که سگ پاس دارد چو نان تو خورد
بنظر میاد نانت خورد صحیحتر باشه

که جو خورده بود از کف مرد وخوید
وزن درست نیست

ظاهرا حرف ( و ) اضافه است.
باید به این شکل باشد :
هنوز از پیش تازیان می‌دوید
که جو خورده بود از کف مرد خوید
سعدی خوید را با رسید و چید هم قافیه بسته است:
بوستان:
چمد تا جوان است و سر سبز خوید
شکسته شود چون به زردی رسید
گلستان :
هر که مزروع خود بخورد به خوید
وقت خرمنش خوشه باید چید

که سگ پاس دارد چو نان تو خورد
در این جا خورد را خرد با فتحه بر خ باید خواند.

طوق وزنجیر برگردن گوسفند نمی بندند
سبک بند از گردنش باز کرد

به تک با کاف نه بتگ
تک به معنای تند و تیز دویدن
به تک در پیش گوسفندی دوان
یعنی تند به دنبال گوسفندی میدویده

دوستان عزیز عنایت داشته باشند که:
در واژۀ "خوید"، [واو] معدوله است که تلفظ نمی شود و لذا باید "خید" خوانده شود.

معنی بیت آخر؟

محمد جان
بر آن مرد کُند است دندان یوز
که مالد زبان بر پنیرش دو روز
کسی که چند روزی غذا به پلنگ درنده داده است ، دریده نمی شود به خاطر لطفی که به پلنگ کرده .
منظور از پنیر در اینجا غذا ست، نیکی و محبت است.
کُند است = نمی درد

آقای حمیدرضا محمدی
دوست عزیز به رهبر خوانده اید
به ره بر یکی پیشم آمد جوان یعنی در راه با جوانی برخورد کردم, کسی را دیدم

در خصوص نظر دوستان

خوید بر وزن بید به معنی گیاه تازه و سبز است، جو و خوید از کف مرد خورده، بیت درست درج شده است.

در باره قافیه قرار گرفتن نیکمرد و خورد باید به تلفظ فعل خورد در زمان سعدی توجه کنیم که xward (khoard)  تلفظ شده پس قافیه درست است. خوشبختانه در زبان کوردی هم اکنون همین گونه است.

چون از یوز در شکار استفاده میکردند و به یوز هایی که تازه تربیت میشدند  پنیر میدادند شیخ اجل این نکته را فرموده است 

حکایت یوز و پنیر...