دراین غزل دو تک مصرع در تصحیح فروغی وچود دارد که درج نشده وبرای حفظ اصالت این سایت خوب بهتر است گنجانده شود :
بیت دوم تک مصرع اول
نیکویی خوی کن که نرگس مست .
مصر دوم خالی است.
در بیت سوم مصرع اول خالی است ومصرع دوم:
زهره وقت سحر نمی تابد ‏‎ ‎

نیکویی خوی کن که نرگس مست // بهر هر بی بصر نمی تابد
هر پسینی به بام جلوه نما // زهره وقت سحر نمی‌تابد

دوست عزیز این دو بیت را در کدام نسخه پیدا کردید؟؟

دلیل نبود این دو مصرع در این غزل چه هست ؟ 

من در کتابی هم که به تصحیح فروغی دارم متاسفانه این دو مصرع درج نشده ! 

وزن : فاعلاتن مفاعلن فع لن 

۱_پیش رویت قمر نمی تابد 

خور ز حُکم تو سر نمی تابد 

معنی بیت اول : پیش چهره ء تابانت ماه از تابش باز می ماند و خورشید هم از حکم تو سر پیچی نمی کند .[خور: خورشید / کنایه : سر تابیدن ( روی گردانیدن ، نا فرمانی کردن  ) /تشبیه تفضیلی : روی به قمر و قدرت معشوق به خورشید و برتری معشوق بر این دو ]

۲_ نیکویی خوی کن ، که نرگس مست 

.....  معنی : نیکویی را خوی و منش خویش قرار بده ، زیرا که نرگس مست...[نرگس : ---->بیت ششم غزل نود/ استعاره ء مصرّحه : نرگس مست (چشم خمار معشوق )

۳_.....    زُهره وقت سحر نمی تابد 

زهره : ---> بیت چهارم غزل ۱۳۳

" در بعضی نسخه ها این دو مصراع را یک بیت کرده اند ، ولی از یک نسخه چنین استنباط شد که دو بیت بوده  و از هر یک مصراعی ساقط شده .در نسخه های چاپی شعر را چنین نوشته اند : با درخشندگی چشم خوشت       زهره وقت سحر نمی تابد 

و این غزل در نسخ بسیار قدیم نیست ‌" مرحوم حبیب یغمایی این غزل را الحاقی و مشکوک می داند "

معنی : زهره در سحر گاهان نمی تابد 

۴_آتش اندر درون شب بنشست 

که تنورم مگر نمی تابد 

معنی بیت چهارم : از آنجا که سینه ء سوزانم روشنی ندارد ، آتش درون شب (خورشید )هم نمی تابد و روشنایی نمی بخشد .[ مگر : قید تاکید است ، همانا ، به درستی / حسن تعلیل : نبودن روشنایی در شب به دلیل نتابیدن تنور سینهء سعدی است .]

۵_بار عشقت کجا کشد دل من 

که قضا و قدر  نمی تابد ؟

معنی بیت : بار عشق تو را که حتی قضا و قدر هم از تحمل آن عاجزند ، دل من چگونه به دوش کشد و حمل کند ؟ [ قضا و قدر : حکم الهی ، سرنوشت / تابیدن : تحمل کردن /تشبیه : عشق به بار (اضافه ء تشبیهی)]

ناوک غمزه بر دل سعدی 

مزن ای جان ، چو بر نمی تابد 

معنی : ای جان ، تیر غمزه ات را بر دل سعدی مزن ، زیرا قادر به تحمل آن نیست .

[ ناوک : تیر کوچک / غمزه : ناز و عشوه ، اشاره به چشم و ابرو / تابیدن : تحمل کردن /تشبیه : غمزه به ناوک ]

منبع : شرح غزلهای سعدی 

دکتر محمدرضا برزگر خالقی 

دکتر تورج عقدایی 

سعدی : به چه کار آیدت ز گُل طبقی ؟

از گلستان ِ ما بِبَر طبقی 

شاد و تندرست باشید ..

پیش رویت قمر نمی تابد

خور ز حکم تو سر نمی تابد

نیکویی خوی کن که نرگس مست

(بر تو با کین و شر نمی تابد

دم غنیمت بدان،زمان بشناس)

زهره وقت سحر نمی تابد

همچو  سعدی اندر عشق

آفتابی دگر نمی تابد