یه نکته جالب! اسم من کامران محبوبیه!
به تازگی متوجه شدم که سعدی توی بیت چهارم همین غزل اسم و فامیل منو (توی یک مصراع!!!) به کار برده!!!
خیلی برام جالب بود و به این تشابه افتخار میکنم

5. انسان: مردمک چشم

دوستان اگر موافق باشند میخواهم بدعتی بگذارم که نظر دوستان را در مورد شاه بیت هر یک از غزلهای سعدی جویا شوم . به سلیقۀ بنده شاه بیت این غزل
این بیت است : - درد عشق از تندرستی خوشترست - گر چه بیش از صبر درمانیش نیست

با سلام
مصرع " گر دلی داری به دلبندی بده "
را شادروان عبدالعلی وزیری یصورت زیر با آواز اجرا کرده اند :
گر دلی داری به دلداری سپار

درود بر روح بلند و بی همتای سعدی
عارفان درویش صاحب درد را
پادشا خوانند اگر نانیش نیست
نظر به اینکه حرف "ه"در مصرع دوم از کلمه پادشاه حذف شده و این کلمه رو یک کم غیر معمول کرده این احتمال وجود داره که این کلمه پادشه بوده باشه البته این نظر من هستش .

با سلام 

استاد غزل، در بیت آغازین و بیت انتهایی به نام دو کتابش بوستان و گلستان اشاره کرده است

در بیت دوم «صورت» جناس تام است صورت بستن به معنای پدید آمدن و نقش بستن است و صورت دوم به معنای جسم و کالبد.

سلام

معنی این بیت رو متوجه نشدم:

چشم نابینا زمین و آسمان

زان نمی‌بیند که انسانیش نیست

اگر راهنمایی بفرمایید ممنون میشم

غزل شماره ۱۱۸

وزن : فاعلاتن فاعلاتن فاعلات (بحر رمل مسدّس مقصور عروض )

جانان :معشوق و محبوب همچون جان عزیز 

عیش : خوشی و شادی 

تنگ عیش : تهی دست ،مفلس 

معنی : هرکس محبوبی چون جان عزیز ندارد ،جسمی است بی جان ،همچنانکه هرکس بوستانی برای تفرّج ندارد اندوهگین است.

۲_سرّ عشق :راز و حقیقت عشق 

صورت بستن (کنایه ):به نظر آمدن و تصور کردن 

صورت (تصویر ذهنی )

صورت (چهره ،جسم)

معنی هرکس تصوّری از عشق در ذهن نداشته باشد ،جسمی است بی جان ،یا به روایتی دیگر ..انکه عاشق نیست مرده است.

۳-دلبند : معشوق و اسیر کننده ء دل 

معنی : اگر قلبی برای عشق ورزیدن داری ،آن را به یاری دلبند تقدیم کن ،چرا که آدمی اگر معشوقی نداشته باشد ،مثل سرزمینی است که سلطانی بر آن فرمان نمی راند و به همین دلیل آشفته و پر آشوب است.

۴_کامران :کامیاب و سعادتمند 

سامان : ترتیب و نظام ،مال و ثروت 

دل و سر (به قرینه های اسناد کامرانی و نیکبختی به آنها ).

معنی : چه کامروا و سعادتمند است آن دلی که دلداری دارد و چه خوشبخت است ،سری که در اثر عشق نا به سامان گشته است ،یعنی شوریدگی عاشق عین سعادت اوست .

۵_انسان :مردمک چشم ،مردمک چشم را از آن جهت انسان گویند که بیننده را شکل انسان در آن نظر می آید ،به همین جهت در فارسی مردم و مردمک نیز گویند .(لغت نامه )

بیت با توجه به مضامین بالا در معنای غیر حقیقی خود به کار رفته است 

تناسب :نابینا ،نمی بیند ،انسان (مردمک ).

معنی :علت اینکه چشم نابینا نمی تواند زمین و آسمان را ببیند ،این است که مردمک ندارد ،یعنی دلی،که دلدار ندارد ،مثل چشم بی مردمک توان دیدن ندارد.

۶_درویش :در لغت به معنی خواهنده از درها و گداست،فقیرانی که گدایی کنند و با آواز خویش شعر خوانند و تبر زین بر دوش و پوست حیوانی چون گویفند و امثال آن بر پشت دارند و موی سر دراز و آویخته و موی ریش و سبلت ناپیراسته و ژولیده دارند (یاد داشت مرحوم دهخدا)

کلمه درویش در اصل "درویز"بود ."زا" را به "شین " بدل کرده اند و "در ویز " در اصل "درآویز "بوده ،به معنی آویزنده از در ، چون گدا به وقت سوال از درها می آویزد ،یعنی درها را می گیرد ،لذا گدا را درویش،گفتند .(لغت نامه )

در اصطلاح درویش به معنی کسی است که ترک دنیا کرده باشد و...

درد: احساس نیاز و تمنای شدید برای رسیدن به معشوق .دردِ طلب عشق.

تضاد :درویش ،پادشاه 

معنی :عارفان سالکان اهلِ درد و نیازمندان به عشق را پادشاه نی دانند ،گرچه نانی به سفره نداشته باشند .

۷_فرمان: حکم و دستور .تقابل عقل،و عشق 

معنی داستان و سرگذشت عقل را از عشق پرسیدم ،در جواب گفت :عقل در برابر عشق کاره ای نیست و حکم و فرمانی نمی تواند صادر کند .

۸_بیش : به جز  

تضاد : درد ،تندرستی، درمان 

معنی اگر کسی درد عشق به جان داشته باشد ،حالت او از حالت انسان تندرست و سالم بهتر است،گر چه برای این درد جز شکیبایی درمانی وجود ندارد.

۹_دولت: سعادت و اقبال

معنی هرکس که به زیبا رویی سرخوش و شادمان است گویی به عشق و دوستی پایان ناپذیر دست یافته است.

۱۰_ضلال :گمراهی ،هلاکت و تباهی 

خانه به زندان و تنهایی به ضلال تشبیه شده است.

معنی :هرکس که مثل سعدی گلستانی یا معشوقی زیبا نداشته باشد ،خانه برای او مثل زندان و تنها ماندن او عینِ گمراهی اوست..

برگرفته ازشرح غزلهای سعدی

دکترمحمدرضابرزگر خالقی 

دکترتورج عقدایی

شاد و تندرست باشید ..

سعدی شیرین سخن نیشی زهجران دیده ای

تانبینی وصل ،امیدی به درمانیش نیست