گنجور

بخش ۹ - حکایت

یکی پیرِ درویش در خاک کیش
چه خوش گفت با همسر زشت خویش
چو دست قضا زشت‌رویت سرشت
میندای گلگونه بر روی زشت
که حاصل کند نیکبختی به زور؟
به سرمه که بینا کند چشم کور؟
نیاید نکوکاری از بد رگان
محال است دوزندگی از سگان
همه فیلسوفان یونان و روم
ندانند کرد انگبین از زقوم
ز وحشی نیاید که مردم شود
به سعی اندر او تربیت گم شود
توان پاک‌‎کردن ز زنگ آینه
ولیکن نیاید ز سنگ آینه
به کوشش نروید گل از شاخ بید
نه زنگی به گرمابه گردد سپید
چو رد می‌نگردد خدنگ قضا
سپر نیست مر بنده را جز رضا

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یکی پیرِ درویش در خاک کیش
چه خوش گفت با همسر زشت خویش
هوش مصنوعی: یک درویش پیر در میان خاک، به همسرش که رفتاری نامناسب داشت، جمله‌ای زیبا و دلنشین گفت.
چو دست قضا زشت‌رویت سرشت
میندای گلگونه بر روی زشت
هوش مصنوعی: اگر سرنوشت چهره زیبای تو را نچسبد، نگذار که زیبایی‌ات بر چهره زشت بچسبد.
که حاصل کند نیکبختی به زور؟
به سرمه که بینا کند چشم کور؟
هوش مصنوعی: آیا می‌توان با زور و فشار، سعادت را به دست آورد؟ مانند اینکه بخواهیم با سرمه، چشم کور را بینا کنیم؟
نیاید نکوکاری از بد رگان
محال است دوزندگی از سگان
هوش مصنوعی: عمل نیکو از افرادی که گناهکار هستند به دست نمی‌آید و این کاملاً غیرممکن است که زندگانی از کسانی که در چنگال بدی هستند، شکل بگیرد.
همه فیلسوفان یونان و روم
ندانند کرد انگبین از زقوم
هوش مصنوعی: تمامی فیلسوفان یونان و روم از این موضوع مطلع نیستند که عسل از درخت زقوم به دست می‌آید.
ز وحشی نیاید که مردم شود
به سعی اندر او تربیت گم شود
هوش مصنوعی: از موجودات وحشی نمی‌توان انتظار داشت که به انسان تبدیل شوند، زیرا در تلاش برای تعلیم و تربیت آن‌ها ممکن است جوهره‌ی اصلی‌شان نادیده گرفته شود.
توان پاک‌‎کردن ز زنگ آینه
ولیکن نیاید ز سنگ آینه
هوش مصنوعی: شما می‌توانید آینه را از زنگار پاک کنید، اما نمی‌توانید خود آینه را از سنگ بسازید.
به کوشش نروید گل از شاخ بید
نه زنگی به گرمابه گردد سپید
هوش مصنوعی: با تلاش و کوشش، گل از درخت بید نمی‌روید و هیچ گونه گامی نمی‌تواند آن را از زنگار رها کند و سفید کند.
چو رد می‌نگردد خدنگ قضا
سپر نیست مر بنده را جز رضا
هوش مصنوعی: وقتی تقدیر و سرنوشت یک نفر تغییر نمی‌کند، هیچ چیز جز رضایت او نمی‌تواند به او کمک کند.

خوانش ها

بخش ۹ - حکایت به خوانش حمیدرضا محمدی
بخش ۹ - حکایت به خوانش عندلیب
بخش ۹ - حکایت به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1394/03/28 07:05
حمید سامانی

امانت داری شعر بسیار مهم است و مهمتر اینکه بازنویسی شعر با املای صحیح انجام شود، از جمله حفظ فاصله بین کلمات برای کمک به خوانش درست، در جاهایی استفاده از علامت مکث (ویرگول) برای خوانش صحیح لازم است
در بیت سوم شاعر سؤال از کسی نمیپرسد و انتظار جوابی در آن نیست، تنها یک جمله است که "حالت" سؤالی دارد و هر چند بیت با لحن پرسشی خوانده میشود با این وصف دلیل استفاده از علامت سؤال مناسب و درست نیست
بدرگان معنا ندارد این یک کلمه مرکب است از ترکیب بد + رگان ساخته شده ( رگان جمع است: رگ + ان)، بین بد و رگان بایستی فاصله رعایت شود به این شکل: بد رگان
ز قوم غلط است "زقوم" صحیح است به معنای میوه تلخ دوزخ، بین (ز) و (قوم) فاصله ای نیست
همینطور (گرما به) هم غلط است، بایستی نزدیک هم نوشته شود (گرمابه) به معنای حمام است
مربنده هم بایستی مجزا نوشته شود، "مر" مخفف مگر است، آن را به این صورت تصیح کنید: مر بنده
اشتباه های خیلی زیادی در بسیاری از شعرهای دیگر به چشم میخورد، شما که اینقدر زحمت میکشید کمی بیشتر دقت کنید که اشعار این بزرگان که به زحمت نوشته اند اشکال نداشته باشد، اینها را به شخس واردی و با تجربه اید بدهید که متن آنها را بررسی و تصیح کند

1401/07/01 00:10
مبارکه عابدپور

میندای در مصرع میندای گلگونه بر روی زشت به چه معنیه؟

1402/08/09 16:11
سُلگی قاسم .

 معنی مصرع میندای گلگون به روی زشت... 

 میندای فعل امر است مثل میندیش یا میندای.

میندای از  انداختن می آید که همان شکل دیگر  مینداز است که مخفف  شده و میندای  درآمده 

گلگون همان  غازه یا سرخاب، رنگ و روغنی است  که زنان به صورت می‌مالند 

در واقع سعدی  می‌خواهد بگوید اگر خدا صورت زشتی به تو داده  تو  با  غازه و سرخاب صورت که ظاهر است  سعی نکن زیبا  کنی  به باطن توجه کن و چند شاهد مثال هم می‌آورد:  مثل این که یک  سیاه پوست زنگی با حمام رفتن سفید  نخواهد شد یا یه  زور  گل از شاخ بید   نمی‌روید  طبع و سرشت گل  است  گل می دهد صورت ظاهر  نا زیبا هم   ضمیر  و باطن زیبا هموار کن. با تشکر  قاسم سُلگی 

1402/08/17 16:11
آرش هادی‌زاده

میندای یعنی اندود مکن یعنی نپوشان