بخش ۱۲ - مثل
اطلاعات
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
حاشیه ها
در مقایسه سبک گفتاری سعدی و فردوسی گفته اند که در کلام حماسی بوستان سعدی وجه تعلیمی بر حماسی چیره است و در کلام فردوسی برعکس اولویت با حماسه گویی است و گفته اند اگر بیت خدا (قضا) کشتی آن جا که خواهد برد
وگر ناخدا جامه بر تن درد
را فردوسی می گفت اینگونه می شد:
رود کشتی آنجا که خواهد خدای
وگر جامه برتن درد ناخدای
سلام
این مضمون رو این طوری هم میشه گفت:
بر تن بدرد دو جامه گر ناوخدای
آن جا که بخواهدش، برد ناو، خدای
با سلام
حامد جان از نظر معنی و وزن ایراد دارد.
در باره نوشته آقای میثمی
رود کشتی آنجا که خواهد خدای
وگر جامه برتن درد ناخدای
فعل رود علاوه بر این که با سیاق بیت سعدی درست نیست و باید «برد» باشد از نظر معنی نیز فاقد بار حماسی است زیرا د رحماسه سخن از عمل و فعل توسط فاعل است. که این معنی در فعل «رود » به خوبی «برد » القا نمی شود .
باسلام البته درستش اینه
برد آنجا که کشتی خواهد خدا
وگر جامه برتن دردناخدا
نه یکه کلمه زیاد شده نه یک کلمه کم شده
سلام دوستان
من اون بیت رو اینجوری هم شنیدم
خدا کشتی انجا که خواهد برد
اگر ناخدا جامه بر خویشتن بردرد
و میگن اگه فردوسی این بیت رو میگقت اینجوری بود چرا که به این صورت خدا در اول جمله قرار میگیره
ممنون از همه دوستان و سروران
بی هیچ تردیدی قضا در این بیت نادرست و خدا درست است از دید کلامی خدا و ناخدا در دو مصرع، از باب معنایی که همه از خداوند و مشیت او سخن میگوید و نه از قضا و قدر، مگر که مراد از قضا پروردگار باشدکه دور مینماید.
اما ناو خدا که خداوند کشتی است ، صاحب تام الاختیار در دریا و همین وآژه است که به دلیل کثرت
استعمال و خوش آوایی نا خدا شده است.
اگر افسانۀ خواب سعدی که فردوسی را در خواب دید که اگر من جای تو بودم، بیت تو را به این شکل می سرودم:
برد کشتی آن جا که خواهد خدا(ی)
وگر جامه بر تن درد ناخدا(ی)
درست بوده باشد که نیست، بیت منتسب به فردوسی زیباست. زیرا نه تنها کلماتِ بیت سعدی بدون هیچ تغییر در آن آمده اند و وزن هر دو بیت فعولن فعولن فعولن فعل است، کلمات فقط جا به جا شده اند.
اوّلین واژۀ مصرع نخست سعدی در تمام نسخه های خطّیِ مورد استفادۀ دکتر یوسفی در تصحیح بوستان سعدی، «قضا»ست نه خدا. ذوق ایرانیان خدا را به جای قضا ترجیح داده است.
ناگفته نماند که دکتر مهدی حمیدی شیرازی بیت سعدی را با تغییراتی اندک و با تغییر دادن رکن های فعولن به فاعلاتن و فعل به فاعلن (تبدیل بحر متقارب به بحر رمل) به شکل زیر درآورده است:
ناخدا گر جامه را بر تن درد
هر کجا خواهد خدا، کشتی برد
البته دکتر حمیدی شیرازی مصرعهای سعدی و مصراعهای منتسب به فردوسی را جا به جا کرده است.
اگر من جای دکتر حمیدی شیرازی بودم، بدون جا به جا کردن مصرعهای سعدی و فردوسی، بیت زیر را می سرودم:
جامه را بر تن دَرَد گر ناخدا
هر کجا خواهد برد کشتی خدا
بد نیست رکن آخر مصرعها را برای تبدیل کردن دو رکن محذوف به دو رکن مقصور مختصر تغییر داد؛ یعنی به جای ناخدا، ناخدای آورد و به جای خدا، خدای.
بیتِ من هر چند کمی تا قسمتی به قول ظریفان و طنازان «لایَتَچَسبک» !!! است، ولی خودمونیم بد از آب در نیامده است!!!
اگر ناخدا جامه بر تن درد
خدا کشتی آنجا که خواهد برد
حالا همه ادیب شدند و سعدی شیرین سخن رو به نقد میکشند. کی ما میخوایم یاد بگیریم کجا مصرف کننده باشیم و کجا تولید کننده. منظورم نظر دادن نیست هر کسی میتونه بگه به نظر من... اما متاسفانه در حاشیه ها زیادند کسایی که ابراز فضلهای عجیب و غریب میکنند و میخواهند بزرگان رو تصحیح کنند
و در همین باب مولانا می نویسد.
با قضا پنجه مزن ای تند و تیز
تا نگیرد هم قضا با تو ستیز