]
و اگر مرگ نبود دست ما در پی چیزی میگشت.
***
[یزدانپناه عسکری]
مرگ پایان دادن به خواستهها است و رنج جستجو را برمیدارد.
________
هشت کتاب ، سهراب سپهری – تهران : انتشارات طهوری 1385- صفحه 294
1403/10/27 00:12
جلال ارغوانی
گفته سعدی بهار سخنهاست
غم نخور ای یار که بهار نماند
سعدی