گنجور

بخش ۲۲ - حکایت

جوانی ز ناسازگاریِ جُفت
بِرِ پیرمردی بنالید و گفت
گران‌باری از دست این خصمِ چیر
چنان می‌برم کآسیاسنگِ زیر
به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل
کس از صبر کردن نگردد خجل
به شب سنگ بالایی ای خانه‌سوز
چرا سنگ زیرین نباشی به روز؟
چو از گُلبنی دیده باشی خوشی
روا باشد اَر بارِ خارش کِشی
درختی که پیوسته بارَش خوری
تحمل کن آنگه که خارَش خوری

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

جوانی ز ناسازگاریِ جُفت
بِرِ پیرمردی بنالید و گفت
هوش مصنوعی: جوانی به خاطر ناسازگاری و مشکلاتی که با همسرش داشت، نزد یک پیرمرد شکایت کرد و گلایه کرد.
گران‌باری از دست این خصمِ چیر
چنان می‌برم کآسیاسنگِ زیر
هوش مصنوعی: من باری سنگین از وجود این دشمن ماهر را به دوش می‌کشم، مانند سنگی که زیر آب است و در زیر فشار قرار دارد.
به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل
کس از صبر کردن نگردد خجل
هوش مصنوعی: با سختی و زحمت به او گفت: ای آقا، دل هیچ‌کس از صبر کردن شرمنده نمی‌شود.
به شب سنگ بالایی ای خانه‌سوز
چرا سنگ زیرین نباشی به روز؟
هوش مصنوعی: در شب تاریک و هولناک، ای ویرانگر خانه، چرا در روز روشن و آرام، به پشتیبانی و سکونت در زیر نیستی؟
چو از گُلبنی دیده باشی خوشی
روا باشد اَر بارِ خارش کِشی
هوش مصنوعی: وقتی زیبایی را در گل‌ها دیده‌ای، جایز است که خوشحال باشی حتی اگر درد و مشکلاتی را هم تحمل کنی.
درختی که پیوسته بارَش خوری
تحمل کن آنگه که خارَش خوری
هوش مصنوعی: درختی که همواره میوه‌هایش را می‌خوری، باید تحمل کنی زمانی که نیز خارهایش را می‌زنی.

خوانش ها

بخش ۲۲ - حکایت به خوانش حمیدرضا محمدی
بخش ۲۲ - حکایت به خوانش عندلیب
بخش ۲۲ - حکایت به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1391/06/29 21:08
م.جدیدی

چنان می برم کاسیا سنگ زیر

1392/02/29 22:04
علیرضا

دعوت به سازش به خوبی در این حکایت احساس میشود ولی سازشی که بر خلاف حکایت های دیگر به سعدی به خاطر خوبی و حتی خوبرویی زن نیست و صرفا به خاطر مسایل جنسی ست

1393/06/10 22:09
ابوالفضل

نخیر دقیقا به زن یا مرد بودن شخص اشاره نشده و ممکن است که طرف زن باشد

1401/03/09 09:06
سید حمید حسینی کیا

سلام

نظر شما غیر واقع است. قطعا مخاطب پیر، مرد بوده

1395/05/05 05:08
Zar

به شب سنگ بالا یعنی چه؟

1403/06/29 03:08
هادی مختاری

دوست نازنین، اگر مفهوم این «به شب سنگ بالا» رو نفهمیدی ، بقول دیگر شاعر عزیز نصف عمرت برفناست... یعنی همه این شعر هست و این عبارت «به شب سنگ بالا» و عبارت و مفهوم قرینه آن در بیت بعد «به روز سنگ زیرین».... دیوانه کننده‌س این قدرت بیان و بازی با کلمات شیخ اجل... میفرماید که تو اگر شب مثل سنگ رویی(سنگ بالا) ی آسیاب، با اون هیکل گنده و سنگین میفتی روی زنت و ترتیبش رو در اون حالت میدی( تو رو و اون زیر)، پس به تلافی در هنگام روز تو سنگ زیر باش( کنایه از صبر و تحمل)... اگر شب سنگ رو هستی، روز سنگ زیر باش.... 

حال کردی؟؟؟؟ شُش‌ت حال اومد؟؟؟ درود بر تو سعدی بزرگ و صدهزاربار شکر که زبان مادری من فارسی‌ هست که اینها رو بخونم و بفهمم و لذت ببرم...

هادی مختاری... آخرین شبهای غربت... بازگشت به ایران در هفته آینده بعد از ۲۵ سال دوری و اقامت در شهر خیس لندن و... این نوشته بماند اینجا و این خط بر دیوار گنجور به یادگار امشب... ۲۹ آگوست ۲۰۲۴، شارجه، امارات متحده عربی

1397/05/20 01:08
عارف

زبان استاد سخن همیشه طنز آمیز بوده و اشاره به مسائل جنسی از ارزش گفتار سعدی چیزی کم نمیکنه
اتفاقا زن را به گل تشبیه می کنه که کنایه از زیبایی و مایه انبساط خاطر مرد است و همچنین به درخت مثمر تشبیه می کنه که کنایه از زایش و تداوم زندگی و بهره مندی از زندگی است . در کل نصیحتی که به جوان (منظور مرد جوان) می کند سخن بسیار سنجیده ای است که هنوز بعد از هفت قرن کهنه نشده، میگه زندگی مشترک همینه و نباید انتظار گل بی خار داشته باشی و باید در مقابل آنهمه خوبی ها تحمل عیوب طرف مقابل ارزشش را دارد. این دیدگاه در جامعه مرد سالار آن زمان بسیار پیشرفته و پخته بوده.

1399/02/09 04:05
نگار بهشتی پور

کآسیا سنگ زیر: چنانکه سنگ زیرین آسیا بار سنگین می برد
به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل:‌با این سختی (خوی ناسازگارش) بساز و صبر کن

1399/07/10 20:10
msn

"به شب سنگ بالایی ای خانه سوز" منظور این بوده که شب مثل سنگ رویی آسیاب هستی و بی دغدغه از همسرت لذت میبری و مایه آرامش تو هست در عوض روز سنگ زیرین باش و سختیها رو بخاطر خوبیهایی که ازش دیدی تحمل کن

1401/03/09 09:06
سید حمید حسینی کیا

به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل

این مصرع دقیقا یعنی چی؟ اگر می گفت:

گفتش به سختی بنه ای خواجه دل ، درست بود

اما الان یه جوریه

1402/11/23 11:01
شایان حداد

اگر مرتب بشود ، قابل فهم است : خواجه گفت دل به سبختی بنه

1403/10/22 17:12
Mebia

به سختی بنه گفتش، ای خواجه، دل

منظور استادسعدی چنین بودن البته به گمان من

پیر مرد به مرد جوان گفت که کمی دندان روی جگر بذار و تحمل کن 

اما استاد سخن سعدی این جمله طولانی را در یک مصرع کوتاه جمع کرده 

موفق باشید