گنجور

بخش ۱۵ - حکایت در محرومی خویشتن بینان

یکی در نجوم اندکی دست داشت
ولی از تکبر سری مست داشت
بر کوشیار آمد از راه دور
دلی پر ارادت، سری پر غرور
خردمند از او دیده بردوختی
یکی حرف در وی نیاموختی
چو بی بهره عزم سفر کرد باز
بدو گفت دانای گردن فراز
تو خود را گمان برده‌ای پر خرد
انائی که پر شد دگر چون برد؟
ز دعوی پری زان تهی می‌روی
تهی آی تا پر معانی شوی
ز هستی در آفاق سعدی صفت
تهی گرد و باز آی پر معرفت

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یکی در نجوم اندکی دست داشت
ولی از تکبر سری مست داشت
هوش مصنوعی: شخصی در علم نجوم اندکی دانش داشت، اما به خاطر حس خودبزرگ‌بینی، به خود فخر می‌فروخت.
بر کوشیار آمد از راه دور
دلی پر ارادت، سری پر غرور
هوش مصنوعی: از راه دور فردی با دلی پر از محبت و ارادت و سر پر از افتخار به کوشیار رسید.
خردمند از او دیده بردوختی
یکی حرف در وی نیاموختی
هوش مصنوعی: عاقل به او نگاه کرد و دانست که هیچ چیزی از او نیاموخته است.
چو بی بهره عزم سفر کرد باز
بدو گفت دانای گردن فراز
هوش مصنوعی: وقتی که بدون داشتن تدارکات و برنامه‌ریزی مناسب برای سفر برخواست، شخصی با دانش و قدرتمند به او گفت:
تو خود را گمان برده‌ای پر خرد
انائی که پر شد دگر چون برد؟
هوش مصنوعی: تو فکر می‌کنی که خیلی باهوش و دانا هستی، اما زمانی که دقت کنی می‌بینی که در واقعیت، چیزهای زیادی هست که نمی‌دانی.
ز دعوی پری زان تهی می‌روی
تهی آی تا پر معانی شوی
هوش مصنوعی: از ادعا و فخر و بزرگی دور شو و خالی از آنها برو؛ تا بتوانی به معانی عمیق و ارزشمند دست یابی.
ز هستی در آفاق سعدی صفت
تهی گرد و باز آی پر معرفت
هوش مصنوعی: از وجود در جهان خالی شو و دوباره با آگاهی و معرفت به سمت خود بازگرد.

خوانش ها

بخش ۱۵ - حکایت در محرومی خویشتن بینان به خوانش حمیدرضا محمدی
بخش ۱۵ - حکایت در محرومی خویشتن بینان به خوانش عندلیب
بخش ۱۵ - حکایت در محرومی خویشتن بینان به خوانش فاطمه زندی
بخش ۱۵ - حکایت در محرومی خویشتن بینان به خوانش امیر اثنی عشری

حاشیه ها

1391/06/06 12:09
محمد

یه بیت مانده به آخر به جای "معنای" باید معانی نوشته شود.

1393/11/07 07:02
کیاسری

بیت آخر به نقل از لغت نامه دهخدا
ز دعوی پری زان تهی میروی تهی آی تا پر معانی روی

1393/12/23 15:02
رضا

بر کوشیار آمد از راه دور
(ابوالحسن کوشیار منجم قرن چهارم)

1397/03/16 02:06
علی عادلفر

مصداق انسان های مغرور مثل ظرف پر می ماند یا به قول سعدی (( اِنان پر)) که دیگر جای آموختن چیزی ندارد چون خود را کامل و پر میداند..
درود بر روان سعدی

1399/07/21 20:10
محمدرضا

انائی یعنی چه؟

1400/12/13 21:03
بابک حافظی

اِناء به معنی کوزه یا ظرف آب است.

1399/07/21 23:10
nabavar

گرامی محمد رضا
انائی که پر شد دگر چون برد؟
در لغتنامه [آنایی] را جاهل احمق یا جهالت و حماقت معنا کرده است

1401/10/27 22:12
ادیب ارسبارانی

مصرع " انائی که پر شد دگر چون برد؟" در بعضی نسخه ها " انائی که پر شد دگر چون پُرد؟" نوشته شده است. "پُرد" از مصدر جعلی "پُریدن- پُر شدن" می باشد.

فرهنگ مشتقات مصادر فارسی، جلد یک، زیرنویس صفحه بیست و هفت. مولف: دکتر کامیاب خلیلی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۷۱

و همچنین مدخل "اناء" در لغتنامه دهخدا: 

اناء. [ اِ ] (ع اِ) خنور. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). خنور آب . آب جامه . جای آب . (زمخشری چ دانشگاه ص 152). ظرف . (غیاث اللغات ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). وعاء. (اقرب الموارد). آوند. (غیاث اللغات ) (آنندراج ). سبو. (ترجمان جرجانی مهذب عادل بن علی ). آبخوری . آب دان . کوزه . باردان .ج ، آنیه . جج ، اوانی . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).
- اناء مصفی ؛ لقب بولس . (یادداشت مؤلف ).
- امثال :

انائی که پر شد دگر کی پُرد؟ (بوستان)

کل اناء یترشح بمافیه (مجمع الامثال ص 521)

** معنی ضرب المثل عربی دقیقا معادل ضرب المثل فارسی " از کوزه همان برون تراود که دروست" می باشد.