چنان می برم کاسیا سنگ زیر

دعوت به سازش به خوبی در این حکایت احساس میشود ولی سازشی که بر خلاف حکایت های دیگر به سعدی به خاطر خوبی و حتی خوبرویی زن نیست و صرفا به خاطر مسایل جنسی ست

نخیر دقیقا به زن یا مرد بودن شخص اشاره نشده و ممکن است که طرف زن باشد

به شب سنگ بالا یعنی چه؟

زبان استاد سخن همیشه طنز آمیز بوده و اشاره به مسائل جنسی از ارزش گفتار سعدی چیزی کم نمیکنه
اتفاقا زن را به گل تشبیه می کنه که کنایه از زیبایی و مایه انبساط خاطر مرد است و همچنین به درخت مثمر تشبیه می کنه که کنایه از زایش و تداوم زندگی و بهره مندی از زندگی است . در کل نصیحتی که به جوان (منظور مرد جوان) می کند سخن بسیار سنجیده ای است که هنوز بعد از هفت قرن کهنه نشده، میگه زندگی مشترک همینه و نباید انتظار گل بی خار داشته باشی و باید در مقابل آنهمه خوبی ها تحمل عیوب طرف مقابل ارزشش را دارد. این دیدگاه در جامعه مرد سالار آن زمان بسیار پیشرفته و پخته بوده.

کآسیا سنگ زیر: چنانکه سنگ زیرین آسیا بار سنگین می برد
به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل:‌با این سختی (خوی ناسازگارش) بساز و صبر کن

"به شب سنگ بالایی ای خانه سوز" منظور این بوده که شب مثل سنگ رویی آسیاب هستی و بی دغدغه از همسرت لذت میبری و مایه آرامش تو هست در عوض روز سنگ زیرین باش و سختیها رو بخاطر خوبیهایی که ازش دیدی تحمل کن

به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل

این مصرع دقیقا یعنی چی؟ اگر می گفت:

گفتش به سختی بنه ای خواجه دل ، درست بود

اما الان یه جوریه

به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل

منظور استادسعدی چنین بودن البته به گمان من

پیر مرد به مرد جوان گفت که کمی دندان روی جگر بذار و تحمل کن 

اما استاد سخن سعدی این جمله طولانی را در یک مصرع کوتاه جمع کرده 

موفق باشید 

جوانی ز ناسازگاریِ جُفت
بِرِ پیرمردی بنالید و گفت

جوانی که از رفتار نامناسب همسرش ناراحت بود، پیش یک پیرمرد رفت و از سختی‌های زندگی مشترکش شکایت کرد.

گران‌باری از دست این خصمِ چیر
چنان می‌برم کآسیاسنگِ زیر

او گفت: زندگی با این زن برایم مثل این است که همیشه زیر فشار یک سنگ آسیاب سنگین باشم و هیچ راهی برای رهایی نداشته باشم.

به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل
کس از صبر کردن نگردد خجل

پیرمرد به او گفت: تحمل کن و صبور باش، چون هیچ‌کس از صبوری شرمنده نمی‌شود. صبر باعث آرامش و حل مشکلات می‌شود.

به شب سنگ بالایی ای خانه‌سوز
چرا سنگ زیرین نباشی به روز؟

وقتی شب‌ها با همسرت خوشی و لذت را تجربه می‌کنی، چرا روزها نمی‌توانی سختی‌ها و مشکلات زندگی مشترک را تحمل کنی؟

چو از گُلبنی دیده باشی خوشی
روا باشد اَر بارِ خارش کِشی

اگر از یک باغ گل زیبایی و عطر خوشش را لذت می‌بری، پس طبیعی است که گاهی خارهایش را هم تحمل کنی.

درختی که پیوسته بارَش خوری
تحمل کن آنگه که خارَش خوری

وقتی از میوه‌های یک درخت استفاده می‌کنی، باید آماده باشی که گاهی شاخه‌هایش هم به تو آسیب بزنند. یعنی در زندگی مشترک هم باید هم لحظات خوب و هم سختی‌ها را با هم پذیرفت.