کسی که روی تو دیدست حال من داند

اگر به دست کند اینجا به چه معنی است؟

بیت 4
اگر به دست کند باغبان چنین سروی
به دست کردن به معنی فراهم کردن، به دست آوردن به نمونه های دیگر توجه کنید:
غزل 320 سعدی
یاری به دست کن که به امید راحتش
واجب کند که صبر کنی بر جراحتش
ناصر خسرو
چو چیزی به دست کرد و قوی گشت
گر تو بدو بنگری چو شیر بغرد
انی واژهٔ مرکب امروزه کاربرد ندارد فقط در متن های قدیم آن را داریم

درود
این مصرع
چه حاجتست به شمشیر قتل عاشق را
یجا دیدم اینجوریه
چه حاجتست به شمشیر قتل عاجز را

از مصرع بعدیش چنین برداشتی نمیشه کرد. مشابه این ابیات در غزلیات سعدی وجود دارن و برمبنای همون ها هم اگه بخوایم نتیجه بگیریم "عاشق" صحیح تر مینماید. مضافا لطفا منبع رو ذکر کنید.

نه هر که گوش کند معنی سخن داند...
عالی.

چه روزها به شب آورد جان منتظرم
به بوی آن که شبی با تو روز گرداند.
در بعضی نسخه ها بجای جان منتظرم در مصرع اول چشم منتظرم آمده و این بهتر است چرا که انتظار با چشم ارتباط معنایی قوی دارد تا با جان.

کسی که روی تو دیده است حال من نداند
که هر که دل بتو پرداخت صبر نتواند
صحیح است .
از کتاب خطی قدیمی مقایسه کردم

چه روزها بشب آورد جان و منتظر است
ببوی آنکه شبی با تو روز گرداند

#غزل شمارۀ_۲۱۹

وزن غزل:مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن

(مجتث مثمن مخبون محذوف)

    ‌                       

۱_کسی که رویِ تو دیده ست حال ِ من داند

که هر که دل به تو پرداخت، صبر نتواند

دل به کسی پرداختن:کنایه عاشق بودن، دل به کسی دادن.

آن کس که به صورت تو نگاه کرده است می داند من دچار چه حالی هستم.

۲_مگر تو روی بپوشی؛ و گر نه ممکن نیست

که آدمی که تو بیند، نظر بپوشاند

تنها تو باید صورت زیبای خودت را از دیده ها پنهان کنی و گر نه ممکن نیست، کسی تو را ببیند و عاشق تو نشود.

۳_هر آفریده که چشمش بر آن جمال افتاد،

دلش ببخشد و بر جانت آفرین خواند

هر مخلوقی که چشمش بر آن صورت زیبا افتاد، دلش را بر او بخشید، و به تحسین اینهمه زیبایی پرداخت.  

۴_اگر به دست کُنَد باغ‌بان چنین سروی،

چه جای چشمه که بر چشم‌ها ت بنشاند

به دست کردن :کنایه از به دست آوردن است.چه جای چشمه :این چنین سروی را دیگر کنار جوی و چشمه نمی نشاند، بلکه آن را روی چشم خود می نشاند.

۵_چه روزها به شب آورد جان ِ منتظر م

به بویِ آن که شبی با تو روز گرداند

چه روز ها به« امید »با تو بودن به سر نرساندم  

۶_به چند حیله شبی در فراق روز کُنَم

و گر نبینمت آن روز هم به شب ماند

چقدر با حیله و مکر از دوری تو خودم را فریب دهم، واگر نبینمت روز برایم مانند شب است

۷_جفا و سلطنتت می‌رسد؛ ولی مپسند

که گر سوار برانَد، پیاده درمانَد

سلطنت:غلبه، قدرت.جفا می رسد: تو قادری که با من بی مهری کنی و بر من ستم روا داریغ

عاشق چون پیاده و معشوق چون سواره، اگر سواره بر مرکب بتازد، پیاده عاجز و ناتوان است. 

۸_به دست ِ رحمت‌ام از خاک ِ آستان بَردار

که گر بیفکنی‌ام، کس به هیچ نستاند

دست رحمت:اضافه ی استعاری، دست مهربانی.

از خاک برداشتن:کنایه از نواختن گرامی داشتن ، به جایی رساندن.

آستان: بخش پایین چهار چوب در که روی زمین قرار دارد، درگاه.

افکندم :در معنای مجازی خوار کردن.

به هیچ قیمت نستاندن: به کم ترین قیمت هم نخریدن و به اصطلاح مفت گران بودن به کنایه یعنی کوچک ترین ارزشی برای کسی قابل نبودن.معنی بیت: من سر بر درگاه تو نهاده ام مرا گرامی بدار،زیرا اگر تو خوارم کنی دیگر هیچ کس ارزشی برای من قابل نخواهد بود.

۹_چه حاجت است به شمشیر قتل ِ عاشق را

حدیث دوست ِ بگویش، که جان برافشاند

برای کشتن معشوق نیاز به شمشیر نیست کافی ست که پیغام معشوق را به او بگویید تا جان خود را نثار کند.

۱۰_پیام ِ اهلِ دل است این خبر که سعدی داد 

نه هر که گوش کند معنیِ سخن داند

  اهل دل : صاحب دل.اهل ذوق و معرفت.

تنها اهل ذوق معنی سخنان من را می دانند، نه هرکس فقط شنید و معنی آن را درک نکرد 

             شرح :محمدعلی فروغی ،حبیب یغمایی

سعدی : به چه کار آیدت ز گُل طبقی ؟

از گلستان ِ ما بِبَر طبقی 

شاد و تندرست باشید .

به عشق قسم که کس چو سعدی نیست

که عشق در دل ودیده وسخن بگنجاند