گنجور

بخش ۴ - حکایت

یکی را تب آمد ز صاحبدلان
کسی گفت شکر بخواه از فلان
بگفت ای پسر تلخی مردنم
به از جور روی ترش بردنم
شکر عاقل از دست آن کس نخورد
که روی از تکبر بر او سرکه کرد
مرو از پی هر چه دل خواهدت
که تمکین تن نور جان کاهدت
کند مرد را نفس اماره خوار
اگر هوشمندی عزیزش مدار
اگر هرچه باشد مرادت خوری
ز دوران بسی نامرادی بری
تنور شکم دم به دم تافتن
مصیبت بود روز نایافتن
به تنگی بریزاندت روی رنگ
چو وقت فراخی کنی معده تنگ
کشد مرد پرخواره بار شکم
وگر در نیابد کشد بار غم
شکم بنده بسیار بینی خجل
شکم پیش من تنگ بهتر که دل

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یکی را تب آمد ز صاحبدلان
کسی گفت شکر بخواه از فلان
هوش مصنوعی: شخصی به شدت بیمار شده بود و کسی به او گفت که برای بهبودی‌اش از شخص خاصی شکر و دعا بخواهد.
بگفت ای پسر تلخی مردنم
به از جور روی ترش بردنم
هوش مصنوعی: ای پسر، گفتن این را برسان که مرگ من به مراتب از رنج ناشی از رفتار تلخ و ترش تو بهتر است.
شکر عاقل از دست آن کس نخورد
که روی از تکبر بر او سرکه کرد
هوش مصنوعی: عاقل از کسی که به خاطر تکبرش به او بی‌اعتنایی می‌کند، هرگز قدردانی نخواهد کرد.
مرو از پی هر چه دل خواهدت
که تمکین تن نور جان کاهدت
هوش مصنوعی: به دنبال هر چیزی که دلخواهت است نرو، زیرا تسلیم شدن به تمایلات جسمی جانت را کم‌رنگ می‌کند.
کند مرد را نفس اماره خوار
اگر هوشمندی عزیزش مدار
هوش مصنوعی: نفس اماره بر انسان حکمرانی می‌کند و او را دچار خفت و افت می‌سازد، اما اگر فردی باهوش باشد، باید به حرمت و ارزش او نگاه کند و او را از این ذلت دور نگه دارد.
اگر هرچه باشد مرادت خوری
ز دوران بسی نامرادی بری
هوش مصنوعی: اگر چیزی که می‌خواهی را از لحظه‌های دشواری که تجربه کرده‌ای به دست نیاوری، با نامرادی‌های زیادی مواجه خواهی شد.
تنور شکم دم به دم تافتن
مصیبت بود روز نایافتن
هوش مصنوعی: شکم مثل تنوری است که هر لحظه درد و رنج را شعله‌ور می‌کند و روزی که غذا پیدا نشود، این رنج بیشتر می‌شود.
به تنگی بریزاندت روی رنگ
چو وقت فراخی کنی معده تنگ
هوش مصنوعی: وقتی که چیزی برای خوردن کم و وقت کم‌بودن غذا می‌رسد، شکمت به تنگی می‌افتد، اما وقتی که فرصت و مکان برای خوردن بیشتر داشته باشی، این مشکل برطرف می‌شود.
کشد مرد پرخواره بار شکم
وگر در نیابد کشد بار غم
هوش مصنوعی: مردی که زیاده‌روی می‌کند، بار سنگین شکم خود را حمل می‌کند و اگر نتواند، بار ناراحتی و غم را به دوش می‌کشد.
شکم بنده بسیار بینی خجل
شکم پیش من تنگ بهتر که دل
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به این که انسان ممکن است از ظاهر و ظواهر زندگی دیگران تحت تاثیر قرار گیرد، اما در واقع مسائل درونی و احساسات واقعی از اهمیت بیشتری برخوردارند. در اینجا، به طور خاص، تاکید بر این است که داشتن دل و روحی بزرگ و آزاد ممکن است ارزشش بیشتر از داشتن ظاهری پر و بزرگ باشد. به طور کلی، مهم‌تر از آنچه که در بیرون دیده می‌شود، آنچه در درون فرد وجود دارد و احساسات واقعی اوست.

خوانش ها

بخش ۴ - حکایت به خوانش حمیدرضا محمدی
بخش ۴ - حکایت به خوانش عندلیب
بخش ۴ - حکایت به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1394/05/09 13:08
غلام ربانی عثمانی

بیت سوم،
مصرع : که روی از تکبر بر او سرکه برد
لطفا (سرکه) را نزدیک هم بنویسید تا سر - که خوانده نشود
تشکر